وی افزود: از سال ۱۳۷۳ شمسی، دنیا با شتاب بیشتری بدنبال تولید چنین علمی است، بنابراین تاکید یک جانبه و صرف بر کمیت تولید علم بدون در نظر گرفتن سایر ابعاد توسعه علمی باعث خواهد شد تا از مسیر تبدیل علم به ثروت و قدرت دور شویم.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) یادآور شد: تاکید یک جانبه بر کمیت، راهبردی اشتباه در تولید علم است و به تنهایی به توسعه علمی منجر نخواهد شد. همچنین این امر مغایر سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است.
وی گفت: از سال گذشته پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تمام اهتمام خود را در جهت تبیین ابعاد مختلف این سند بکار برد. مرجعیت و دیپلماسی علمی دو بعد دیگری هستند که همزمان با افزایش کمی تولید علم باید مورد توجه قرار گیرند. به علاوه دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی در کنار توجه به افزایش کمیت تولید علم باید برای اثرگذاری فنآورانه و نوآورانه آن نیز برنامه ریزی کنند.
دهقانی افزود: یکی از روش های مرسوم برای سنجش میزان اثرگذاری فنآورانه (Technological Impact) و نوآورانه علم (Innovational Impact) است. که در این میان محاسبه میزان بکارگیری آن در تولیدات علمی بخش های تحقیق و توسعه صنایع، به کارگیری آن در تولید اختراعات یا نوآوری ها، مشارکت دانشگاه و صنعت در پروژه های تحقیقاتی و مشارکت با صنایع خارج از مرزهای ملی مدنظر قرار می گیرد.
وی گفت: دانشگاه های کشور بر اساس این چهار شاخص رتبه بندی شدند و در این رتبه بندی وزن این چهار شاخص به ترتیب ۳۰، ۳۰، ۱۰ و ۳۰ است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشت: بخش های تحقیق و توسعه صنایع مختلف در سطح بین المللی همانند دانشگاه ها بخش قابل ملاحظه ای از نتایج پژوهش های خود را در معتبرترین مجلات علمی بین المللی نمایه سازی می کنند.
وی افزود: برای محاسبه مقدار این شاخص نمایه تامسون رویترز (ISI) در فاصله سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ مورد بررسی قرار گرفت که یک فاصله ۱۰ ساله را شامل می شود. تعداد استنادهای صورت گرفته توسط هر یک از این پژوهش ها به کمیت تولید علم دانشگاه های کشور مورد اندازه گیری قرار گرفت که در دنیا آن را تحت عنوان اثرگذاری فنآورانه علم می شناسند.
دهقانی گفت: برای سنجش اثرگذاری نوآورانه علم میزان بکارگیری علم تولید شده در اختراعات ثبت شده بین المللی یو.اس. پتنت (US patent) شمارش شد. نظام ثبت اختراعات یو.اس. پتنت به همراه نظام اروپا (European patent) و ژاپن (Japanese patent) از مهمترین نظام های بین المللی در این زمینه محسوب می شوند که از مقبولیت جهانی برخوردارند.
وی افزود: بخشی از نتایج پژوهشی که به صورت مقالات پژوهشی در سطح بین المللی منتشر می شوند ماحصل فعالیت های مشترک بین دانشگاه و صنعت هستند. مجلات بین المللی که نتایج این پژوهش ها را منتشر می کنند نشان می دهند که آیا این پژوهش ها نتیجه یک مشارکت درون مرزی هستند یا اینکه یک دانشگاه با جذب یک صنعت برون مرزی به انجام پژوهش پرداخته است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) یادآور شد: بنابراین در رتبه بندی صورت گرفته هر دو نوع همکاری مورد محاسبه قرار گرفت. باید در نظر داشت که انجام این دسته از پژوهش ها نیازمند وجود بخش های تحقیق و توسعه در بخش صنعت و همچنین قدرت دانشگاه در جذب صنایع است.
وی گفت: بر همین اساس در بین دانشگاه های علوم پزشکی به ترتیب تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد، ایران، مازندران، کرمان و دانشگاه علوم پزشکي بقية الله (عج) رتبه های اول تا دهم را کسب کردند.
دهقانی اظهار داشت: در بین دانشگاه های جامع کشور به ترتیب دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شیراز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه رازی، دانشگاه تبریز، دانشگاه بو علی سینا، دانشگاه اصفهان و دانشگاه مازندران رتبه های اول تا دهم را به خود اختصاص دادند.
وی افزود: در بین دانشگاه های صنعتی به ترتیب دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه صنعت نفت، دانشگاه صنعتی سهند و دانشگاه صنعتی شاهرود بیشترین اثرگذاری فنآورانه و نوآورانه را کسب کردند.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: سهم هر یک از دانشگاه های کشور از کل کمیت تولید علم و استنادهای دریافت شده کشور متفاوت است. به عنوان مثال دانشگاه علوم پزشکی تهران در فاصله سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میزان ۹.۲ درصد از کمیت علم کشور تولید کرده و در همین فاصله زمانی ۹.۷ درصد از استنادهای کشور را دریافت کرده است.
