گروه سیاسی گرداب- هفته گذشته رهبر انقلاب طی حکمی اعضای دور دوم شورای عالی فضای مجازی را منصوب کرده و همچنین در این حکم ضمن اشاره به اهم وظایف شورای عالی فضای مجازی بر ضرورت انحلال شوراهای موازی با شورای عالی فضای مجازی تاکید کردند.
طبیعی است که پس از چنین حکمی از سوی رهبر انقلاب که در آن بر لزوم منحل شدن شوراهای موازی شورای عالی فضای مجازی تاکید می‌شود، این سوال در افکار عمومی موضوعیت می‌یابد که این شورا‌ها چیستند و چرا تا کنون به صورت موازی شورای عالی فضای مجازی فعالیت داشته‌اند و بنا بر کدامین مصوبه یا بخشنامه تاسیس شده‌اند؟
از همه مهمم‌تر اینکه برای تعطیلی این شورا‌ها چقدر زمان لازم است و چرا تا کنون هیچ یک منحل نشده‌اند؟
این شوراهای موازی کدامند؟ دکتر رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی طی گفتگویی با تاکید براینکه حکم تازه‌ای که مقام معظم رهبری برای دوره جدید شورای عالی فضای مجازی صادر کردند، می‌تواند گره گشا باشد، در خصوص برخی موازی کاری‌ها در این حیطه گفت: باید هر چه سریع‌تر تکلیف شورای‌های موازی مشخص شود و دیگر نباشند. بطور دقیق‌تر، «شورای انفورماتیک»، «شورای عالی فناوری اطلاعات»، «شورای عالی اطلاع رسانی» و «شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات» هستند که مقرر گردید فرایند انحلال این ۴ شورا آغاز شود و این موضوع در اولین جلسه شورای عالی فضای مجازی تصویب خواهد شد و ما دیگر مشکلی به نام موازی کاری مشخص و آشکار نخواهیم داشت.
نخست: شورای عالی فناوری اطلاعات این شورا که بر اساس مصوبه هیات وزیران به ریاست رییس جمهور و در غیاب او معاون اول وی هر دو ماه یکبار تشکیل جلسه می دهد، اولین شورایی بود که زمزمه انحلالش بر سر زبان‌ها افتاد، زیرا بیشترین همپوشانی را با حوزه فعالیت و اختیارات شورای عالی فضای مجازی داشته است.
محمود واعظی وزیر ارتباطات هفته گذشته و بلافاصله پس از ابلاغ حکم اعضای دور جدید شوررای عالی فضای مجازی از سوی رهبر انقلاب خبر از احتمال (!) انحلال این شورا داده بود.
این شورا بر اساس مصوبه تغییر نام و وظایف وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شکل گرفت:
براساس ماده (۴) لایحه وظایف و اختیارات و تغییر نام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورای عالی فناوری اطلاعات وظایف ذیل را به عهده دارد.
الف- تدوین اهداف کلان و راهبردی توسعه فناوری اطلاعات در کشور
ب- سیاستگزاری و تدوین راهبردهای لازم برای گسترش به کارگیری فناوری اطلاعات در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی
ج- تمهید و تدوین نظام جامع فناوری اطلاعات و تعیین وظایف بخشهای مختلف کشور در نظام جامع مذکور
د- تدوین مقررات و آئین نامه‌ها و ضوابط لازم برای قلمرو فناوری اطلاعات
ه- تدوین برنامه‌های همکاری ارتباطات بین المللی در قلمرو فناوری اطلاعات
این شورا با استفاده از امکانات و نیروی انسانی دفتر مدیریت و تجهیز منابع اطلاعات وزارت و در چارچوب سیاستهای کلی نظام در کشور و برنامه‌های توسعه بخشهای مختلف تشکیل می‌گردد.
توجه به وظایف پنج گانه فوق خود ببه خوبی موازی بودن این شورا با شاورای عالی فضای مجازی را آشکار می‌نماید.
این شورا از زیر مجموعه‌های نهاد ریاست جمهوری است.
