يكي از جلوه‌هاي به ظاهر جذاب و سرگرم كننده اينترنت كه البته مي تواند استفاده‌هاي تجاري و آموزشی نيز داشته باشد، تعاملات دو طرفه است.
گرداب- اينترنت در آغاز شكل گيري بيشتر شبيه به يك روزنامه ديواري بزرگ الكترونيك بود كه هر مؤسسه و رسانه‌اي به طور يك طرفه در آن اطلاع رساني مي كرد، اما به مرور زمان به جنبه هاي تعاملی آن افزوده شد و ارتباط دو طرفه و چند طرفه و حتي انبوه در اين محيط مجازي شكل گرفت.اين ارتباط در ابتدا به صورت آني و زنده نبود و بيشتر در قالب پست الكترونيك و تالارهاي آنلاين تجلي پيدا مي كرد و به مرور تلاش شد تا زنده و آني شود كه نتيجه آن، شكل گرفتن مسنجرها، چت روم ها و شبكه هاي اجتماعي بود.
اصطلاح چت يا Chat كه به IRC يا Internet Relay Chat هم شهرت دارد، حتي قبل از شكل گيري اينترنت هم وجود داشت و اولين ارجاع به آن در دهه 1960 ميلادي صورت گرفت. در اين زمان يك برنامه گپ كامپيوتري براي برقراري آني ارتباط ميان كاربران شكل گرفت كه به آنها اجازه مي داد تنها با يك كاربر ديگر ارتباط برقرار كنند.
در آن زمان مسنجرها فقط بين دو نفر ارتباط برقرار مي كردند و بايد آدرس رايانه‌ها طي يك فرايند دشوار براي برنامه تعريف مي شد تا ارسال پيام ممكن شود.
مسنجرها و برنامه‌هاي چت طی دو دهه پيشرفت و تغيير چنداني نداشتند، زيرا رايانه‌ها دوران كودكي خود را سپری مي‌كردند و مسائل بسيار مهم‌تري وجود داشت كه بايد حل مي شدند.
در سال 1988 يكي از مهم ترين تحولات در اين زمينه رقم خورد و Internet Relay Chat توسط "جاركو ويز" ایجاد شد. IRC يك پروتكل براي چت اينترنتي به صورت نوشتاری بود كه بلافاصله پس از تكميل محبوبيت زيادي به دست آورد و هنوز هم يكي از روش هاي استاندارد چت و گفتگوي آنلاين در محيط مجازي محسوب مي شود.
وي اولين سرور چت را زماني كه در دانشگاه اولو فنلاند مشغول به كار بود طراحي كرد. اين سرور در دانشكده علوم پردازش اطلاعات نصب شد. اين چت سرور tolsun.oulu.fi نام داشت. او سپس با ديگر دوستانش تماس گرفت تا آنها هم سرورهايي را به منظور گسترش پديده چت اينترنتي تأسيس كنند؛ ايده‌ای که با استقبال خوبي مواجه شد.
وي سپس قراردادهايي را با چند دانشگاه در دنور كانادا و اورگان منعقد كرد تا آنها سرورهايشان را به يكديگر متصل كرده و شبكه‌اي براي چت ايجاد كنند. اين شبكه به سرعت گسترش يافت و در سال 1989 در مجموع 40 چت سرور به كار گرفته شدند.
امروزه روش هاي مختلفي براي چت كردن در جهان فناوري وجود دارد. اكثر كاربران جوان اينترنت ترجيح مي دهند كه از نرم افزارهاي چت مانند ياهو مسنجر، ICQ يا مسنجر AOL استفاده كنند. برخي سايت هاي شبكه‌اي نيز به طور متناوب براي اين كار استفاده مي شود كه از جمله آنها مي توان به MySpace يا Facebook اشاره كرد.
البته برخي كاربران قديمي‌تر كماكان ترجيح مي دهند از چت روم ها يا حتي تابلوهاي گفتگو يا message board ها استفاده كنند. حسن اين ابزار امكان گفتگوي آنلاين با ده‌ها يا حتي صدها كاربر در آن واحد است. البته طي يكي دو سال اخير چت كردن با استفاده از تلفن همراه هم با توجه به ارائه خدمات اينترنت همراه متداول شده است.
عليرغم استفاده هاي مفيد چت براي پيشبرد امور كاري، تجاري و آموزشي اين ابزار مي تواند برخي خطرات را هم به دنبال داشته باشد. جوانان و نوجوانان به طور ويژه در اين زمينه در خطر هستند و بايد عملكرد آنها در زمينه استفاده از اين نرم افزارها تحت نظر گرفته شود. سوء استفاده از كودكان و فريب آنها از طريق نرم افزارهاي چت در غرب و به خصوص آمريكا به يك پديده متداول تبديل شده و متأسفانه در ايران نيز از مسنجرها براي برقراري ارتباطات غيراخلاقي و خارج از كانون خانواده استفاده مي شود كه در اين زمينه مجموعه‌اي از برخوردهاي آموزشي و بازدارنده ضرورت پيدا مي كند.
ارسال هرزنامه، ويروس، بدافزار و فايل هاي مخرب به صورت آفلاين يا ديگر شيوه ها براي فريب كاربران يكي ديگر از كاركردهاي منفي مسنجرها و چت روم هاست و لذا كاربران بايد از افزودن افرادي با آي دي هاي مشكوك و ناشناس و همين طور بارگذاري فايل هاي مشكوك در چنين محيط هايي جداً خودداري كنند.
