تحولات اپل از استیو جابز تا تیم کوک

به گزار خبرنگار فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روزگاری وضعیت اپل بسیار فاجعه‌بار بود؛ گزارش‌های مالی ضعیف این شرکت حاکی از وخامت اوضاع آن بودند. در سال ۱۹۹۶ گیل آملیو، مدیرعامل وقت اپل برای بهبود شرایط این شرکت، در حال مذاکره برای خرید NeXT بود؛ یک شرکت کامپیوتری که توسط استیو جابز تاسیس شده بود. او امید داشت که جابز با بازگشت خود، اپل بحران زده را به مسیر درستی هدایت کند. اما در عوض، جابز با متقاعد ساختن هیئت مدیره به اخراج آملیو، مجددا بر مسند قدرت اپل نشست. او بر این باور بود که در صورت لزوم برای نجات اپل حتی باید دست به دامان رقیب دیرینه‌ی خود، مایکروسافت شوند.

اتفاقات بعدی را در قالب تصاویری تماشا کنید.

در اواخر سال ۱۹۹۶، اپل از برنامه‌ی خود برای بازگرداندن استیو جابز به این شرکت پس از گذشت ۱۱ سال با خرید استارتاپ او به مبلغ ۴۲۹ میلیون دلار پرده برداشت؛ پس از مدت کوتاهی جابز در ژانویه‌ی سال ۱۹۹۷ و در جریان نطق اصلی همایش Macworld، به همراه گیل آملیو بر روی صحنه حاضر شد.

شرکت NeXT تحت هدایت جابز به موفقیت‌های چشمگیری در زمینه‌ی فروش کامپیوترهایی با گرافیک قوی و صفحات نمایش با کیفیت به دانشگاه‌ها و بانک‌ها دست یافته بود. سران اپل امیدوار بودند که او با درایت خود می‌تواند این شرکت را از وضعیت بحرانی آن نجات دهد.

در ۴ جولای سال ۱۹۹۷ جابز هیئت مدیره‌ی اپل را به اخراج آملیو متقاعد کرد؛ آنها جابز را به صورت موقت به عنوان مدیرعامل این شرکت برگزیدند. این عنوان پس از مدت کوتاهی از حالت موقت خارج شد. در آگوست سال ۱۹۹۷ و در جریان یکی دیگر از همایش‌های Macworld جابز اعلام کرد که موفق به جذب کمک مالی ۱۵۰ میلیون دلاری از سوی مایکروسافت شده‌اند. او با بیان جمله‌ی "در حال حاضر نیازمند هر نوع کمک ممکنی هستیم"، موجب به پا خاستن سروصدای حضار شد.

در حقیقت در سال ۱۹۹۷ وضعیت مالی اپل به اندازه ای وخیم بود که مایکل دل، مدیرعامل شرکت دل، یکی از قویترین شرکای مایکرسافت در این باره گفت: اگر به جای جابز بودم، اعلام ورشکستگی می کردم و سرمایه‌ی موجود را به سهام‌داران باز می‌گرداندم.

اما در سال ۱۹۹۸ و در جریان یکی دیگر از همایش‌های Macworld در شهر سن فرانسیسکو، جابز در پایان سخنرانی خود برای اولین بار از عبارت معروف خود، "One More Thing" استفاده کرد، با تلاش‌های جابز در جهت متمرکز ساختن مجدد شرکت برروی مک و کمک‌های مایکروسافت، اپل به سوددهی بازگشته بود.

در سال ۱۹۹۸ جابز شخصی را با نام تیم کوک برای مدیریت امور جهانی اپل استخدام کرد. وی بعدها به سمت مدیر اجرایی اپل برگزیده شد.

در این برهه از زمان جابز به صورت همزمان مدیرعامل اپل و استودیوی انیمیشن سازی پیکسار بود؛ وی در سال ۱۹۸۶ و با تزریق سرمایه‌ی ۱۰ میلیون دلاری به این استودیو به سرمایه گذار اول آن بدل شده بود. در حقیقت نام جابز به عنوان یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی قسمت اول انیمیشن داستان اسباب بازی ذکر شده است.

