هر روز که می‌گذرد اپلیکیشن‌های خارجی بهتر از دیروز با فرهنگ غربی در میان کاربران ایرانی خودنمایی می‌کنند، درحالی که اپلیکشین‌های ایرانی به دور از فرهنگ بومی و مذهبی از رقابت جا مانده‌اند و گویا قصدی هم برای آغاز کار وجود ندارد.
به گزارش گرداب و به نقل از ایکنا، وقتی مروری بر بازار فروش اپلیکیشن‌های ایرانی داریم، متوجه می‌شویم که چندان نتوانسته‌اند خودنمایی کنند. این موضوع را می‌توان از درخواست‌های مردم در بازار فروش نیز رصد کرد، آن‌ها ترجیح می‌دهند از اپلیکیشن‌های خارجی استفاده کنند.
نرم‌افزارها هم در عصر تکنولوژی پیشرفت کرده‌اند و پا را فراتر از سیستم‌های PC یا همان رایانه معمولی گذاشته‌اند. امروزه با ورود نسخه‌های اندورید به نوعی تلفن‌های همراه هم، هوشمند شده‌اند و نرم‌افزارهای موبایلی با نسخه‌های متنوع عرض اندام می‌کنند.
در این مارکت‌ها نرم‌افزارهای موبایلی خارجی، زیباتر از ایرانی‌ها در میدان حاضر می‌شوند و رقبا را به میدان فرا می‌خوانند و در حالی که نرم‌افزارهای ایرانی با تولید ساده‌ترین نسخه سعی می‌کنند مخاطبان‌شان را راضی نگه دارند درحالی که مخاطب امروز، کاربری هوشمند است که دیگر تن به نسخه‌های ساده و غیرکاربردی نمی‌دهد. امروزه نرم‌افزارهای موبایلی در عصر تکنولوژی می‌تازند و به نوعی سعی دارند که ذهن و افکار کاربران را تسخیر کنند و استعدادهای این شهر بدون چراغ قوه‌ای، خاموش مانده‌اند و نظاره‌گر استفاده کاربران از تولیدات خارجی هستند.
چرا کاربران دست رد به اپلیکیشن‌های ایرانی می‌زنند؟
محمد قیومی، از برنامه‌نویسان ایرانی است که سال‌ها در این حوزه فعالیت می‌کند، با اشاره به عدم رغبت کاربران به اپلیکیشن‌های ایرانی، گفت: متأسفانه مخاطبان به نرم‌افزارهای ایرانی چندان اعتمادی ندارند و هر اندازه که تلاش می‌کنیم این اعتماد را در میان‌شان ایجاد کنیم، نمی‌شود. برای مثال در اپلیکشین‌های خارجی، رمزنگاری پیچیده‌ای نوشته شده است اما نرم‌افزارهای ایرانی آنقدر برنامه‌های‌شان ساده نوشته می‌شود که اعتماد مخاطب از میان می‌رود.
این برنامه‌نویس جوان با اشاره به ساده نوشتن نرم‌افزارهای ایرانی توسط برنامه‌نویسان گفت: برنامه‌نویسان ناچارند که برای رمزنگاری، مجوزهای لازم را از شرکت‌های خارجی که بیش از ما در این حوزه فعالیت می‌کنند، دریافت کنیم اما متأسفانه به دلیل تحریم‌های موجود نمی‌توانیم تراکنش مالی با آن‌ها داشته باشیم بنابراین در برنامه‌های‌مان رمزنگاری نمی‌کنیم.
وی یادآور شد: نرم‌افزارهای داخلی از امنیت لازم برخوردار نیستند حتی نرم‌افزارهای موبایلی ایران آنقدر با رقبای‌شان در خارج از کشور اختلاف دارند که غیرقابل مقایسه هستند.
ظاهر فریبنده اپلیکیشن‌های خارجی
قیومی اظهار کرد: ظاهر اپلیکیشن‌ها یکی دیگر از موارد مهم این امر به شمار می‌رود که متأسفانه بازهم در این حوزه خارجی‌ها جلوتر از ما هستند و از همین مؤلفه توانسته‌اند کاربران ایرانی را به سمت خودشان جذب کنند. برای مثال طراحی برنامه‌های موبایلی همچون وی چت و واتس آپ بسیار جذاب و حرفهای است چرا که افراد متخصص ماه‌ها روی این مورد کار می‌کنند.
