معمولا کسانی دست به نشر فحش و توهین و ناسزا در فضای مجازی می زنند که دارای مشکلات فرهنگی، اجتماعی و فردی هستند. فضای مجازی به واسطه ویژگی های خاصی که دارد، بهترین بستر برای این افراد محسوب می شود. نوع برخورد چهره های شاخص با مردم و همچنین عدم برنامه ریزی مسئولین برای اوغات فراغت جوانان نیز در این زمینه تاثیر گذار بوده است.
امان الله قرایی مقدم با اشاره به برخی فحاشی ها توسط کاربران در فضای مجازی اظهار داشت: متاسفانه مردم امکان نقد مستقیم از فرد یا افراد خاصی را ندارند و برای خالی کردن خود به صفحات مجازی این افراد سر زده و با دیدن کوچکترین مطلب و یا عکسی که به مذاقشان خوش نمی آید اقدام به انتقادات تند در قالب فحش و ناسزا می کنند.
وی ادامه داد: زمانی که ارزش‌های معنوی در جامعه ای از بین می رود افراد اقدام به توهین به همدیگر و همچنین هنرمندان، ورزشکاران و افراد سیاسی می کنند و متاسفانه به دلیل نبود فرهنگ نقدپذیری در جامعه شاهد تشدید چنین حرکت های انتقادی هستیم در حالی که که اگر افراد جامعه و به ویژه افراد معروف و مشهور انتقادپذیر بوده و رابطه دوسویه با مخاطبان خود داشته و به دنبال رفع نقاط ضعف مطرح شده باشند حتم بدانید میزان فحاشی ها به طرز آشکاری کاهش می یابد.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه توضیح داد: کشورمان در حال گذار از شرایط سنتی به دوران مدرن و صنعتی شدن است و به همین دلیل بسیاری از اعتقادات و باورها در بین مردم کمرنگ شده و کارکرد خود را از دست داده اند.
وی افزود: در سایر کشورها انتشار مسایل شخصی شهروندان و توهین به آنها جرم محسوب شده و با متخلفان برخوردهای قانونی سختگیرانه می شود اما متاسفانه در کشورمان شاهد ضعف قوانین و همچنین اجرایی نشدن کامل قانون های موجود هستیم و به دلیل نبود برخوردهای سختگیرانه شاهد تکرار این نوع جرایم در فضای مجازی هستیم البته پلیس فتا اقدامات خوبی در این زمینه انجام داده است و امیدواریم ادامه دار باشد.
قرایی مقدم با اشاره به انتشار مسائل خصوصی افراد در فضای مجازی خاطر نشان کرد: مراجع قانونی و انتظامی باید با انتشار دهندگان مسایل خصوصی افراد و توهین کنندگان به آنها با شدت برخورد کنند.
این جامعه شناس گفت: نبود فرهنگ صحیح استفاده از این فضاها باعث شده تا شبکه های اجتماعی به معضلی برای جامعه تبدیل شود زیرا فرهنگ استفاده از این شبکه ها برای برخی از اقشار جامعه به صورت کامل جا نیفتاده و این امر موجب شده تا حریم خصوصی افراد مورد تعرض و تهید قرار گیرد.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: علت این پدیده تا حد زیادی به نبود هنجارهای اجتماعی یا کمرنگ شدن آن در فضای مجازی بازمی‌گردد. در دنیای واقعی، در شرایط و موقعیت‌های مختلف، رفتارهای مختلفی به عنوان هنجار پذیرفته شده‌اند. این بدان معناست که محیط و افرادی که در آن هستند نوع و شیوه ارتباطات ما را تعیین می‌کنند. هر دو این عوامل در فضای مجازی رنگ می‌بازند چرا که افراد تنها خود را در برابر صفحه کامپیوتر یا گوشی موبایل می‌بینند؛ نه محیط حس می‌شود و نه فرد یا افراد درون آن قابل رویت هستند.
قرایی مقدم گفت: اما هنجارهایی که به ما بگوید در فضای مجازی چگونه باید رفتار کنیم وجود ندارد. از سوی دیگر نمی‌توان انکار کرد آنچه در دنیای واقعی رخ می‌دهد در فضای مجازی هم نمود پیدا می‌کند و حتی با سرعت بیشتری گسترده می‌شود. در جامعه‌ای که عصبانیت و پرخاشگری به‌وضوح در مراودات روزمره افراد دیده می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت فضای مجازی از این رفتارهای نابهنجار در امان بماند.
این جامعه خاطرشناس کرد: از منظر روانشناسی، ناشناس بودن در فضای مجازی نیروی قدرتمندی است که سبب می‌شود اشخاص احساس کنند نامرئی هستند. پنهان شدن پشت یک هویت قلابی یا نام جعلی به کاربران اجازه می‌دهد بی‌هراس از طرد یا تنبیه اجتماعی، هر چه دل‌شان می‌خواهد بر زبان برانند. این‌گونه افراد بدون احساس ترس و احساس مسئولیت، قانون های اجتماعی را نادیده می‌گیرند و حتی به این هنجارشکنی‌های گستاخانه افتخار می‌کنند. آنها تصور می‌کنند فضای سایبر به آنان آزادی نامحدودی اعطا کرده است.
وی ادامه داد: در مورد نوجوانان و جوانان هم تکنولوژی ماهیت دست انداختن، تحقیر و توهین به همسالان را تغییر داده است. به جای نامه و ای‌میل و دیوار نوشته، نوجوانان حالا برای همدیگر کامنت‌های استهزاآمیز می‌گذارند و به یکدیگر اهانت می‌کنند. بچه‌ها در فضای مجازی‌ای بزرگ می‌شوند که قوانین آن نامشخص و سردرگم است و نظارتی هم بر هنجارشکنان وجود ندارد.
قرایی مقدم در پایان افزود: تنها با برخوردهای قانونی و مسدود کردن و محدودیت دسترسی نمی توان مانع توهین، افترا، ناسزا و نقض حریم خصوصی افراد شد بلکه در درجه نخست باید فرهنگ صحیح استفاده از این فضا را در خانواده و زیر نظر والدین اجرایی کرد و پس از آن در جامعه به کاربران آموخت که توهین، فحاشی و انتشار مسائل محرمانه افراد در فضای مجازی عملی مجرمانه است و اقدام به آن تبعات سنگینی دارد.