جابز در حال اعمال تغییرات گسترده‌ای در محیط کاری کارکنان اپل بود؛ کافه تریای این شرکت غذاهای با کیفیت بالاتری ارائه می‌داد و کارکنان از آوردن حیوانات دست‌آموز خود به محل کار منع شده بودند. او از همه خواسته بود تا تنها بر روی اپل تمرکز داشته باشند.

تقریبا یک سال پس از سرمایه گذاری مایکروسافت و در آگوست سال ۱۹۹۸ اپل در حال آماده‌ شدن برای رونمایی از iMac، یک کامپیومتر all in one قدرتمند و طراحی شده به دست جابز و جاناتان آیو بود.

این کامپیوتر در رنگ‌های متنوعی عرضه می‌شد و اولین محصول اپل تحت مدیریت جابز به شمار می‌رفت. این شرکت موفق به فروش ۸۰۰ هزار واحد از نسل اول iMac تنها در پنج ماه اول عرضه‌ی آن شد.

جابز در ابتدا نام "MacMan" را برای این کامپیوتر در نظر داشت. اما کن سگال، یکی از مدیران اجرایی آژانس تبلیغاتی اپل نام "iMac" را پیشنهاد داد. حرف "i" از ابتدای کلمه‌ی "internet" گرفته شده؛ چرا که اتصال به اینترنت در این دستگاه تنها با طی دو مرحله ممکن می‌شد. اما اپل اشاره کرده است که این حرف مخفف "individuality" و "innovation" به مفهوم "فردیت" و "نوآوری" نیز هست.

این روند نامگذاری ادامه یافت و اپل در سال ۱۹۹۹ iBook را معرفی کرد؛ دستگاهی که با هدف تکرار موفقیت‌های iMac در قالب لپ‌تاپ ساخته شده بود.

اما حرکت بزرگ بعدی اپل در سال ۲۰۰۱ و با معرفی Mac OS X رخ داد. در حالی که اپل با نسخه‌های ۸ و ۹ از Mac OS به موفقیتی دست نیافته بود، OS X یک بازطراحی عمیق بر اساس Unix و فناوری BSD به کار رفته در کامپیوترهای NeXT به شمار می‌رفت.

از این نقطه همه چیز به سرعت برای اپل به پیش رفت. بعدها در سال ۲۰۰۱ این شرکت اولین فروشگاه خرده فروشی خود را در ویرجینیا و کالیفرنیا راه اندازی کرد.

در اکتبر سال ۲۰۰۱، جابز اولین قدم‌های خود را در جهت گسترش فعالیت‌های اپل فراتر از Mac و با معرفی iPod برداشت؛ یک دستگاه پخش موسیقی دیجیتال که وعده‌ی "۱۰۰۰ قطعه‌ی موسیقی در جیب شما" را سر می‌داد. آیپاد شروع بسیار کندی داشت؛ چرا که قیمت ۴۰۰ دلاری آن بسیار بالا به نظر می‌رسید و اینکه تنها با مک سازگار بود.

در سال ۲۰۰۳ اپل فروشگاه موسیقی آیتونز را با قیمت گذاری ۹۹ سنت به ازای هر آهنگ و با هدف بدل ساختن آیپاد به مرکز رسانه‌ی دیجیتال راه اندازی کرد. در همان زمان آیتونز و آیپاد به دنیای ویندوز نیز قدم گذاشتند و این شروع موفقیت‌های اپل در صنعت موسیقی بود.

در سال ۲۰۰۳ جابز مطلع شد که مبتلا به سرطان پانکراس است. او این موضوع را مخفی نگه داشته بود تا این که در سال ۲۰۰۴ خبر ابتلای او به سرطان در بین کارکنان اپل پیچید.

اپل در عرض تنها شش سال از یک شرکت رو به زوال به یک مدعی بدل شد. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ ارزش سهام اپل از ۶ دلار به ۸۰ دلار به ازای هر واحد رسید. با وجود آن که این شرکت کماکان از مایکروسافت پیشروی آن سال‌ها عقب بود، اما میزان سوددهی آن به میزان قابل توجهی افزایش یافته بود. هنرمندانی همچون گروه U2 و جان میر در رویدادهای اپل حاضر می‌شدند.