وی گفت: همچنین میزان استنادهای دریافت شده از بخش های تحقیق و توسعه صنایع و همچنین اختراعات ثبت شده در دانشگاه های مختلف با یکدیگر بنا بر نوع کمیت علمی که تولید می کنند متفاوت است بدین ترتیب در برخی دانشگاه ها علم تولید شده اثرگذاری فنآورانه و نوآورانه بیشتری داشته است.
دهقانی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال ۳.۶ درصد از کل استنادهای دریافت شده توسط دانشگاه تهران از سوی بخش های تحقیق و توسعه صنایع صورت گرفته است و ۰.۲ درصد از استنادهای صورت گرفته از اختراعات ثبت شده توسط کشورهای مختلف دنیا در نظام ثبت اختراعات یو.اس. پتنت بوده است.
وی افزود: مقالات پژوهشی تمامی تولیدات علمی دانشگاه ها را تشکیل نمی دهند، اما آنچه امروزه در سطح کشور با عنوان کمیت تولید علم مرسوم شده عمدتا انتشار نتایج پژوهش ها در معتبرترین مجلات بین المللی است. با توجه به اهمیت این دسته از انتشارات نه فقط در سطح کشور بلکه در سطح بین المللی نیز این بخش از تولیدات علمی دانشگاه ها مورد تاکید بسیار زیادی قرار می گیرد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: دانشگاه های مختلف با نسبت های مختلفی با بخش های تحقیق و توسعه صنایع همکاری می کنند از همین رو سهم مقالات حاصل از مشارکت با یک بخش صنعتی از کل مقالات از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر فرق می کند.
وی افزود: به عنوان مثال سهم مقالاتی که دانشگاه صنعتی شریف با مشارکت صنایع در مجلات بین المللی منتشر کرده است ۲.۸ درصد از کل تولید علم این دانشگاه است و همچنین ۰.۵ درصد از کل کمیت تولید علم این دانشگاه با همکاری صنایعی از خارج از کشور صورت گرفته است.
|
نوع دانشگاه |
ردیف |
نام دانشگاه |
سهم از کل کمیت تولید علم کشور (به درصد) |
سهم از کل استنادهای دریافتی کشور (به درصد) |
سهم استنادهای صنعتی از کل استنادهای دریافتی دانشگاه (به درصد) |
سهم استنادهای دریافتی از اختراعات از کل استنادهای دریافتی دانشگاه (به درصد) |
سهم مشارکت صنعتی (ملی و بین الملل) از کل مقاالات دانشگاه (به درصد) |
سهم مشارکت صنعتی بین المللی از کل مقالات دانشگاه (به درصد) |
|
پزشکی |
۱ |
علوم پزشکی تهران |
۹.۲ |
۹.۷ |
۲.۸۰ |
۰.۲۹ |
۲.۵۴ |
۰.۲۳ |
|
۲ |
علوم پزشکی شهید بهشتی |
۴.۲ |
۴.۰ |
۲.۶۸ |
۰.۱۷ |
۲.۶۳ |
۰.۳۶ |
|
|
۳ |
علوم پزشکی اصفهان |
۲.۲ |
۱.۸ |
۲.۷۵ |
۰.۲۵ |
۱.۹۳ |
۰.۲۳ |
|
|
۴ |
علوم پزشکی شیراز |
۲.۷ |
۲.۰ |
۲.۶۰ |
۰.۱۲ |
۱.۳۱ |
۰.۲۱ |
|
|
۵ |
علوم پزشکی تبریز |
۲.۰ |
۱.۵ |
۲.۷۵ |
۰.۵۲ |
۱.۶۳ |
۰.۲۸ |
|
|
۶ |
علوم پزشکی مشهد |
۲.۰ |
۱.۵ |
۲.۵۴ |
۰.۵۰ |
۱.۶۲ |
۰.۴۸ |
|
|
۷ |
علوم پزشکی ایران |
۱.۳ |
۰.۹ |
