گروه فضای مجازی گرداب- وقتی سخن از شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی به میان می آید نخستین سوال در باب ضرورت آن است که اساسا چرا باید چنین شبکه ای ایجاد شود و آیا کشور دیگری نیز در جهان چنین کاری کرده است؟ در بخش اول این گزارش از چیستی و چرایی شبکه ملی اطلاعات در ایران سخن گفتیم و در این بخش با نمونه های مشابه آن در سایر کشورها آشنا می شویم.

در پاسخ به این سوال باید گفت مشابه‌های بسیاری در دنیا موجود است. البته با کاربردها و تفاوت‌های ساختاری متفاوت. برای مثال NBN یا شبکه باند وسیع در استرالیا و طرح پهنای باند ملی ایالات متحده امریکا در مقیاس‌هایی وسیع، شبکه Kwangmyong در کره شمالی و internet II در آمریکا و میان برخی مراکز پژوهشی در مقیاس‌هایی محدودتر.

 البته شبکه Kwangmyong  در کره شمالی به موازات شبکه اینترنت و به صورت مستقل از آن و با هدف محدودیت ارتباطات خارجی کاربران و تأمین نیازهای ارتباطی داخلی راه اندازی شده اما در استرالیا و ایالات متحده در جهت تقویت دسترسی کاربران به منابع اطلاعاتی شبکه جهانی اینترنت با سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر.
 
نکته‌ای که در بررسی شبکه‌هایی چون NBN استرالیا و طرح پهن باند ملی ایالات متحده حائز اهمیت است؛ مقیاس زمان بندی و هزینه های بالای اجرای پروژه است که برای مثال در پروژه NBN که صرفا به بهبود زیرساخت‌های ارتباطی می‌پردازد بالغ بر ۳۵٫۹ بیلیون دلار ( بیش از پنجاه هزار میلیارد تومان ) بوده و پیش بینی شده است در پایان سال ۲۰۲۱ بتواند در حدود ۹۳ درصد از جمعیت ۲۰ میلیون نفری استرالیا را تحت پوشش قرار دهد.
 
کشور هند نوعی از شبکه ملی اطلاعات را با نام شبکه ملی دانش داراست. نام‌گذاری شبکه ملی دانش هند از آن جهت است که جمع‌آوری اطلاعات منتج به دانش می‌شود. همچنین در کشور هند مانند ایران، سازمانی به نام سازمان فناوری اطلاعات در زیرمجموعه وزارت ارتباطات این کشور، مسئول شبکه ملی دانش است.
 
در همسایگی ایران کشور کوچک کویت نیز از چنین شبکه‌ای برخوردار است. یکی از مقامات وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نقل می‌کند « در یکی از سفرها به اجلاس جهانی مخابرات مقامی از وزارت ارتباطات کشور کویت در دیدار با گروه ایرانی عنوان کرد که کویت نیز شبکه‌ای شبیه به شبکه ملی ایران دارد و شبکه آنها چیزی شبیه به شبکه علمی ایران بوده است».
 
در کشور برزیل شبکه‌ای شبیه به شبکه ملی اطلاعات ایران با عنوان شبکه سلامت وجود دارد.

شاید بارها شنیده اید که بیشترین سرعت اینترنت جهان را کره جنوبی دارد ولی از علت آن بی خبرید!
 
کشور کره جنوبی که از نظر آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه نخست را در دنیا دارد و مقامات وقت وزرات ارتباطات بارها در مورد راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، این کشور را مورد مثال قرار داده‌اند، 80 درصد پهنای باند داخلی است. یعنی شبکه‌‌ای دارد که بی‌نیاز از ارتباطات خارجی، 80 درصد ارتباطات کره در آن داخل به گردش در می‌آید.
 
چین نیز یکی از کشورهایی است که در کنار استفاده از اینترنت سالهاست شبکه اینترنت ملی خود را راه اندازی کرده است گفتنی است چین در برابر هجمه الکترونیکی آمریکا بیشترین مقاومت بین المللی را تا کنون از خود نشان داده به طوری که تا کنون بیشترین تعداد بازی های ملی رایانه ای، موتور جستجوی ملی، میل سرور های ملی و از همه مهمتر سیستم عاملی ملی را طراحی کرده است. اخیرا دفتر اطلاعات شبکه اینترنت ملی چین اعلام کرده که استفاده کاربران از وبلاگها و دیگر خدمات این شبکه با نامهای مجازی ممنوع است و کاربران باید در فضای مجازی از نام و مشخصات حقیقی خود استفاده نمایند.
 
و از همه جالبتر شاید مورد اخیر باشد که یک مقام مسئول در وزارت ارتباطات نقل می‌کند : «در آخرین اجلاس ژنو، وزیر ارتباطات روسیه به دیدار نامی وزیر ارتباطات ایران آمد و گفت که شنیده‌ام در ایران در حال راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات هستید و برای ایجاد این شبکه در روسیه خواهان تعامل با ایران شد.»
 
