· در ابتدا بفرمایید که میزان تاثیرگذاری فضای مجازی در معرفی دین و اسلام تا چه میزان اهمیت دارد؟

فضای مجازی محیطی است که در آن شنونده و بینندگان بسیاری وجود دارد و ما اگر این شبکه ها را بتوانیم به درستی مدیریت کنیم، بیشترین برد و تاثیرگذاری را برای معرفی مبانی دینی و آرمان های اسلام ناب محمدی داشته باشیم. دیگران تا به امروز استفاده های خوبی از این فضا داشته اند اما متاسفانه افراد دین دار و دغدغه مند جامعه کمتر خود را برای ورود به فضای مجازی مهیا کرده اند و همین مسئله سبب شده که بخش عمده ای از این محیط در اختیار افراد سودجو و فرصت طلبی که دغدغه دین ندارند، باشد. فضای مجازی محیطی نوشتاری و سهل الوصول است و این ویژگی ها باعث شده تا افراد بسیاری به آن دسترسی داشته و مراجعه کنندگان آن روز به روز بیشتر شود. بنابراین اگر فضای مجازی به درستی تغذیه شده و از آن بهره برداری های مناسب صورت گیرد، معتقد هستم که آثار خوبی خواهد داشت.

· یکی از نکاتی شما به آن اشاره کردید مدیریت کردن بر فضای مجازی بود. به نظر شما چگونه می توان این فضا را مدیریت کرد؟

به طور طبیعی در حال حاضر افراد و جریان های مختلف با عقاید متفاوتی روی فضای مجازی کار می کنند. از این رو هجمه فوق العاده ای در آن بر علیه اسلام صورت می گیرد. حالا کسانی که توانایی معرفی اسلام را دارند اگر بتوانند یک ظرفیت فراگیر را برای آموزش مسائل اسلام در فضای مجازی آماده کنند، در این شرایط است که می توان مقابل این هجمه ها ایستاد و حتی گروه ها و افرادی را تربیت کرد تا بتوانند مبانی دین اسلام را تشریح کنند. نحوه مدیریت بر فضای مجازی از نظر من این است که افرادی که دغدغه دین و اسلام را دارند، از منابعی استفاده کنند که از یک سو پاسخگوی هجمه های مخالفین اسلام باشد و هم از سوی دیگر نیز از جذابیت خوبی برخوردار باشد. این امر هم البته نیازمند افراد لایق و شایسته ای است که مطالعات لازم را داشته باشند و تحلیل، نوآوری و هنر مناسب از مسائل دینی در وجود آنها نهفته باشد تا بتوانند مسائل را ارائه کنند. اگر به این صورت مدیریت صورت گرفت، جذابیت های اسلام به کاربران فضای مجازی منتقل شده و از حریم اسلام دفاع می شود.

· لزوم حضور روحانیت در فضای مجازی را تا چه میزان مهم و با اهمیت قلمداد می کنید؟

من معتقدم که در حال حاضر حوزه های علمیه به ویژه حوزه علمیه قم حرکات مناسب و خوبی را در حوزه فضای مجازی انجام داده است. به ویژه مراکز فرهنگی تحقیقاتی که در حوزه علمیه ایجاد شده، اقدامات مناسبی را در فضای مجازیانجام داده اند. امیدوار هم هستیم همه حوزه ها توجه به فضای مجازی را در اولویت کاری خود قرار دهند و طلاب و روحانیونی که توان دارند در این شبکه ها حضور یابند. از این طریق روحانیون هم، اطلاعات لازم را کسب می کنند و هم از طرف دیگر اطلاعات خوبی می‌توانند در این شبکه ها ارائه کنند. البته باید به این نکته هم توجه داشت که شبکه های مجازی را باید با زبان های مختلف مدیریت کرده و افراد حاضر در آن را تغذیه کنیم. قطعا چنین اقداماتی جزو کارهای ارزشمند روحانیون و طلاب قرار خواهد داشت.