وی افزود: موضوع ظاهر اپلیکیشن‌ها آنقدر مهم است که حتی شاید برخی از نرم‌افزارها به لحاظ محتوایی مناسب نباشند اما به دلیل رعایت طراحی مناسب در قدم اول توانسته است بسیاری از مخاطبان را به سمت خودش جذب کند.
وایبر و لاین؛ پیشتاز نرم‌افزارهای خارجی در گوشی کاربران ایرانی
وایبر و لاین، دو نرم‌افزار خارجی است که بسیاری از کاربران ایرانی 24 ساعته مشغول آن هستند؛ بدون آن‌که بدانند مصرف‌شان بی‌رویه است. تب بازار نرم‌افزارهای موبایلی خارجی آنقدر گرم است که دیگر مخاطب برایش فرقی نمی‌کند که ایرانی باشد یا خارجی و تنها به این می‌اندیشد که یک نرم‌افزار مناسب و کاربردی در اختیارش قرار بگیرد و در این میان فرصتی ارزشمند برای ترویج فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در لحظات فراغت و دل‌مشغولی کاربران از بین می‌رود.
تولید بهترین اپلیکیشن‌های خارجی با کم‌ترین هزینه
وحید صالحی، دیگر برنامه‌نویس ایرانی است که نزدیک به 15 سال در این حوزه فعالیت می‌کند. وی با اشاره به ضرورت اختصاص اعتبار مناسب در این حوزه گفت: برنامه‌نویسان کشورهای خارجی چندان دغدغه اعتبار را ندارند چرا که سرمایه‌گذار همیشه برایشان مهیا بوده و بهترین اعتبارات را در اختیارشان قرار می‌گیرد. متأسفانه در کشورمان سرمایه‌گذاران وارد این حوزه نمی‌شوند و آن‌ها به ناچار هزینه‌های بسیاری را صرف تولید می‌کنند.
وی بیان کرد: کیفیت اینترنت و سخت‌افزار دو مؤلفه مهم در تولیدات اپلیکیشن‌ها به ویژه اپلیکیشن‌های موبایلی است که متأسفانه ما به دلیل پهنای پایین اینترنت و نبود اعتبارات مناسب نمی‌توانیم با برنامه‌نویسان خارجی وارد رقابت شویم.
این برنامه‌نویس ادامه داد: سرمایه‌گذاران ایرانی، متأسفانه درکی از تکنولوژی ندارند و به سادگی نمی‌توان آن‌ها را قانع کرد تا قدم در این راه بگذارند.
تحریم‌ها چه بلایی سر برنامه‌نویسان ایرانی آورد؟
با مروری اخبار و اتفاقات رخ داده متوجه می‌شویم که بسیاری از شرکت‌های طراز اول در این عرصه از ارئه خدمات و یا فراهم آوری سایت‌های خود برای کاربران ایرانی شانه خالی کرده و از ارائه برنامه‌های ایرانی به بهانه تحریم شانه خالی می‌کنند.
منتظر تحریم‌ها باشیم یا فکری به حال خود کنیم؟
دشمن پس از پیروزی انقلاب، جنگ خود را با ایران ادامه داد و هر روز با ترفندهای جدید، حمله‌هایی را به کشورمان انجام داد؛ در عصر تکنولوژی منظور از حمله همان جنگ نرم است که به واسطه همین اپلیکیشن‌ها و برنامه‌ها تلاش می‌کند تا اهداف خود را محقق کند و زمانی که کاربران ایرانی را عادت به تولیدات‌شان می‌دهند، در اواسط راه دسترسی را محدود و بعضا آن‌ها را تنها برای ایرانی‌ها تحریم می‌کنند. در این شرایط باید چه کرد؟ آیا دست روی دست گذاشت تا بر شدت این تحریم‌ها افزوده شود یا اینکه برنامه‌نویسان ایرانی دست از هر بهانه‌ای بردارند و چاره‌ای بیندیشند.