دوم: شورای عالی انفورماتیک هرچند این شورا در سال ۱۳۵۹ تاسیس شده است اما به لحاظ نزدیکی و همپوشانی زیاد وظایف، نیز یکی از شوراهای موزای شورای عالی فضای مجازی دانسته شده که باید منحل گردد.
شورای عالی انفورماتیک به منظور ساماندهی به امور انفورماتیک کشور تاسیس شد. این شورا زیر مجموعه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی (سازمان برنامه و بودجه سابق) می‌باشد. همچنین این شورا مجری آیین‌نامه احراز صلاحیت شرکت‌های انفورماتیکی نیز می‌باشد.
این شور همچنین فرآیندهای صدور تاییدیه فنی برای نرم افزار‌ها را انجام می‌دهد، لذا متقاضیانی که تقاضای صدور «گواهی ثبت» برای آثار خود را دارند؛ باید از طریق انجام فرآیندهای شورا تقاضای دریافت تاییدیه فنی نمایند.
وظایف این شورا عبارتند از :
الف- ايجاد هماهنگي در كليه فعاليتهاي شورا
ب - امضاء و ابلاغ كليه مصوبات شورا از طريق دبيرخانه شورا
ج - تصويب هزينههاي مربوط به فعاليتهاي شورا و امضاء اسناد مالي و اداري مربوطه
د - اداره جلسات شورا طبق نظامنامه آن ه - نظارت بر پيشرفت فعاليتهاي شورا و كميسيونهاي كار و در صورت لزوم و با تصويب شورا گزارش فعاليتهاي اعضاء به دستگاههاي متبوعه آنها
و - تعيين نايب رئيس شورا با تصويب اكثريت اعضاء
این شورا در حال حاضر زیر مجموعه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کل کشور است.
سوم: شورای عالی اطلاع رسانی حوزه فعالیت شورای عالی اطلاع‌رسانی در زمینهٔ فناوری اطلاعات و ارتباطات است این شورا در سال ۱۳۷۷ به‌منظور سیاستگذاری در امر اطلاع‌رسانی و هدایت شبکه‌ها و مراکز اطلاعاتی و هماهنگی فعالیت آنها و همچنین تدوین برنامه‌های میان مدت و بلند مدت در زمینة تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی اطلاع‌رسانی در قالب نظام اطلاع‌رسانی جمهوری اسلامی ایران تصویب و تشکیل شده است.
این شورا از زیر مجموعه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب می‌گردد.
در ماده‌های ۱ و ۲ آئین‌نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصوب تیر ۱۳۸۴) آمده است: «شورای عالی اطلاع‌رسانی، به منظور سیاستگذاری در امر اطلاع‌رسانی و هدایت شبکه‌ها و مراکز اطلاعاتی و هماهنگی فعالیت آنها و تدوین برنامه‌های میانمدت و بلندمدت در زمینه تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی اطلاع‌رسانی در قالب نظام اطلاع‌رسانی جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی اطلاع‌رسانی تشکیل می‌شود. سیاستگذاری در امر اطلاع‌رسانی در چارچوب سیاستهای کلی نظام در امر اطلاع‌رسانی و با توجه کامل به مصالح دینی، علمی، فرهنگی و اخلاقی نظام انجام خواهد یافت.»
در ماده 5 همین آئین‌نامه وظایف این شورا بر شمرده شده است:
1- سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت و حمایت در زمینه تولید، پالایش و مبادلة اطلاعات و نظارت بر امر اطلاع‌رسانی سراسر کشور در چارچوب سیاستهای کلی نظام.2ـ تدوین و تصویب اصول نظام جامع اطلاع‌رسانی کشور
3- ایجاد شرایط لازم برای تسهیل و تسریع تولید، ذخیرهسازی، ساماندهی، توزیع، گسترش و بکارگیری اطلاعات در بخشهای مختلف فرهنگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، فنی، آموزشی، پژوهشی و ... در چارچوب ضوابط مصوب.
4ـ هماهنگ کردن فعالیتهای بخش دولتی و غیردولتی براساس نظام جامع اطلاع‌رسانی کشور.
5- تدوین و تصویب مفاهیم، تعاریف، مقررات، آییننامهها، قواعد و معیارهای اطلاع‌رسانی مورد نیاز نظام جامع اطلاع‌رسانی کشور.
