تلگرام نرم افزار محبوب خبرنگاران

به گزارش گرداب، نتایج این پژوهش دانشگاهی که لیلا جودی آن را در قالب پایان نامه دوره کارشناسی ارشد و با راهنمایی علی گرانمایه پور به دانشگاه آزاد اسلامی ارایه کرده است، نشان می دهد که خبرنگاران و سردبیران خبرگزاری های ایرانی تمایل دارند که اخبار را در میان هم صنفان خود نشر دهند.

این پژوهش با عنوان «بررسی تطبیقی میزان استفاده سردبیران و خبرنگاران خبرگزاری های رسمی کشور از شبکه های اجتماعی موبایلی به منظور تولید و انتشار خبر» در زمستان 94 انجام شده است.

شبکه های اجتماعی موبایل، یکی از انواع رسانه های اجتماعی جدید به شمار می روند و با سرویس هایی که ارائه می دهند و کاربری هایی که دارند، خود به یک رسانه خبری تبدیل شده اند.

شبکه های اجتماعی مولود یافته از تلفن همراه از قبیل تلگرام، وایبر، واتس آپ، لاین، وی چت، تانگو و نظایر آن، ساختارهای اجتماعی نوینی را پس از شبکه های اجتماعی فراگیری چون فیس بوک و توئیتر فراهم آورده است که اشخاص و سازمان ها می توانند همزمان با یک یا چند نفر متصل شوند و ارتباط دو سویه داشته باشند.

این شبکه های اجتماعی جدید که با استفاده از اینترنت فعال هستند، در میان کاربران تلفن همراه به سرعت رشد یافته اند به نحوی که به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شده اند. بر این اساس توجه خبرگزاری ها و نشر خبرها به سوی چنین شبکه هایی گرویده است و خبرنگاران و سردبیران سعی می کنند از طریق این شبکه های موبایل، مطالب خبری خود را تولید و اشاعه دهند.

اینکه با ورود این شبکه های اجتماعی مجازی موبایل، سهم خبرنگاران و سردبیران در تولید و نشر خبر کجاست، سهم خبرنگاران و سردبیران در نشر و تولید خبرها، مدیریت خبری و موضوعات خبری شبکه های اجتماعی موبایل چه میزان است و به طور کلی وضعیت مجازی سردبیران و خبرنگاران در شبکه های موبایل چیست؟ پرسش هایی است که این پژوهش تلاش کرده به آن پاسخ گوید.
این تحقیق به شیوه پیمایشی در میان 880 خبرنگار، دبیر و سردبیر شاغل در خبرگزاری های دارای مجوز و رسمی در ایران از جمله ایرنا، ایسنا، ایلنا، تسنیم، فارس، مهر و به شیوه نمونه گیری اتفاقی انجام شده است.

58.8 درصد (128 خبرنگار، دبیر و سردبیر) از نمونه های پژوهش مرد و 41.8 درصد (92 خبرنگار، دبیر و سردبیر) زن بوده اند. که این میزان از نمونه های پژوهش بیانگر ورود زنان به عرصه های اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و خبری است که همسو با مردان می توانند در خصوص تولید و انتشار خبر و همچنین سمت و سو به ذهنیت افراد بر مبنای شبکه های خبری موبایل تاثیرگذار باشند.

نتایج این آزمون نشان می دهد که هیچ تفاوتی بین مردان و زنان (خبرنگار و سردبیر) از لحاظ
«استفاده یا عدم استفاده»، «میزان استفاده از شبکه های موبایل»، «نوع شبکه های مورد استفاده»، «عضویت یا عدم عضویت در گروهها این شبکه ها»، «دامنه گروه های عضو شده»، «اشاعه خبرها» و «تولید خبرها» وجود ندارد.

ولی با این وجود، هنوز از بعد فرهنگی تفاوت هایی نیز مشهود است، البته این تفاوت از لحاظ تعداد ورود زنان به عرصه این شبکه های اجتماعی موبایل نیست بلکه «نمایش خود در شبکه های موبایل» (گذاشتن عکس و مسائل خصوصی در دید عموم)، «رعایت قوانین گروههای عضو» و «مدیریت گروههای عضو شده» است، یعنی این تفاوت ها در بین زنان و مردان (خبرنگار، دبیر و سردبیر) کاملاً فرهنگی است.

همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد که بین زنان و مردان از لحاظ مدیریت گروه های عضو شده در سطح 99 درصد اطمینان که میانگین مردان 41/3 بیشتر از زنان بوده است. یعنی زنان کمتر از مردان مدیریت گروه ها را برعهده می گیرند.

در واقع زنان نه تنها در نظام اداری و حقیقی ما، بلکه در گروه های مجازی سمت های مدیریتی کمتری دارا هستند. لذا نیازمند توجه بیشتری به شکوفایی و پیشرفت بعد فرهنگی از زنان در جامعه ایرانی هستیم.

همچنین از لحاظ سن بیشترین فراوانی مربوط به 38 سال است و بررسی ها نشان می دهد که افراد مسن هنوز خود را با رسانه های جدید از جمله شبکه های مجازی مانند موبایل تطابق نداده و کمتر پذیرای آن بوده اند.

بر اساس این تحقیق سن با متغیر میزان استفاده از شبکه های موبایل، نمایش خود در شبکه های موبایل و مدیریت گروه های عضو شده دارای رابطه معکوس و معناداری بوده اند. یعنی با افزایش سن، نمایش خود در شبکه های موبایل و میزان استفاده از شبکه های موبایل و مدیریت گروه های عضو شده کاهش یافته است.

همچنین سن افراد با متغیرهای استفاده یا عدم استفاده از شبکه های موبایل، نوع شبکه های مورد استفاده، عضویت یا عدم عضویت دارای رابطه معناداری بوده اند. به طوری که افراد مسن کمتر و جوانترها بیشتر از شبکه های مجازی موبایل استفاده می کنند.

همچنین سن با متغیر نوع شبکه های اجتماعی دارای رابطه بوده است به طوری که افراد مسن بیشتر شبکه های اجتماعی فیسبوک و ایستاگرام، ولی جوانترها بیشتر تلگرام و بیتاک بوده اند.
با این وجود سن، عامل کاهش ظرفیت و اهمیت کاری خبرنگاران، دبیران و سردبیران نیست زیرا که این تحقیق نشان داد که سن با متغیر تولید و اشاعه خبر و تعداد اعضایی که خبرها به آنها تولید و انتشار می دهد، فاقد رابطه است.

از لحاظ سطح تحصیلات، یافته های پژوهش بیانگر آن است که تحصیلات دارای اهمیت زیادی بر عضویت و استفاده از شبکه های موبایل و همچنین تولید و نشر اخبار بوده است؛ میزان تحصیلات با متغیر میزان استفاده از شبکه های موبایل و دامنه گروه های عضو شده، اشاعه خبر و تولید خبر دارای رابطه معناداری است که این رابطه ها مستقیم و مثبت بوده اند یعنی با افزایش سطح تحصیلات خبرنگاران و سردبیران، میزان استفاده از شبکه های موبایل، دامنه گروههای عضو شده، تولید خبر و اشاعه خبرها نیز افزایش می یابد.

یافته های پژوهش بیانگر آن است که تنها 7.7 درصد از نمونه های پژوهش عضو شبکه های اجتماعی موبایل نبوده اند و در میان 76.4 درصد آنها در تلگرام عضویت دارند؛ 30.9 درصد در شبکه تانگو، 29.1 درصد در وایبر، 31.4 درصد در ایمو و 53.2 درصد در فیس بوک عضو هستند.

در واقع آنچه حائز اهمیت است بیشترین عضویت در شبکه های موبایل تلگرام و فیسبوک است و وی چت و تیک تاک شبکه هایی است که خبرنگاران و سردبیران کمترین عضویت در آن بوده اند.
تلگرام که بیشترین کاربری را در بین خبرنگاران و سردبیران دارد که 42.3 درصد زیر یک ساعت ، 22.3 درصد بین 1 تا 2 ساعت، 6.4 درصد در بین 2 تا 3 ساعت و 5.5 درصد بالای 3 ساعت از این شبکه اجتماعی استفاده می کنند.