بر همه ما این موضوع اثبات شده است که محدودیت، خلاقیت می‌آورد و حال برنامه‌نویسان ایرانی با محدودیت‌های موجود که از زبان‌شان شنیدیم نمی‌توانند با آن همه استعداد، خلاقیت بیافرینند؟ قطعا چنین اتفاقی رخ خواهد داد که این امر تنها نیازمند قدری تفکر و تأمل در حوزه است.
نبود قانون کپی رایت و تضییع حق برنامه‌نویسان
به اذعان برنامه‌نویسان این حوزه، متأسفانه نبود قانون کپی رایت در کشور و اجرایی نشدن آن سبب شده است تا حق این گروه تضییع شود. برنامه‌نویسی که با دشواری‌های بسیار توانسته است نرم‌افزاری را تولید کند، از سوی کاربران کپی‌برداری می‌شود بدون آن‌که لحظه‌ای واژه دزدی به ذهن آن‌ها متبادر شود.
کپی کردن مطلبی بدون اجازه شخص در فضای مجازی هم نوعی دزدی محسوب می‌شود و
هیچ فرقی با دزدی در فضای حقیقی ندارد. حتی خداوند در آیه 38 سوره مائده
می‌فرماید: وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَیْدِیَهُمَا جَزَاء
بِمَا کَسَبَا نَکَالاً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ؛ و مرد و
زن دزد را به سزای آن‌چه کرده‌اند دستشان را به عنوان کیفری از جانب خدا
ببرید و خداوند توانا و حکیم است. بنابراین کاربران زمانی که به راحتی از
تولیدات دیگران بدون پرداخت وجهی به صاحب امتیاز استفاده می‌کند، قطعا باید
به عواقب آن بیندیشد. شاید در شرایط کنونی قانون مشخصی در فضای مجازی وجود
نداشته باشد اما روز حساب را نباید فراموش کرد که در آن روز در نامه
اعمال‌مان این گناه رسیدگی خواهد شد و به سزای اعمال‌مان خواهیم رسید.
دزدیدن ایده، مشکلی که به مشکلات‌مان اضافه می‌شود
محمد کاشفی، دیگر برنامه‌نویس جوانی است که دزدیدن ایده را مشکل بزرگی در میان برنامه‌نویسان ایرانی عنوان کرد و گفت: زمانی که ایده اولیه توسط برنامه‌نویس دیگری دزدیده می‌شود و در هیچ مرجعی هم نمی‌توان موضوع را پیگیری کرد، آیا انگیزه‌ای در میان ما برنامه‌نویسان باقی می‌ماند.
وی افزود: بروکراسی‌های اداری برای ثبت اثر و یا شکایت برای کپی برداری تولید از دیگر مسائلی است که در ایران به چشم می‌خورد و باید صادقانه گفت که با این شرایط عملا برنامه‌نویس چندان نمی‌تواند دل به کار دهد تا اثر تخصصی را تولید کند که متناسب با فرهنگ بومی، مذهبی باشد.
این برنامه‌نویس تصریح کرد: نهادی در ایران نداریم که بتواند مجرمان کپی بردار از نرم‌افزارهای موبایلی را مؤاخذه کند و یا آن‌ها را به‌سزای عملش برساند چرا که نظارت عملا در ایران امکان‌پذیر نیست در حالی که این موضوع به راحتی در کشورهای خارجی محقق می‌شود و کسی جرئت ندارد تا نرم‌افزاری را الگوبرداری کند.
راهکار عملی برای مقابله با کپی کردن اپلیکیشن‌ها
کاشفی ادامه می‌دهد: باید قوانینی وضع شود تا بتوانیم توانایی خرید ارزی را از سایت‌های خارجی داشته باشیم.
وی افزود: برنامه‌نویسان ایرانی متأسفانه برای ثبت ایده‌های‌شان دسترسی به مرجع قانونی ندارند و همین نگرانی‌ها سبب می‌شود تا نتواند با انگیزه کافی گام بردارد.
