هفدهمین جلسه جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی با حضور جمعی از خبرنگاران، فعالان شبکه‌های اجتماعی و کارشناسان این عرصه برگزار شد.
این نشست که به‌صورت منظم و هر هفته با محوریت بررسی ابعاد مسایل جاری در فضای اینترنت، اخبار این عرصه و سایر مسایل مربوط به فضای مجازی برگزار می‌شود، یکشنبه شب به بررسی ابعاد گوناگون و راهبردهای استفاده از ظرفیت طنز در فضای مجازی اختصاص داشت.
در ابتدای این جلسه موضوع فیلترینگ در تلگرام، نقش‌آفرینی شبکه‌های اجتماعی خارجی در انتخابات اسفندماه آتی ایران و مشکلات و مسایل اخلاقی ناشی از استفاده بیش از حد از اینشبکه‌ها مورد بحث و بررسی حاضران قرار گرفت.
در ادامه علی میرزائی شاعر و طنزپرداز به‌عنوان سخنران جلسه، ضمن طرح موضوع «کاربرد طنز در فضای مجازی» به بررسی کارشناسیانهاین موضوع پرداخت.
وی در ابتدا ضمن اشاره به اقسام مختلف طنز از نظر محتوا گفت: آنچه به عنوان طنز در ادبیات ما جا افتاده است، در واقع شامل هجو، فکاهه، هزل و نهایتاً طنز به معنای واقعی کلمه است.
میرزائی با شاره به تفاوت‌های موجود بین این موارد گفت:
«فکاهه در حقیقت به محتواهای و تولیداتی گفته می‌شود که با هدف شوخی،
مطایبه و خنده تولید می‌شود اما لزوماً مرزها و حریم‌ها را نمی‌شکند. با
این دید می‌توان برخی طنزهای نوشتاری مطبوعات و یا صداوسیمارا در این طیف
دسته‌بندیرکرد.»
وی در ادامه گفت: «هزل که متأسفانه بخش بزرگی از محتوای موجود در فضای مجازی را تشکیل می‌دهد، دقیقاً نقطه مقابل آن چیزی است که به‌عنوان حرف‌های جدی در محاورات عامیانه وجوددارد. چنین محتواهایی می‌توان شامل شوخی‌های رکیک و الفاظ هنجارشکنانه باشد که برای خنداندن دیگران به هر قیمتی، تولید و منتشر می‌شود.»
این کارشناس عرصه طنز و فضای مجازی طنز و هجو رادو روی یک سکه
دانست و گفت: «چه در طنز و چه در هزل، نواقص و مشکلات یک پدیده، شخص و یا
یک جریان به ریشخند گرفته می‌شود اما تفاوت اساسی بین این در دلایل آنهاست.
در طنز با هدف حل معضلات اجتماعی و حتی احقاق حق اقدام به خنداندن دیگران
با محوریت نواقص و مشکلات می‌شود اما در هجو، تنها هدف و دلیل، برآورده
کردن اغراض شخصی است؛ لذا کینه‌ها و عداوت‌ها، خرده‌حساب‌های شخصی بین
افراد و جریان‌های سیاسی و نظایر این دلایل، می‌تواند از عوامل تولید انواع
صورت‌های هجو باشد.»
میرزائی همچنین با اشاره به سخنان و احادیث موجود درباره طنز
خصوصاً در کلام امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام، گفت: «در کلام معصوم،
ابعاد مختلفی از آسیب‌شناسی خنده مورد اشاره قرار گرفته است. از یک‌سو خندۀ
مومن، تبسم دانسته شده و بر عوارض نابودکننده شوخی بیش از اندازه، تأکید
شده و از سوی دیگر خنده خارج از اندازه را موجب قساوت قلب دانسته‌اند.
البته شاید مهمترین بخش از احادیث موجود در این زمینه ان باشد که خنده
بی‌مورد را از نادانی دانسته‌اند. امروز می‌بینیم که عوارض پدیده‌های فضای
مجازی، از این طریق در جامعه نفوذمی‌یابد؛ به این معنا که با ایجاد زمینه
خنده لغو و بی‌دلیل، مخاطبان و کاربران شبکه‌های اجتماعی را نسبت به آثار
منفی و آسیب‌های روزافزون موجود در این‌گونه فضاها، بی‌تفاوت می‌کنند.»
این طنزپرداز و فعال فضای مجازی ضمن اشاره به مسأله نفوذ دشمن
در عرصه فرهنگ کشور گفت: «در حال حاضر با نگاهی واقع‌بینانه می‌توانیم
بخشی بزرگ از خنده، شوخی، هجو، هزل و فکاهه‌های جاری در فضای مجازی را
دریچه نفوذ دشمن بدانیم. اگر نگاهی به سیر حضور محصولات برامده از فناوری
در زندگی امروز داشته باشیم، می‌بینیم که هر کدام از پدیده‌های کنونی شامل
موبایل، رایانه، اینترنت، وبلاگ، شبکه‌های اجتماعی، اپلیکیشنهای تلفن همراه
و موارد این‌چنینی، هر یک در مقطعی جداگانه از ظرفیت طنز در قابل تصاویر
جذاب، کلیپ‌های مشهور به بلوتوثی، متن‌های عموماً کوتاه و خنده‌دار،
کاریکاتور و پیامک‌های سرگرم‌کننده برای حضور در ابعاد مختلف زندگی ما
استفاده کرده‌اند.»
وی اشتباهات مدیریت فرهنگ طنز در عرصه‌های مختلف را از مشکلات
جاری در کشور دانست و گفت: «سینما، تئاتر، صداوسیما، حوزه نشر شامل
مطبوعات و کتاب و حتی محافل مختلف طنز، هر کدام به نحوی، در غیاب مهندسی
فرهنگی، گرفتار آسیب‌های مختلفی شده‌اند؛ این آسیب‌ها امروز در گروه‌ها و
کانال‌های تلگرامی در حال بروز و تبلور هستند. فحاشی به شخصیت‌های مختلف،
تخریب و حرمت شکنی، هرزه‌نگاری و انتشار محتواهای مستهجن، در حال حاضر
یکه‌تازی در این شبکه اجتماعی خارجی بوده و در حال در هم شکستن مرزها و
حریم‌ها و هنجارها هستند.»
میرزائی در بخش پایانی سخنان خود، ضمن اشاره به کاربرد طنز و حتی هجو در ادبیات گذشتگان، حافظ را نمونه استفاده استادانه و خلاقانه در این عرصه دانست و طنز جاری در فضای کنونی کشور را به سه دسته تقسیم کرده و گفت: «طنز گل‌آقایی با خصوصیاتی که شناخته شده است، طنز ساختارشکن که بیشتر در محافل، نشریات و سخنان شخصیت‌های جریان اصلاح‌طلب وجوددارد و قائل به حدود و مرزهای ادبی نیست و نهایتاً طنزی که با مجموعه دکترسلام در فضای اینترنت رواج پیدا کرد، انواع اصلی از طنز موجود در جامعه هستند.در این رهگذر گاه با استراتژی‌های اشتباه و ورود بی‌دلیل به مسائل قومیتی و سیاسی حتی در برنامه‌های تلویزیونی مثل خندوانه، علاوه بر ایجاد سوءتفاهم و دلخوری، باعث ایجاد خسارت‌های غیرقابل جبران می‌شویم.
منبع: خبرگزاری دانشجو