فضای مجازی و تکنولوژی‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی در کنار تمام ویژگی‌های مثبتی که داشته است، تبدیل به بستری شده که در برخی موارد موجب استرس و آشفتگی کاربران می‌شود.
بسیاری از محققان و دانشمندان عرصه ارتباطات بر این عقیده هستند که اینترنت، باعث از بین رفتن مرزهای جغرافیایی و محدودیت‌های زمانی شده و افراد در هر زمان و مکانی می‌توانند به راحتی با هم در ارتباط باشند. وقتی ارتباطات با سهولت بیش‌تری انجام شود، مخاطبان به راحتی می‌توانند اطلاعات مورد نظر خود را ارسال و دریافت کنند و در نتیجه حجم اطلاعات وارده به ذهن کاربران به میزان بسیار زیادی افزایش می‌یابد.
در این یادداشت تلاش می‌شود تا عوامل و ابعاد آشفتگی و استرس کاربران در فضای مجازی معرفی شود.
عوامل ایجاد اضطراب در کاربران
فضای مجازی در کنار تمام مزایایی که برای مخاطبان به همراه داشته است، به دلایل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد استرس در آنها شود. در ادامه به چهارعامل اصلی این اتفاق اشاره شده است:
۱. ورود بیش از اندازه‌ی اطلاعات به ذهن کاربران: کاربران برای به دست آوردن اطلاعات مورد نظر، معمولا با حجم بالای داده‌ها در فضای مجازی روبرو می‌شوند؛ داده‌هایی که بصورت خودآگاه و ناخودآگاه به ذهن آنها وارد می‌شود. این حجم بالا می‌تواند تمرکز کاربران را بر یک خبر یا داده خاص کم کند و قدرت تحلیلی آنها را کاهش دهد. ناتوانی کاربران در این زمینه به مرور آنها را به افرادی منفعل در برابر داده‌ها تبدیل می‌کند. این مسئله می‌تواند به آشفتگی ذهنی و استرس کاربران منجر شود.
۲. ناتوانی در تشخیص خبر از شبه‌خبر و شایعات: اندیشمندان عرصه ارتباطات و روزنامه‌نگاری میان خبرها و شبه‌خبرها تمایز قائل می‌شوند. شبه خبرها، به اخباری گفته می‌شود که ظاهری شبیه به خبرها دارند اما اطلاعات غلطی را به مخاطب ارائه می‌دهند. همچنین باید توجه داشت که میان شایعات و شبه خبرها، تفاوت‌هایی وجود دارد. شایعات علاوه بر این‌که مبنایی غیرواقعی دارند، منشا متفاوتی با خبرها دارند. فضای مجازی بستری مناسب برای انتشار انواع اخبار، شبه خبرها و شایعات است تا جایی که در برخی موارد امکان تشخیص خبر از شبه‌خبر و شایعات ممکن نیست. شبکههای اجتماعی در انتشار انواع شبه خبرها و شایعات تاثیر بسزایی دارند. مشاهده انواع اطلاعات، اخبار و داده‌های بعضا متناقض با یکدیگر، باعث آشفتگی کاربران می‌شود. یکی از راه‌های تشخیص خبر از شبه خبر و شایعات رجوع به سایت‌های خبری-تحلیلی، اخبار تلویزیونی و رسانه‌های مکتوب است.
۳. افزایش احتمال
ورود به حریم خصوصی: با افزایش استفاده
از نرم‌افزارهای پیام‌رسان و شبکههای اجتماعی همراه، یکی از مسائلی که برای بسیاری از کاربران
مطرح شده، افزایش احتمال نقض حریم خصوصی و ورود به آن است. به این معنی که افراد با انتشار اطلاعات خود در این نرم‌افزارها، امکان نقض حریم خصوصی خود را افزایش می‌دهند. آگاهی سایر افراد (چه اطرافیان نزدیک و چه افراد متفرقه و ناشناس) از اطلاعات شخصی کاربران و ورود افراد ناشناس به حریم خصوصی زندگی حقیقی آنها موجب شده است که در بسیاری از موارد، افراد دچار استرس و آشفتگی شوند.
۴. احساس امنیت در انجام فعالیت‌های اقتصادی: با توسعه بانک‌داری الکترونیکی، یکی از نگرانی‌هایی که در این زمینه به وجود آمده، انتشار اطلاعات مالی افراد و سوءاستفاده از آن‌هاست. به علاوه، افراد می‌توانند با هویت‌های جعلی با ادعای ارائه خدماتی خاص، اقدام به دریافت پول از افراد کرده اما خدمت مورد نظر را ارائه ندهند. در کنار این موارد، باید توجه داشت که هک اطلاعات شخصی کاربران در فضای مجازی، امکان کلاه‌برداری را در قبال حفظ اطلاعات شخصی افزایش می‌دهد. از همین رو می‌توان ادعا داشت که امکان کلاهبرداری‌های اینترنتی باعث ایجاد تشویش و آشفتگی در کاربران فضای مجازی می‌شود. در این زمینه پیشنهاد می‌شود تا راهکارهایی(+) که گرداب پیش تر برای کاهش میزان آسیب‌پذیری مقابل هکرها و کلاهبرداری‌های اینترنتی پیشنهاد داده بود، مطالعه و استفاده شوند.
نتیجه‌گیری
همانطور که در ابتدای این یادداشت گفته شد، شیوع استفاده از فضای مجازی و تکنولوژی‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی، باعث شده است که قرن حاضر به عنوان قرن اطلاعات و ارتباطات نام‌گذاری شود. در کنار تمام کارکردهای مثبتی که استفاده از فضای مجازی داشته است، در مواردی به واسطه آن اتفاقاتی در زندگی فردی و جمعی کاربران رخ می‌دهد که استرس و آشفتگی آنها را به همراه داشت. ورود بیش از حد اطلاعات به ذهن کاربران، ناتوانی در تشخیص خبر از شبه‌خبر و شایعات، افزایش احتمال نقض حریم خصوصی، احساس امنیت در انجام فعالیت‌های اقتصادی و افزایش احتمال کلاهبرداری‌های اینترنتی از جمله دلایلی بود که برای افزایش اضطراب در کاربران در این یادداشت برشمرده شد. به نظر می‌رسد عدم اعتماد و افزایش روحیه انتقادی در برابر اخباری که منتشر می‌شود، عدم انتشار اطلاعات شخصی در فضای مجازی و رعایت اصول امنیتی در استفاده از اطلاعات اقتصادی و بانکی راه حل‌هایی هستند که می‌توان جهت جلوگیری از ایجاد تشویش و اضطراب در کاربران به کار برد.