ایرانی‌ها هزینه‌ای صرف خرید نرم‌افزار نمی‌کنند
مسعود یوسف‌نژاد، مدیر سایت زومیت، با اشاره به این موضوع که برخی از ایرانی‌ها دوست ندارند، هزینه‌ای صرف خرید نرم‌افزار کنند، گفت: متأسفانه هنوز این فرهنگ در میان کاربران ایجاد نشده است که برای نرم‌افزار موردنیازشان، هزینه‌ای پرداخت کنند و برخی از آن‌ها عادت به کپی کرده‌اند تا به صورت رایگان نرم‌افزار را در اختیار داشته باشند.
وی افزود: به دلیل تحریم‌های موجود برنامه‌نویسان ایرانی نمی‌توانند اپلیکیشن‌های خود را در «گوگل پلی» ثبت کنند بلکه باید از سوی شرکت خارجی و یا آشنایی که در خارج از کشور دارند، این امر را محقق کنند.
این منتقد تصریح کرد: در خارج از کشور اجرای قانون کپی رایت را به وضوح می‌توانیم شاهد باشیم درصورتی که این اتفاق درکشورمان رخ نمی‌دهد و به راحتی کپی برداری صورت می‌گیرد.
نرم‌افزارهای ایرانی کاربردی نیستند
بسیاری از نرم‌افزار موجود ایرانی کاربردی نیستند، بخشی از این نرم‌افزار کپی برداری از محتوای کتاب‌های منتشره است و بخش دیگر هم شامل آموزش می‌شود. برای مثال نرم‌افزار آشپزی، آیا می‌تواند آنقدر برای کاربران جذاب باشد که به دنبال خرید آن برود یا اینکه چند درصد از مخاطبان نسبت به خرید چنین نرم‌افزاری گرایش دارد. بنابراین برنامه‌نویسان باید چاره‌ای برای این موضوع بیندیشند تا بتوانند نیازهای جامعه را شناسایی و براساس نیازهای آن‌ها به تولید بپردازند.
محتوای مناسب می‌تواند عامل موفق نرم‌افزار باشد
احسان پوری، مدرس دانشگاه و کارشناس فضای مجازی با اشاره به ویژگی‌های محتوایی مناسب در فضای وب گفت: محتوایی که قرار است در فضای وب، ثبت شود باید از شاخص‌های رسانه‌های دیجیتال برخوردار باشد. یکی از مشکلات بارز فضای وب این است که همان محتوای سخنرانی، هیئت و تلویزیون را بدون هیچ گونه تغییری تبدیل به لوح فشرده کرده یا همان را در فضای وب بارگذاری می‌کنیم.
وی افزود: متأسفانه هنوز در کشورمان این فرهنگ جا نیفتاده است که هر رسانه‌ای با توجه به امکانات، شرایط، ابزارها و حتی نوع مخاطبش باید تولید محتوا و برنامه‌سازی کند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: یکی از بسترهای استفاده درست کاربران از شبکه‌های اجتماعی، ایجاد شبکه‌های تخصصی است. زمانی که چنین شبکه‌هایی ایجاد شد، کاربران بر اساس نیاز واقعی‌شان وارد این شبکه‌ها می‌شوند.
ضرورت برگزاری دوره‌های آموزشی برای آگاهی کاربران
وی بیان کرد: برای افزایش آگاهی کاربران باید دوره‌های آموزشی را برگزار کنیم تا آموزش‌های صحیح را به آن‌ها ارائه دهیم تا در نهایت از سود و ضررهای این فضاها آگاه شوند.
پوری اظهار کرد: اگر محتوای اینترنت محتوای مناسب نیست، باید آن را اصلاح کنیم و محتوای مناسبی را در آن بارگذاری کنیم. متأسفانه این کار را نمی‌کنیم و در نهایت شاهد این موضوع هستیم که محتوای ایجاد شده به کار رسانه‌های دیجیتال نمی‌آید و مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.