ديگر كاربردهاي اين پروتكل چت به سبك امروزي و انتقال ديتا و اطلاعات به طور مستقيم بود كه امروزه روش هاي متنوع و بسيار پيشرفته تري براي آن وجود دارد.بر اساس آمار موجود تا ماه مي سال 2009 صد شبكه IRC برتر در آن واحد به حدود نيم ميليون نفر در سراسر جهان خدمات ارائه مي كردند. همچنین صدها هزار مجمع آنلاين و مجاري ارتباطي كه البته برخي از آنها هم بی‌استفاده بودند، از طريق 1500 سرور در سراسر جهان سرويس‌هاي مورد نظر كاربران را در دسترس آنان قرار مي دادند.
جاركو اويكارينن IRC را ایجاد کرد تا جايگزين برنامه اي به نام MUT يا (MultiUser Talk) شود كه در يك BBS به نام OuluBox در فنلاند مورد استفاده قرار گرفته بود. اويكارينن براي تهيه IRC از يك سيستم چت كه به Bitnet Relay مشهور بود، الهام گرفته بود.
نرم افزار مورد نياز براي چت از اين طريق به طور گسترده‌اي در دسترس قرار دارد و تمامي رايانه‌ها و سيستم‌عامل‌هايي كه از پروتكل TCP/IP پشتيباني كنند، مي توانند از آن استفاده كنند.
IRC يك پروتكل متن باز است كه از TCP استفاده مي كند. يك سرور IRC مي تواند به ديگر سرورهاي IRC متصل شود و يك شبكه IRC تشكيل دهد. كاربران هم مي توانند به راحتي و از طريق رايانه‌هايشان به اين سرورها متصل شده و از امكانات آنها استفاده كنند.
براي استفاده از IRC كلاينت‌هاي زيادي وجود دارد كه از جمله آنها مي توان به "mIRC" و ""XChat" اشاره كرد. براي استفاده از اكثر سرورهاي IRC نيازي به ثبت نام و ثبت حساب كاربري وجود ندارد، اما يك كاربر بايد قبل از ارتباط با سرور يك نام مستعار براي خود انتخاب كند.
شما براي ورود به سرورهاي IRC احتياج به يك IRC Client داريد. يكي از بهترين نرم افزارهايي كه مي‌توان از طریق آن به سرورهاي IRC وصل شد، نرم افزار "mIRC" است. نرم افزار mIRC مخفف Messenger Internet Really Chat است.
به طور كلي پورتي كه براي بيشتر سرورهاي IRC استفاده مي‌شود 6667 hsjT است، اما بعضي از سرورهاي آن با استفاده از پورت‌هاي 6660 و 6669 كار مي كنند. توجه كنيد كه اگر شما به طور مستقيم به اينترنت متصل نيستيد نبايد اين پورت‌ها توسط ISP يا فايروال مسدود شده باشند.
شما به عنوان يك كاربر مي‌توانيد يك سرويس گيرنده (IRC Client) راه اندازي كنيد و توسط آن به سرويس دهنده(IRC Server) متصل شويد. يك سرور مي‌تواند به سرورهاي ديگري متصل شود و از صدها كاربر پشتيباني كند. چندين شبكهٔ بزرگ و كوچك IRC وجود دارد كه يكي از بزرگ ترين آنها EFnet است، اين نوع سرورها دست كم در هر لحظه به 10 هزار كاربر سرويس مي دهند. سرورهاي بزرگ ديگري مانند GamesNET و DALnet وجود دارند كه 10 تا 30 هزار كاربر را پشتيباني مي كنند.
IRC در اصل يك پروتكل متني ساده است كه بعدها توسعه داده شد. پروتكل IRC بسيار پويا و ديناميك است و طي يك دهه اخير بسيار توسعه داده شده است. حتي مايكروسافت هم در سال 1998 به توسعهٔ اين پروتكل علاقه نشان داد، هر چند بعدها اين شركت ترجيح داد بر روي طراحي مسنجر اختصاصي خود متمركز شود.
بد نيست بدانيد IRC بر خلاف مسنجرهايي مانند ياهو، معمولاً كاربران حرفه اي يا نيمه حرفه اي را در بر مي گيرد. بعضاً افراد بزرگ و متخصص در حوزه هاي مختلف در كانال‌هاي IRC حضور مي يابند. معمولاً كساني كه در يك كانال ويژه در دسترس هستند در مورد آن زمينه خاص اطلاعاتي خوبي دارند.
يك سرويس گيرنده IRC مي تواند دستورات و متني كه به آن ارسال مي شود را بخواند و آنها را تحليل كند. اگر لازم باشد هر سرويس دهنده IRC اطلاعاتي را به آن بازمي گرداند، اين سرويس دهنده ها همچنين معمولاً اطلاعات را در مورد روم‌ها و كاربراني كه در آنها حضور دارند، نگهداري مي كنند. آنها همچنين مي‌توانند پيام‌هاي شما را به كاربران ديگر اطلاع دهند.
در IRC دستورات معمولاً به صورت خطي صادر مي شوند و كلاينت دستورات يك خطي خود را براي سرور مي فرستد و پاسخ ها را دريافت و مجدداً ارسال مي كند. همچنين كپي‌هايي از برخي پيام هاي مرتبط هم توسط ديگر كلاينت ها ارسال مي شود.
همه دستورات IRC با يك (/) شروع مي شوند و بيشتر آنها بيش از يك كلمه نيستند. مثلاً براي كمك گرفتن از سرور مي‌توانيد تايپ كنيد help/ و براي به دست آوردن اسم كاربراني كه داخل يك اتاق چت هستند بايد تايپ كنيد names #Channel/. همچنين براي به دست آوردن ليست اتاق‌ها بايد از فرمان list/ استفاده كنيد.
منبع: فارس