اما در حالت کلی پس از افشاگر‌های اسنودن در خصوص جاسوسی اطلاعات در امریکا، بسیاری از کشورها از جمع‌آوری اطلاعاتشان در امریکا احساس خطر کرده‌اند. اظهارات اخیر رئیس جمهور برزیل که چندی پیش در این رابطه در رسانه‌ها منتشر شد، قابل تامل است. رئیس جمهور برزیل پس از این اتفاق گفته بود که باید یک شبکه کاملا بومی برای خودمان ایجاد کنیم. وی حتی معتقد بود داشتن دیتاسنتر (مرکز داده) برای خود کافی نیست و حتی باید راهی برای استفاده نکردن از تجهیزات سوئیچ و روتر سیسکو نیز پیدا کنیم.سیسکو یک تولید کننده بزرگ تجهیزات شبکه در آمریکا است.
 
به دلیل چنین اتفاق‌هایی کارشناسان بر این باورند که مدل ایجاد شبکه داخلی در کشور (چیزی شبیه شبکه ملی اطلاعات ایران) در دنیا در حال جا افتادن است. هم‌اکنون نیز کشورهای متعددی در موضوع حاکمیت اطلاعات در امریکا بحث دارند و می‌پرسند چرا مدیریت شبکه جهانی اینترنت باید در اختیار فقط یک کشور باشد و همه از آن شبکه تبعیت کنند؟

همچنین اطلاعات در دنیا به سمت رایانش ابری حرکت می‌کند و بر این اساس کشورها استراتژی یارانش ابری مخصوص به خود را تعریف کردند.

رایانش ابری نوعی از دسترسی به اطلاعات است که بدون نرم‌افزار خاص و وابستگی به سخت‌‌افزار، دسترسی به اطلاعات را در هر زمان از طریق شبکه میسر می‌کند.
 
از سوی دیگر دنیا در حال حرکت به سمت استفاده از IPV6 (آدرس‌های اینترنتی نسخه شش) است. IPV6، تعریف IP (آدرس اینترنتی) داخلی و ایجاد شبکه داخلی براساس IP داخلی را بسیار آسان کرده است. دسترسی به اطلاعات براساس یارانش ابری و شبکه داخلی براساس IPهای داخلی دقیقا همان کاری است که در شبکه ملی اطلاعات ایران در حال انجام است.
 
ادامه روند رویکرد کشورها به اینترنت ملی/برزیل از اینترنت آمریکایی خداحافظی می کند

برزیل به دلیل تغییر رویکرد سیاسی اخیرش و کنار زدن سیاستمداران آمریکایی توسط مردم طی انقلاب دموکراتیک و پیوستنش به گروه اقتصادی بریکس (شامل چین روسیه هند آفریقای جنوبی و برزیل ) که گروه اقتصادی مقاومت در برابر کشورهای بزرگ صنعتی یا گروه جی هشت نیز محسوب می شود به هدف بزرگی برای سازمانهای جاسوسی آمریکا تبدیل شده است.
 
به گزارش دیجیتال ترندز، دولت این کشور قصد دارد زیرساخت‌های اینترنتی خود را کاملاً متحول کرده و از فناوری‌ها و خدمات آمریکایی استفاده نکند. این کشور همچنین قصد دارد از خطوط فیبرنوری اختصاصی استفاده کند تا مانع از دسترسی نهادهای اطلاعاتی آمریکا به محتوای آن‌ها و سرقت اطلاعات کاربران عادی، شرکت‌های تجاری و همین طور نهادهای دولتی برزیل توسط آژانس امنیت ملی آمریکا شود.
 
بر اساس افشاگری‌های ادوارد اسنودن پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا این سازمان به طور مرتب از برزیل و دیگر کشورهای آمریکای لاتین جاسوسی کرده و اطلاعات فراوانی را از شرکت‌های تجاری و سیاستمداران این کشور و حتی رییس جمهور فعلی آن به سرقت برده است. این اقدامات در شرایطی رخ داده که برزیل بر خلاف دیگر کشورهای آمریکای لاتین روابط دوستانه ای با آمریکا دارد. اما اسناد افشا شده توسط اسنودن نشان می‌دهد که کاخ سفید حتی از کشورهای دوست هم جاسوسی می‌کند.
 
دولت برزیل تصریح کرده که تمامی روابط آنلاین خود را با آمریکا قطع خواهد کرد و در مرحله اول 185 میلیون دلار صرف طراحی یک شبکه فیبرنوری جداگانه خواهد کرد که تا پرتغال امتداد می‌یابد. همچنین دولت این کشور برای تسریع اجرای این طرح و طرح‌های مشابه قراردادهایی را با شرکت‌های آسیایی و اروپایی منعقد کرده و به هیچ وجه شرکت‌های آمریکایی را دخالت نخواهد داد.
 
برزیل امیدوار است کار راه اندازی این خط فیبر نوری زیردریایی تا سال 2016 به اتمام برسد. برآوردها حاکیست شرکت‌های آمریکایی بابت از دست دادن قراردادهای همکاری در حوزه آی تی که ناشی از افشاگری‌های اسنودن است تا سال 2016 بیش از 35 میلیارد دلار ضرر خواهند کرد.

همه اخبار فوق حاکی از این هستند که شکل گیری شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی امری دور از ذهن و خلاف رویه عملکرد جهانی نیست بلکه دقیقا حرکت در مسیری است که کشورهای پیشرو جهان مانند کره جنوبی، چین، روسیه، استرالیا و ... در آن قرار دارند.