وی یادآور شد: اگر نمونه‌های موفق در کشور داشته باشیم؛ قطعا کاربران از آن استقبال خواهند کرد. کاربر ایرانی ترجیح می‌دهد تا سرعت دسترسی به محتوا بیشتر و از امکانات آن سود ببرد. متأسفانه ما نمونه قوی چندانی نداریم تا به رقابت بپردازیم. تا زمانی که چنین شرایطی را داریم، قطعاً موفق نخواهیم بود.
سیاست‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
ظرفیت نیروی انسانی در کشورمان به گونه‌ای است که می‌تواند وارد حوزه نرم‌افزاری نظیر برخط و هوشمند همراه شود. براساس آماری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قریب به هشت درصد جمعیت ایران یا بهتر بگوییم از هشت نفر، یک نفر می‌تواند در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شاغل باشد که حدود 50 درصد آن می‌توانند در حوزه تولید محتوا و ارائه خدمات فعال شوند و باز درصد بسیاری از آن‌ها می‌توانند در حوزه طراحی و تولید، بسته‌بندی، انتشار نرم‌افزارها فعال شوند.
در ایران نزدیک به 18 شاخه نرم‌افزاری فعال است که می‌توان به نرم‌افزارهای دینی و مذهبی اشاره کرد. مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به مطالبات مقام معظم رهبری و تأکید ایشان بر فضای مجازی، برنامه‌هایی را در پیش گرفته است که می‌توان به حمایت از مؤسسات نرم‌افزاری اشاره کرد.
حرفهای شنیدنی از یک مقام قانون‌گذار
حسن نجفی‌سولاری، رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال با اشاره به اقدامات مرکز برای بالابردن انگیزه برنامه‌نویسان ایرانی گفت: آبان ماه سال گذشته در اولین اقدام‌مان از همه برنامه‌نویسان و مؤسسات نرم‌افزاری دعوت کردیم تا با وزیر ارشاد گردهم آیند و دغدغه‌های را مطرح کنند در آن زمان محدود همه این مسائل مطرح شد.
وی ادامه داد: مرکز رسانه‌های دیجیتال بر اساس میثاق‌نامه وزیر ارشاد با
نمایندگان مردم، در 56 سرفصل که در سایت «سرآمد» قرار داده است، فراخوانی
را به فعالان مجازی اعلام کرده است تا هر کسی که می‌تواند خدمتی در این
حوزه برای مردم انجام دهد، وارد میدان شوند.
رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال تصریح کرد: در راستای این برنامه‌ها بسیاری
از برنامه‌نویسان آمدند و طرح‌های‌شان را ارائه کردند و برخی از این طرح‌ها
هم به تصویب رسید که پس از اجرایی شدن، رسانه‌ای خواهد شد.
حمایت از برنامه‌نویسان ایرانی
وی بیان کرد: سال گذشته به پرداخت بدهی مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارتخانه گذشت و امسال براساس 56 سرفصل سیاست‌ها، از کسانی که قادر به تولید نرم‌افزارهای موبایلی هستند، دعوت به همکاری کردیم تا طرح‌های‌شان را به ما ارائه کنند. این برنامه‌ها در شورای طرح و برنامه مرکز دیجیتال مورد بررسی قرار می‌گیرد و مشاوره‌ای به تولیدکننده ارائه می‌شود مبنی براین‌که طرح اقتصادی است و یا مورد نیاز جامعه است و یا اینکه آیا نتیجه کار شکست است یا پیروزی. هم‌چنین در این مشاوره‌ها عنوان می‌شود که آیا طرح موجود در گذشته توسط مؤسسه‌ای تولید شده است.
تصویب ایده‌های خلاقانه
نجفی‌سولاری اظهار کرد: در گام دوم، تصویب ایده‌های خلاقانه است که در صورت تأیید از آن‌ها حمایت می‌کنیم. درواقع پس از تصویب ایده‌ها در کمیته برآورد، همه مباحث بررسی می‌شود تا تولیدکننده مورد حمایت مادی و معنوی قرار بگیرد. برای مثال اگر برای تولید نرم‌افزارش نیازمند آرشیو صداوسیماست، این آرشیو را در اختیارش بگذاریم.