۲.۶۶ |
۰.۱۷ |
۲.۷۵ |
۰.۳۰ |
|
|
۸ |
علوم پزشکی مازندران |
۰.۷ |
۰.۷ |
۳.۴۹ |
۰.۲۰ |
۱.۶۵ |
۰.۱۶ |
|
|
۹ |
علوم پزشکی کرمان |
۰.۷ |
۰.۷ |
۲.۹۹ |
۰.۱۵ |
۲.۴۴ |
۰.۲۴ |
|
|
۱۰ |
علوم پزشکي بقية الله (عج) |
۰.۹ |
۰.۶ |
۲.۸۶ |
۰.۰۵ |
۴.۲۴ |
۰.۰۶ |
|
|
جامع |
۱ |
تهران |
۹.۷ |
۹.۸ |
۳.۵۹ |
۰.۲۲ |
۳.۸۱ |
۰.۵۵ |
|
۲ |
تربیت مدرس |
۵.۲ |
۶.۶ |
۳.۳۳ |
۰.۱۷ |
۳.۸۴ |
۰.۲۴ |
|
|
۳ |
شیراز |
۳.۶ |
۴.۵ |
۲.۴۳ |
۰.۱۹ |
۱.۵۸ |
۰.۴۹ |
|
|
۴ |
فردوسی مشهد |
۳.۱ |
۲.۸ |
۲.۷۸ |
۰.۱۲ |
۲.۰۵ |
۰.۳۸ |
|
|
۵ |
شهید بهشتی |
۲.۶ |
۲.۸ |
۲.۵۶ |
۰.۱۴ |
۲.۳۵ |
۰.۵۰ |
|
|
۶ |
رازی |
۱.۵ |
۲.۰ |
۳.۲۰ |
۰.۱۵ |
۳.۹۴ |
۰.۰۴ |
|
|
۷ |
تبریز |
۲.۲ |
۳.۰ |
۲.۱۲ |
۰.۰۴ |
۱.۵۷ |
۰.۱۹ |
|
|
۸ |
بوعلی سینا |
۱.۵ |
۲.۱ |
۲.۵۶ |
۰.۱۰ |
۱.۵۲ |
۰.۰۷ |
|
|
۹ |
اصفهان |
۱.۷ |
۱.۸ |
۲.۲۰ |
۰.۳۱ |
۱.۴۷ |
۰.۱۷ |
|
|
۱۰ |
مازندران |
۱.۰ |
۱.۷ |
۲.۰۴ |
۰.۴۲ |
۱.۰۵ |
۰.۱۷ |
|
|
صنعتی |
۱ |
صنعتی شریف |
۵.۴ |
۷.۳ |
۲.۸۹ |
۰.۱۶ |
۲.۸۰ |
۰.۵۳ |
|
۲ |
صنعتی امیرکبیر |
۵.۲ |
۵.۴ |
۳.۰۸ |
۰.۱۵ |
۳.۶۵ |
۰.۳۶ |
|
|
۳ |
علم و صنعت ایران |
۳.۷ |
۴.۰ |
۳.۶۰ |
۰.۱۳ |
۲.۵۶ |
۰.۱۸ |
|
|
۴ |
صنعتی اصفهان |
۳.۵ |
۴.۹ |
۲.۷۰ |
۰.۲۶ |
۱.۹۵ |
۰.۴۴ |
|
|
۵ |
خواجه نصیرالدین طوسی |
۲.۰ |
۱.۸ |
۳.۱۱ |
۰.۱۰ |
۳.۷۳ |
۰.۳۳ |
|
|
۶ |
صنعتی مالک اشتر |
۰.۵ |
۰.۶ |
۳.۸۰ |
۰.۲۴ |
۳.۱۹ |
۰.۰۰ |
|
|
۷ |
صنعتی نوشیروانی بابل |
۰.۷ |
۰.۸ |
۲.۶۴ |
۰.۰۶ |
۳.۵۰ |
۰.۲۳ |
|
|
۸ |
صنعت نفت |
۰.۴ |
۰.۳ |
۶.۷۴ |
۰.۰۴ |
۱۴.۳۶ |
۰.۹۴ |
|
|
۹ |
صنعتی سهند |
۰.۵ |
۰.۵ |
۴.۶۷ |
۰.۰۹ |
۳.۶۹ |
۰.۲۱ |
|
|
۱۰ |
صنعتی شاهرود |
۰.۸ |
۰.۶ |
۱.۹۲ |
۰.۰۸ |
۲.۸۵ |
۰.۲۹ |
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: هر چند کمیت تولید علم در طی سال های گذشته بیش از هر چیز به عنوان سنجه ای برای توسعه علمی مورد استفاده قرار گرفته است، اما دنیای علم به دنبال کمیتی علمی است که اثرگذاری فنآورانه و نوآورانه نیز داشته باشد.
وی گفت: این مسئله به روشنی در سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته است. بر همین اساس تمایز بین علم کاربردی و علم بنیادی از طریق شمارش میزان به کارگیری آن در بخش های تحقیق و توسعه صنایع یا اختراعات ثبت شده از یک طرف و میزان استفاده از آن در محیط های غیر صنعتی مانند دانشگاه ها مشخص می شود.
دهقانی خاطرنشان کرد: در حالی که جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان حرکت در مسیر توسعه پایدار است توانایی تشخیص بین علم کاربردی و علم بنیادی به منظور ایجاد تعادل در تولید علم از اهمیت بسزایی برخوردار است.