همچنین نتایج یافته ها حاکی از آن است خبرنگاران و سردبیران بیشترین زمان به گروه های سیاسی( 35.7 دقیقه) و مذهبی ( 21.7 دقیقه) مشغول هستند و کمترین زمان را به گروه های طالع بینی ( 2.5 دقیقه) اختصاص می دهند و کیفیت موضوعات خبری با میزان استفاده از این شبکه ها فاقد رابطه بوده اند.

خبرنگاران، دبیران و سردبیران در گروه هایی که عضویت دارند از لحاظ سطح تحصیلات در حدود 65 درصد تا حدود زیادی به سطح تحصیلات خود نزدیکند. 22 درصد نیز تا حدودی و 12 درصد از خبرنگاران و سردبیران با افرادی که عضویت دارند کمتر هم سطح تحصیلی خود هستند، در واقع این یافته بیانگر آن است که خبرنگاران برای قشر خاصی از مردم خبر و اطلاع رسانی می کنند و برای همه اقشار این وضعیت متوازن نیست. همچنین این وضعیت از لحاظ طبقه اقتصادی نیز رایج است.

یافته های حاصل از پژوهش بیانگر آن است که 0.3 درصد از مدیران زیاد مدیریت این گروه ها را برعهده داشته اند. 23.4 درصد تا حدودی در گروه ها مدیریت داشته اند و 65 درصد نیز مدیریت کمی برعهده داشته اند. این یافته بیانگر آن است که خبرنگاران و سردبیران الزاماً در گروه هایی که عضویت دارند مدیران گروه نیستند و بیشتر کاربر ویژه هستند تا مدیران گروه. این کاربری ویژه را به این دلیل می توان گفت که خبرنگاران و سردبیران بیش از 85 درصد از مدیران گروه ها را شناخته اند و تنها 15 درصد از آنها شناخت کمی از مدیران داشته اند که این یافته می توان همسو با نظریه هابرماس (1989) انگاشت که معتقد است شبکه اجتماعی فضای دوسویه است و تنها کسانی در هرم قدرت قرار ندارند که تولید و انتشار می کنند بلکه قدرت در این شبکه های اجتماعی پراکنده است.

بر مبنای آنچه که از یافته های مربوط به پاسخ های خبرنگاران و سردبیران استخراج شده است، بیشترین زمان توسط سردبیران و دبیران را صرف موضوعات سیاسی، مذهبی، شعر و ادبیات می کنند و بیشترین پیام هایی که به گروه های دیگر اشاعه و انتشار می کنند سیاسی، مذهبی و خصوصی برای گروه های دوستانه است.

در واقع اساساً خبرنگاران سیاسی و مذهبی بوده و درگیر مسائل سیاسی و مذهبی هستند و این موضوعات توسط آنها اشاعه و انتشار می یابد.

تعداد خبرهایی که توسط خبرنگاران و سردبیران تولید می شود به طور میانگین روزانه 1.4 خبر سیاسی، 1.4 خبر اجتماعی، 1.4 خبر مذهبی در شبکه های مجازی تولید می کنند. ولی پیام ها و خبرهای بیشتری توسط این خبرنگاران و سردبیران به گروهها انتشار می شود که بیشتر آنها نه تولید شده خود خبرنگاران و سردبیران، بلکه کپی از متون دیگران بوده است.

با توجه به این تحقیق، شبکه های اجتماعی موبایل در عصر جدید اطلاع رسانی دیوار بین خبرنگار و مخاطب را فرو ریخته و دیگر سازمان رسانه ای نمی تواند از موضعی بالادست روایتگر امر موجود باشد و از این رو خبرنگار هم دیگر نمی تواند خود را یک فاعل اجتماعی -سیاسی و دارای رسالتی در برابر مخاطب انبوه احساس ‌کند؛ زیرا بیشترین مدیرت گروه های خبری، اقتصادی و... را نه خبرنگاران بلکه دیگر افراد برعهده داشته و خبرنگاران و سردبیران خبرگزاری ها سهم کمی از اشاعه و تولید مطالب دارند که بیانگر همسویی با نظریه دروازه بانی خبر است.