صادرات نرم‌افزار به خارج از کشور
وی بیان کرد: صادرات نرم‌افزار از برنامه‌هایی است که در دستور کارمان قرار گرفته است. خوشبختانه این موضوع از سال گذشته با همکاری اتاق بازرگانی آغاز شده است و امیدواریم بتوانیم این امر را هرچه زودتر محقق کنیم و شاهد این چرخه باشیم. در واقع هدف‌مان این است که دیگر ایرانی‌ها از طریق شرکت‌های خارجی، برنامه‌های‌شان را جهانی نکنند بلکه به نوعی از این طریق برنامه‌های‌شان را در اختیار مخاطبان دیگر کشورها بکنند.
نجفی‌سولاری ادامه داد: برای حفاظت و حضانت از آثار برنامه‌نویسان ایرانی در خارج از کشور هم برنامه‌ریزی‌هایی داریم.
خبر خوش در حوزه صیانت از اپلکیشین‌های ایرانی
وی یادآور شد: عدم رعایت حق افراد حتی در قالب هک کردن، سرقت هر نوع صنعت
الکترونیک از جمله مشکلات این حوزه به شمار می‌رود اما خوشبختانه بنا به
دستور وزیر مبنی بر تنظیم سریع آیین‌نامه صیانت از آثار فرهنگی، تا
اندازه‌ای بخشی از مشکلات کاهش خواهد یافت.
مدیر مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال تصریح کرد: امیدواریم
این آیین‌نامه در قالب لایحه‌ای به مجلس برود و به تصویب برسد. البته در
نقاطی با قانونی که وجود داشته افراد با تغییر تکنولوژی توانسته‌اند سرقت
انجام دهند. در این زمینه پلیس فتا طرح‌های خوبی دارد که بر اساس آن هر
صاحب اثر، شناسه مشخصی دارد و هر کسی که می‌خواهد از آن اثر استفاده کند هم
یک شناسه مشخصی خواهد داشت بنابراین اگر تخلفی در این زمینه صورت بگیرد بر
اساس آن شناسه، قطعا موارد پیگیری خواهد شد.
تفاهم‌نامه‌های مؤثر مرکز رسانه‌های دیجیتال با وزارتخانه‌ها
نجفی‌سولاری اظهار کرد: در مصوبه سال 1389 هیئت دولت به نام آیین نامه ساماندهی رسانه‌های دیجیتال، تقسیم وظایف صورت گرفته است. در این مصوبه آمده است که میان سه وزارتخانه: ارتباطات و فناوری اطلاعات، فرهنگ و ارشاد اسلامی، صنعت، معدن و تجارت تقسیم کار شود. پیش‌نویس تفاهم نامه‌ای از سوی وزارت ارشاد و به امضای وزیر، برای دو وزیر صنعت و فناوری اطلاعات ارسال شده است که در صورت امضا شدن، متولی ساماندهی حوزه رسانه‌های دیجیتال خواهند بود.
وی افزود: در گام دوم تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان‌های دانش‌بنیان که مربوط به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری منعقد می‌شود تا در نهایت شاهد نرم‌افزارهای تخصصی باشیم. هم‌اکنون منتظر امضای تفاهم‌نامه اول هستیم که پس از انعقاد آن تفاهم‌نامه به این مسئله هم خواهیم رسید.
یک لحظه غفلت؛ یک عمر پشیمانی
هر روز بر تعداد اپلیکیشن‌های خارجی افزوده می‌شود و شاهد نرم‌افزاهای ایرانی هستیم و در نهایت اینکه هر روز بر تعداد کپی کردن نرم‌افزارها در فضای مجازی افزوده می‌شود؛ همه این‌ها واقعیت‌هایی است که در دنیای مجازی شاهد آن هستیم و تنها یک موضوع ما را به پیش می‌برد و آن اینکه چاره‌ای بیندیشیم و نیازهای جامعه را شناسایی کنیم و براساس آن نیازهای بومی، مذهبی جامعه گام برداریم. استعدادهای بسیاری در کشورمان به دلیل عدم حمایت‌ها خاموش می‌شوند که البته با برنامه‌های سال جدید مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انعقاد قراردادهای مؤثرشان شاهد تحولات عظیمی در این حوزه باشیم.