6- تنظیم مقررات مربوط به چگونگی بهرهگیری از شبکههای بین‌المللی اطلاع‌رسانی و تصویب آن یا پیشنهاد تصویب به مراجع مربوط
این شورا نیز از شوراهای موازی با شورای عالی فضای مجازی محسوب می‌گردد.
چهارم: شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات تدوین نظام ملی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور، بررسی ضوابط نظام‌دهی تحقیقات در حوزه امنیت قضایی تبادل اطلاعات و سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت بر اجرای سیاستهای امنیت فضایی تبادل اطلاعات کشور از جمله وظایف این شوراست.
هیئت وزیران به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ سیزدهم اسفند سال ۸۲ شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور را تصویب کرد.
این مصوبه در تاریخ ۶ مرداد ماه با موافقت معاونت اول رییس‌جمهور از طبقه‌بندی محرمانه خارج شد:
به منظور حفظ و صیانت از فضاهای تبادل اطلاعات کشور، کاهش مخاطرات و حداقل نمودن خرابی‌ها، کاهش زمان تجدید حیات سیستمهای آسیب‌دیده و ایجاد امنیت در حوزه‌های مختلف از قبیل امنیت، آب، غذا و نیازمندی‌های اولیه، انرژی (الکتریکی اتمی و سوختهای فسیلی) خدمات اورژانس (آتش نشانی، پزشکی و پلیسی) اقتصاد، تجارت و امور مالی و اعتباری، رسانه‌ها، ارتباطات و اطلاعات و حمل و نقل (جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی)، شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور که در این تصویب‌نامه به اختصار شورای عالی نامیده می‌شود، تشکیل می‌گردد.
وظایف شورای عالی امنیت فضای مجازی به شرح زیر است:
الف‌ـ بررسی طرح‌های کلان ملی در زمینه امنیت فضای تبادل اطلاعات
ب ـ تدوین نظام ملی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور
پ ـ بررسی استانداردهای پیشنهادی کمیته‌های تخصصی
ت ـ تدوین اسناد راهبردی ملی و ارائه به مراجع قانونی
ث ـ تدوین سیاستهای مربوط به همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی
ج ـ تدوین لوایح تنظیمی جهت ارائه به هیئت وزیران
دـ بررسی ضوابط نظام‌دهی تحقیقات در حوزه امنیت قضایی تبادل اطلاعات
هـ ـ بررسی و پیشنهاد اعتبار مورد نیاز جهت اجرای سیاستهای موضوع این آیین‌نامه و ارائه آن به مراجع ذیربط
و ـ سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت بر اجرای سیاستهای امنیت فضایی تبادل اطلاعات کشور
این شورا زیر مجموعه نهاد ریاست مجمهوری محسوب می‌گردد و یکی از چهار شورایی است که موازی شورای عالی فضای مجازی محسوب شده و طبق تصریح رهبر انقلاب در حکم ابلاغ شده برای دوره دوم شورای عالی فضای مجازی باید منحل گردد.
گفتنی است برخی از این چهار شورای موازی با شورای عالی فضای مجازی قریب به ده سال و شورای عالی انفورماتیک بیش از سی سال فعالیت داشته‌اند و بدیهی است که انحلال ناگهانی این شورا‌ها ممکن است به بروز مشکلاتی درروند اداری و اجرایی کشور منجر گردد.
بدون شک امر انحلال این شورا‌ها نیازمند پیش‌بینی‌های لازم از جمله ایجاد بخشهای جایگزین ذیل شورای عالی فضای مجازی و تدوین آیین نامه‌های و بخحشنامه‌های اجرایی می‌باشد اما آنچه در این میان مهم است؛ عدم تعویق انحلال این شورا‌ها به بهانه مقدمات ذکر شده است تا هرچه سریع‌تر امور فضای مجازی کشور به یک متولی واحد سپرده شده و سامان یافته و پروژه‌های مهم روی زمین مانده‌ای همچون شبکه ملی اطلاعات و... از وضعیت نابسامان کنونی خارج شوند.