در سال ۲۰۰۴ جابز گروهی را تحت نظارت خود و به سرپرستی جانی آیو برای به ثمر رساندن پروژه‌ی Purple تشکیل داد. هدف از این پروژه، توسعه‌ی یک دستگاه لمسی بود. اگر چه جابز در ابتدا یک تبلت را به عنوان هدف نهایی این پروژه متصور بود، اما در نهایت تصمیم به ساخت یک مدل مفهومی از تلفن همراه گرفته شد.

خط تولید آیپاد نیز بسیار گسترده شده بود. در سال ۲۰۰۵ مدل‌های مختلفی از آیپاد با نام‌های آیپاد، آیپاد مینی، آیپاد نانو و آیپاد شافل در حال تولید بود. در همان سال اولین نسل آیپاد به همراه ویدئو با قابلیت خرید فیلم و ویدئو از آیتونز معرفی شد.

در سال ۲۰۰۵ موتورولا ROKR را معرفی کرد؛ تلفنی که با همکاری اپل ساخته شده بود. این دستگاه اولین تلفنی بود که قابلیت پخش موسیقی از آیتونز را داشت. اما به دلیل محدودیت‌های نرم‌افزاری تنها قادر به ذخیره‌ی ۱۰۰ قطعه‌ی موسیقی بود.

در سال ۲۰۰۶ جابز قدم بزرگی را در راستای نجات مک برداشت. جان اسکالی، مدیرعامل پیشین اپل، آینده‌ی این شرکت را در گرو پردازنده‌های گران‌قیمت PowerPC می‌پنداشت؛ این در حالی بود که بسیاری از تولید کنندگان PC بر مبنای ویندوز از پردازنده‌های اینتل استفاده می‌کردند. این موضوع باعث می‌شد که قیمت تمام شده‌ی مک بسیار بالا رفته و توسعه‌ی نرم‌افزار برای آن به دشواری صورت گیرد. اما در سال ۲۰۰۶ اپل اولین نسل از مک‌بوک پرو و نسل جدید iMac را با پردازنده‌های اینتل معرفی کرد.

این موضوع همچنین به مفهوم آن بود که شما برای نخستین بار می‌توانستید بر روی مک سیستم‌عامل ویندوز را نصب کنید.

در سال ۲۰۰۶ اپل فروشگاهی را در منهتن راه اندازی کرد؛ ساختار مکعبی شکل و شیشه‌ای این فروشگاه آن را به یکی از نمادهای مدرن نیویورک بدل کرده است.

اما در این برهه از زمان علائم بیماری جابز در حال بروز کردن بود؛ این موضوع را می‌توانید از هیکل لاغر جابز در تصویر زیر مشاهده کنید. در این تصویر جابز در حال دست دادن با باب ایگر، مدیرعامل دیزنی در رویداد سال ۲۰۰۶ اپل است.

اما سال ۲۰۰۶ یک موفقیت شخصی دیگر را نیز برای جابز در پی داشت. او ایمیل زیر را برای تمام کارکنان اپل ارسال کرد: بنظر می‌رسد مایکل دل در پیش‌بینی آینده موفق عمل نکرده؛ چرا که بر اساس وضعیت بازار بورس، در حال حاضر اپل با ارزش‌تر از دل است. ممکن است فردا شرایط به گونه‌ی دیگری باشد، اما به نظرم وضعیت کنونی ارزش یادآوری را داشت.

پس از سال‌ها حدس و گمان، جابز بالاخره در همایش Macworld در ژانویه‌ی سال ۲۰۰۷ از آیفون رونمایی کرد. دستگاهی که قابلیت‌های موسیقیایی آیپاد را با یک صفحه‌نمایش لمسی دقیق که نیازی به استایلوس نداشت، در هم آمیخته بود. این دستگاه شباهتی به رقبای زمان خود نداشت. سافاری، مرورگر آیفون اولین مرورگر موبایل با قابلیت‌های کامل به شمار می‌رود.

در زمان عرضه‌ی آیفون، هواداران اپل استقبال زیادی از آن کردند؛ آن‌ها برای خرید این گوشی در مقابل فروشگاه‌های اپل صف کشیده بودند.

آیفون نسل اول یک موفقیت بسیار بزرگ برای اپل تلقی می‌شود؛ ۷۴ روز پس از آغاز عرضه‌ی این گوشی در آگوست سال ۲۰۰۷، یک میلیون دستگاه از آن به فروش رفت.

