Gerdab.IR | گرداب

وی نوشت: فيلسوف و دانشور بزرگي كه مايه افتخار ايران زمين است يعني شيخ الرّئيس ابو علي سينا در سه بخش آخرين كتاب اشارات و تنبيهات مباحث بسيار عميقي را مطرح نموده است كه در سطح عاليترين مباحث اشراقي عارفان بزرگ ميباشد.

از جمله وي در يكي از زيباترين بحثهاي خود در بخش هشتم همين كتاب بحث لذت و بهجت را مورد بحث قرار داده است كه ترجمه و شرح مختصري از آنرا خدمت شما عزيزان تقديم ميكنم:

براي عموم مردم، اين تصور پيش آمده است كه لذّات انساني در اين دنيا همين لذّات حسي هستند، ولي اگر فرد خردورزي دقت نمايد مشاهده خواهد كرد كه بسياري از اشخاص حاضرند در برابر خانواده و اطرافيان و براي حفظ عزّت و احترام خود براحتي از لذّتهاي حسي بگذرند، چون رعايت عفّت و احترام و آبرو در برابر اطرافيان براي آنها لازم تر و لذّتبخش تر است. حتي شخص محترم و بزرگوار براي حفظ آبرو و عزّت نفس خود، گرسنگي و تشنگي را تحمل ميكند ويا وقتي ميل به غذا دارد براي حفظ شأن خود، زودتر دست از غذا ميكشد.

در موارد بسياري حتي مشاهده ميشود كه شخصي براي آنكه مورد تشويق و تعريف ديگران قرار گيرد و يا نامش بر سر زبانها افتد، حاضر است بر خلاف لذّات نفساني حتي جان خود را بخطر اندازد و در برابر آن احترامها و اكتساب لذّات خيالي و يا براي ماندن نامش در زمره افراد شجاع و غيور حتي اگر پس از مرگ باشد بالاترين خطرات را بر جان بپذيرد.

بلكه ميتوان گفت صرفنظر كردن از لذّات حسّي بخاطر لذّات باطني فقط مخصوص انسانها نيست بلكه در حيوانات هم جاريست. و از جمله سگ شكاري تشويق شكارچي و حفظ احترام و وظيفه شناسي را بر دست زدن به شكاري را كه غريزه حسي او وي را بدان تشويق ميكند ترجيح ميدهد.

بنابر اين بايد اذعان نمود كه لذّت باطني از لذّت حسّي بالاتر است. و لّذت باطني نيز خود شامل لذّتهايي است كه يا منشاء آنها قوه خيال است و يا آنها كه منشاء عقلاني دارند. آنها كه خود نچشيده اند، نميتوانند لذّت ساعتها كار نقاش پشت بوم رنگ خود و يا شاعر، هنرمند و يا دانشمندي را كه بسياري اوقات از لذّتهاي حسي متعارف چشم پوشيده اند درك كند.

آنها كه لذّتهاي حاصل از حس زيبايي شناسي و يا حس باطني را درك كرده اند اذعان خواهند نمود كه درجه و عمق لذّتهاي باطني از لذّتهاي حسي بسيار بالاتر هستند و وقتي بويژه لذتهاي عقلاني، معنوي و روحي به اوج خود ميرسند چنان بهجتي براي صاحب آن ايجاد مي كنند كه با هيچ لذتي در پهناي گيتي قابل مقايسه هم نيست.