آیا قاچاق موبایل با رجیستر کردن کنترل می‌شود؟

همچنین وزیر ارتباطات نیز در توضیح در رابطه با موضوع گفته بود که این طرح با هدف جلوگیری از قاچاق گوشی و پیدا کردن گوشی‌های مسروقه اجرا می‌شود. در این طرح پیشنهاد شده که واردکنندگانی که اقدام به واردات قانونی موبایل می‌کنند، شماره سریال‌ کالاهای وارداتی خود را در گمرک و سازمان تنظیم مقررات ثبت کنند و سیم‌کارت‌ اپراتورهای تلفن همراه روی دستگاه‌های که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌‌اند، فعال نخواهد شد.

«رجیستری موبایل» تا 3 ماه دیگر اجرایی می‌شود

اما طرح رجیستر کردن موبایل همچنان ادامه دارد و هنوز عملیاتی نشده است. در این خصوص رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ریاست جمهوری با اشاره به در حال تکمیل بودن بانک‌های اطلاعاتی IMEI گوشی‌های تلفن همراه، از اجرایی شدن طرح «رجیستری موبایل» تا 3 ماه دیگر خبر داد. حبیب الله حقیقی در با اشاره به آخرین اقدامات انجام شده در خصوص اجرایی شدن طرح «رجیستری موبایل» اظهار کرد: مبارزه با گوشی‌های تلفن همراه قاچاق در کشور یک پکیج و یک بسته کامل است که «رجیستری موبایل» تنها یک بخش از این بسته کامل را شامل می‌شود. رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزود: لازمه اجرایی شدن «رجیستری موبایل» آن است که بانک‌های اطلاعاتی اولیه آن تکمیل شود تا با بهره‌گیری از این بانک‌های اطلاعاتی، بتوانیم گوشی‌های قاچاق را از سایر گوشی‌هایی که به صورت قانونی به کشور وارد شده‌اند تشخیص دهیم. وی ادامه داد: در حال حاضر آماده سازی بانک‌های اطلاعاتی آغاز شده است و برای تکمیل آن لازم است تا IMEIهای تمام گوشی‌های تلفن همراه (کد 15 رقمی منحصربه‌فرد برای هر گوشی) در این بانک‌های اطلاعاتی ثبت شود. حقیقی در خصوص زمان اجرایی شدن آخرین مرحله طرح رجیستری موبایل نیز گفت: با توجه به سرعت انجام تکمیل بانک‌های اطلاعاتی، به نظر می‌رسد تکمیل شدن بانک‌های اطلاعاتی و اجرایی شدن مرحله نهایی «رجیستری موبایل»، تا 2 - 3 ماه دیگر و پیش از اتمام سال جاری انجام شود.

طرح رجیستری در عمل یافتن گوشی‌های مسروقه را با مشکل مواجه می‌کند
اما طبق تجربه‌های فعالان بازار در روزهای اجرایی شدن این طرح راحت‌ترین راه تقلب کپی کردن کد IMEI یا همان شماره سریال گوشی است. افرادی سودجو با دریافت هزینهه ایی در این شرایط با نرم افزاری کد IMEI یک گوشی که به صورت رسمی وارد شده بود را برای تعدادی از گوشی‌های قاچاق و حتی برای یک محموله از گوشی‌های قاچاق کپی می‌کردند و پس از بسته بندی و لیبل زدن دوباره آن را برای فروش آماده می‌کرند. در این زمینه وحید صدوقی مدیرعامل همراه اول در پاسخ به این سوال که چه راه‌حل این مشکلی وجود دارد، گفت: تا زمانی که با دستگاه ساده‌ای می‌توان کد IMEI گوشی را تغییر داد و این دستگاه به وفور در بازار وجود دارد، اجرای رجیستری و موضوعات مربوطه براساس کد IMEI گوشی چگونه قابل اجرا است؟ همچنین در حالی که طبق گفته تازه مسئولان یکی از کارکردهای رجیستر گوشی که از طریق ثبت شماره سریال انجام می‌شود، پیدا کردن گوشی‌های مسروقه و مفقوده است، اما اظهارات فعالان بازار نشان می‌دهد که طرح رجیستری در عمل یافتن گوشی‌های مسروقه را با مشکل مواجه کرده بود. زیرا به دفعات مشاهده می‌شد که از شماره سریال مسروقه گزارش شده بیش از یک عدد گوشی در شبکه فعال است و تشخیص اینکه کدام دستگاه اصلی و کدام دستگاه سرقت شده، ممکن نبود. این شرایط حتی فضا را برای سارقان امن‌تر نیز کرده بود.

80درصد گوشی‌های بالای 700 هزار تومان قاچاق هستند
در این خصوص ابراهیم درستی رئیس اتحادیه لوازم صوتی، تصویری و تلفن همراه درباره سهم قاچاق در بازار این کالا گفت: چیزی حدود 70 تا 80 درصد تلفن‌های همراه بالای 700 هزار تومان به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. وی با اشاره به اینکه این کالا دارای حجم کم و سود سرشار برای قاچاقچیان است، عنوان کرد: از آنجا که تولید این کالا در داخل کشور کم و بیشتر تلفن‌های همراه وارداتی است، باید انگیزه قاچاق از بین رفته و ریسک آن را افزایش دهیم.

طرح رجیستر کردن موبایل به ایجاد مافیا در قاچاق کمک می‌کند
اما به نظر می‌رسد، طرح رجیستر کردن موبایل نه تنها این انگیزه را کاهش نمی‌دهد بلکه در این زمینه رانت‌هایی را بوجود می‌آورد که در نتیجه آن مافیا و انحصاری در قاچاق این کالا بوجود می‌آید که علاوه بر اینکه کاهشی در قاچاق این کالا بوجود نخواهد آورد، بلکه باعث افزایش قیمت این کالا در بازار نیز خواهد شد زیرا قاچاقچیان علاوه بر افزایش هزینه‌های ریسک خود بر روی کالا هزینه‌های رجیستر کردن غیرقانونی خود و بسته بندی مجدد را نیز بر روی آن اضافه می‌کنند. ایجاد رانت در ثبت سریال‌های قاچاق در دوره سابق اجرای طرح رجیستری نیز به چشم می‌خورد و آن زمان نیز برخی افراد به واسطه آشنایی و ارتباط با کارمندان دولتی مخابرات، به صورت غیرمجاز سریال‌های قاچاق را در سیستم فعال می‌کردند و به طور مستقیم به بی‌تاثیر شدن این طرح کمک کردند.