در سال ۲۰۰۸ اپل اولین به روزرسانی بزرگ آیفون را معرفی کرد: آیفون ۳جی اس؛ این تلفن از سرعت شبکه‌ی بالاتری نسبت به آیفون نسل اول بهره می‌برد. اما بزرگ‌ترین تغییر، راه‌اندازی اپ استور بود؛ فروشگاهی که به کاربران اجازه‌ی نصب اپلیکیشن‌های توسعه‌دهندگان غیراپلی را می‌داد. در آغاز کار، تنها ۵۰۰ عدد اپلیکیشن در این فروشگاه وجود داشت.

جان دوئر یکی از اشخاص کلیدی شرکت سرمایه‌گذاری Kleiner Perkins, Caufield & Byers به روی صحنه آمد و آمادگی خود را جهت سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری در زمینه‌ی توسعه‌ی اپلیکیشن اعلام نمود. این شروعی بر اقتصاد مبتنی بر اپلیکیشن و اعلان جنگ اپل علیه مایکروسافت بود.

اما کماکان وضعیت سلامت جابز موجب نگرانی سران اپل بود. در آگوست سال ۲۰۰۸ بلومبرگ به صورت اتفاقی مطلبی را در مورد مرگ جابز منتشر کرد. در سپتامبر سال ۲۰۰۸ جابز در جریان نطق اصلی این مطلب را به سخره گرفت.

در سال ۲۰۰۹ و در حالی که جابز اولین دوره‌ی مرخصی پزشکی خود را سپری می‌کرد، تیم کوک به عنوان مدیرعامل موقت برگزیده شد. حتی پس از بازگشت جابز، این کوک بود که در جریان نطق‌های اصلی، شرکت می‌کرد.

در سال ۲۰۱۰ جابز بالاخره آیپد را معرفی کرد؛ تبلتی که او از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی ایده‌ی ساخت آن را در سر می‌پروراند.

آیپد

آیفون و آیپد به صورت اتفاقی جنگی را در زمینه‌ی استانداردهای دنیای اینترنت به راه انداخته بودند. از نظر جابز استاندارد فلش برای محتوای تعاملی وب بسیار کند و ناامن بود. بنابراین دستگاه‌های اپلی از آن پشتیبانی نمی‌کردند. ادوبی که کسب و کار خود را در خطر می‌دید، با راه‌اندازی کمپین‌های تبلیغاتی در صدد جلب توجه اپل برآمد.

جابز در اوایل سال ۲۰۱۱ و در جریان آخرین دوره‌ی مرخصی خود، سخنرانی مربوط به معرفی دو محصول را به عنوان آخرین سخنرانی‌های خود انجام داد؛ یکی از این سخنرانی‌ها مربوط به معرفی آیپد ۲ در ماه مارس و دیگری معرفی سرویس آیکلود در ماه ژوئن بود.

در ژوئن سال ۲۰۱۱ جابز برای آخرین بار در مجامع عمومی ظاهر شد. او طرح ساخت مقر جدید اپل را در شورای شهر کوپرتینو مطرح کرد. پس از سال‌ها ساخت و ساز، اپل در حال برنامه‌ریزی برای نقل مکان به مقر جدید خود موسوم به "Spaceship Campus" در اواخر سال ۲۰۱۶ یا اوایل سال ۲۰۱۷ بود.

جابز در ۲۴ آگوست سال ۲۰۱۱ و به دلیل عود سرطان از سمت خود به عنوان مدیرعامل کناره‌گیری کرده و به عنوان رئیس هیئت مدیره انتخاب شد. پس از مدت کوتاهی و در تاریخ ۵ اکتبر سال ۲۰۱۱ جابز فوت کرد. وی تا روز قبل از مرگ خود، مشغول کار در اپل بود. در آن شب پرچم‌های موجود در مقر اپل به احترام او به حالت نیمه اهتزاز در آمدند.

پرچم های مقر اپل به حالت نیمه اهتزاز

پس از استعفای جابز، تیم کوک به صورت تمام وقت به عنوان مدیرعامل اپل انتخاب شد. اپل به رشد خود زیر نظر تیم کوک ادامه داد و اکنون با ارزش‌ترین شرکت جهان است.