· مدیریت حوزه علمیه تا چه میزان می تواند از فضای مجازی برای تبلیغ دین استفاده کند؟

حوزه های علمیه نقش خوبی را می توانند در فضای مجازی داشته باشند. برخی از حوزه ها فعالیت های مناسبی را در این عرصه آغاز کرده اند و امکانات خوبی هم در اختیار آنها قرار گرفته است. فضای مجازی با کمک حوزه علمیه می تواند یک شبکه ای در اختیار اسلام و دین باشد و از طرف دیگر نیز می توان در این فضا، از حریم اسلام به خوبی دفاع کرد. اما باید توجه داشت که تا بحال کمتر به این پتانسیل موجود پرداخته شده است. هیچ یک از اعمال ما کافی نیست و نیاز جامعه بیش از توانایی های ماست. حوزه های علمیه باید توانایی خود را بالا ببرند. طلاب در فضای مجازی باید پاسخگوی هر نوع متقاضی باشند و برای هر نوع دفاع از حریم اسلام آماده باشند. لازمه این امر این است که هم به فنون جدید و شبکه ها آشنا باشیم و هم از نظر علمی توان لازم را کسب کنیم تا بتوانیم مسائل حساب شده ای را در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهیم.

· کدام طرح ها تا به حال در حوزه علمیه برای حضور در فضای مجازی ارائه شده و آیا حوزه ها در این زمینه ورود داشته اند؟

هم شبکه نور که وابسته به تشکیلات مقام معظم رهبری است اقدامات خوبی داشته و حضور فعالی در فضای مجازی داشته است و هم برخی از آقایان اقداماتی را در این فضا آغاز کرده اند. مراجع عظام تقلید نیز در این رابطه فعال هستند و در قم نیز موسسات بسیاری در حوزه فضای مجازی فعالیت داشته اند و اتفاقا تاثیر گذار هم بوده اند. اما این اقدامات کافی نیست و نیاز به فعالیت و حرکت های بیشتر هم هست. از طرفی باید به این مسئله هم توجه داشت که حضور فعال در فضای مجازی نیاز به سرمایه گذاری هم دارد. یعنی واقعا اگر این فعالیت ها قرار است تاثیر گذار باشد می بایست پشتیبانی تحقیقاتی و پژوهشی نیز پشت سر موسسات باشد تا اثرگذاری آنها بیشتر شود. در این زمینه هم دولت، هم ملت و هم حوزه علمیه باید آستین بالا زده و هر کس به هر نحوی که می تواند کمک کند تا تبلیغ دین در فضای مجازی گسترش یابد. الان هم که اکثریت مردم به این شبکه ها دسترسی دارند و حتی به روستاها هم ورود پیدا کرده است. اما متاسفانه ما گاهی اوقات از ظرفیت هایی که برای نشر اسلام به وجود آمده غافل هستیم. اگر ما توان لازم را به خرج دهیم می تواند نافع باشد. اعتقاد من این است که در سرمایه گذاری هم دولت و افراد متدین و خیر باید به کمک حوزه های علمیه و موسسات مرتبط آیند. امیر المومنین (ع) نقل می کنند که "وقتی پیامبر خواستند مرا به یمن اعزام کنند به من فرمود ای علی؛ اگر به دست تو یک نفر هدایت شود برای تو بهتر است از آنچه خورشید بر آن می تابد و طلا باشد و تو آن را انفاق کنی." بنابراین می توان از این روایت نتیجه گرفت که هدایت یک فرد در جامعه تا چه میزان مفید و موثر است و می طلبد که همه ما تلاش و کوشش کنیم تا نشر اسلام به هر وسیله ای انجام گیرد.

· چه توصیه ای در پایان به طلاب و روحانیونی که وارد فعالیت در شبکه های مجازی برای نشر اسلام نشده اند، دارید؟

من فکر می کنم ابتدا باید آموزش های لازم در این زمینه را به همه ارائه کرد تا شرایطی به وجود آید که همه در هر سن و سالی بتوانند از فضای مجازی استفاده کنند. از مدیریت مساجد و ائمه جماعات گرفته تا حوزه های علمیه و مدیریت تبلیغات، همگی دست در دست هم دهند تا آموزش های لازم انجام شده و هر کس به نوبه خود تلاش کند تا از فضای مجازی بهره برداری لازم به نفع دین و ملت و انقلاب و نظام داشته باشیم. طلاب و روحانیونی هم که تا بحال به استفاده از فضای مجازی ورود نداشته اند می بایست تلاش خود را بیشتر کنند تا ضمن آموزش و فراگیری کار با شبکه های مجازی، از این پتانسیل موجود نیز در جهت نشر دین بهره برداری کنند.