گذران بیش از حد زمان در اینترنت باعث به وجود آمدن افرادی شده است که به آن ها «آدم های دائم آنلاین» می گویند.
گروه فرهنگی و اجتماعی گرداب؛ از زمان ایجاد شبکه های اینترنت جهانی، استفاده از فضای مجازی نسبت به دیگر فناوری های ارتباطی پیشی گرفت. اینترنت به محدوده ای در حال رشد از تعاملات اجتماعی تبدیل شده است که افراد در آن به انواع فعالیت های اجتماعی مشغول هستند. از آنجایی که اینترنت ابزاری مناسب برای توسعه افكار و اندیشه های بشری محسوب می شود جمعیت آنلاین در آن روز به روز در حال افزایش است. اینترنت مانند هر اکتشاف و اختراع علمی و فناورانه دیگر نیز از مزایا و معایبی برخوردار است.
بعضی از مزایای آن عبارتند از:
- تسهیل و تسریع ارتباطات و تبادل اطلاعات
- بروز فرصت هایی جهت افزایش آگاهی
- ایجاد فرصت های شغلی جدید
- ایجاد بستر سرگرمی برای همه
- منبع اطلاعاتی گسترده
- امکان ارائه خدمات آنلاین
- و ...
چه شد که آدم ها میل به آنلاین شدن پیدا کردند!؟
با یک نگاه اجمالی به گستردگی و هم چنین قابل استفاده بودن این
مزایا برای تمام سنین و علایق، شاید امری طبیعی باشد که کاربران اینترنت زمان
بسیار زیادی را در وب سایت ها و فضای مجازی صرف این امور کنند. انسان ها همیشه به دنبال راه های كوتاه و سریع برای رفع
نیازهای خود هستند و در بعضی موارد به درست یا اشتباه بودن آن توجهی چندانی
ندارند. به همین علت وقتی اغلب افراد در اینترنت، جواب نیازهای خود را در كمترین
زمان ممكن به دست می آورند، به صورت ناخودآگاه و حتی افراطی به استفاده از این
ابزار ارتباطی روی می آورند.
آدم های «دائم آنلاین»
این گذران بیش از حد زمان در اینترنت باعث به وجود آمدن افرادی
شده است که به آن ها «آدم های دائم آنلاین» می گویند. از آنجا که با پیشرفت
های تکنولوژی و نحوه ارائه خدمات رفاهی و درآمدی، از خریدهای روزمره غذایی گرفته
تا خرید و فروش سهام در بازار بورس می تواند به صورت آنلاین انجام پذیرد، بعد از
مدتی میل به آنلاین بودن دائمی در افراد بوجود آمد؛ از طرفی نیز شبکه های اجتماعی
به مرور آدم ها را به خود وابسته می کردند. گسترش تلفن های هوشمند و افزایش میزان
ضریب نفوذ اینترنت اپراتورهای تلفن های همراه نیز موجب شد تا بستر مناسبی برای
بوجود آمدن واژه ای به نام «انسان دائم آنلاین» به وجود بیاید.
اعتیاد آنلاین خطری در کمین انسان های دائم آنلاین
درست است که گاهی این افراد سریع تر به خواسته های زودگذر خود می رسند ولی به مرور زمان نوعی وابستگی غیرارادی نسبت به فضای مجازی در آنها ایجاد می شود. از این وابستگی به عنوان «اعتیاد آنلاین» یاد می شود. اعتیاد مورد نظر واژه ای است که از وابستگی روانی و روحی افراد نسبت به موضوعی خاص ناشی می شود. این نوع اعتیاد نسبت به علایق فرد از اینترنت می تواند از اعتیاد به روابط اجتماعی مجازی، منابع اطلاعاتی، سرگرمی، روابط جنسی مجازی و..... ناشی شده باشد.
تمام این موارد نشان می دهد فرد دائم آنلاین به دلیل وابستگی و استفاده افراطی از اینترنت به یک درون گرایی بیش از حد، افسردگی و دیگر عادات نامطلوب شخصیتی مانند گوشه گیری و تمایل به دوری از اجتماع و کاهش اعتماد به نفس مبتلا می شود.
در این جا نباید از نقش تلفن های همراه هوشمند غافل شد. تلفن های همراه هوشمند به علت قابلیت حمل آسان و هم چنین بهره مند بودن از نرم افزارهای ارتباطی فضای مجازی، این امکان را به افراد می دهند که در کمترین زمان ممکن به اینترنت وصل شده و نیازهای شخصی و مورد نظر خود را بر طرف نماید.
افراد وابسته یا به اصطلاح معتاد به اینترنت، نسبت به افراد معمولی میل بیشتری به تنها بودن، دوری از اجتماع و خانواده داشته و بیشتر تمایل دارند تا وقت خود را با افراد مجازی پر کنند. این افراد معمولا بعد از مدت کوتاهی نسبت به جامعه و ارتباطات اجتماعی نگرش منفی پیدا می کنند و حتی بعضی از آنها رویاهای خوب خود را در فضای اینترنتی محقق شده می بینند. این موضوع همچنین موجب بروز مشکلات خانوادگی در زوج های جوان شده است. در واقع کاهش روابط حقیقی زوجین، از بین رفتن ساختار خانواده و به وجود آمدن بسترهای غیر اخلاقی منجر به افزایش چشم گیر میزان طلاق در کشور شده است.
هم چنین این اعتیاد و دائم آنلاین بودن بر نوع روابط فرزندان با والدین نیز اثرگذار است.
سایر آسیب های دائم آنلاین بودن چیست؟!
موارد زیر از دیگر آسیب های دائم آنلاین بودن به شمار می آیند:
1- دگرگونى در سبك زندگی: راحت طلبی و لذت های کاذب فضای مجازی نسبت به دنیای واقعی باعث تغییر نوع نگاه به زندگی شده است. این نوع تغییر مستلزم آن است که فرد زمان بیشتری را در فضای مجازی نسبت به دنیای حقیقی سپری کند.
2- كاهش كلى فعالیت هاى بدنى: اکثر افراد دائم آنلاین زمان بسیار زیادی را به گذران در فضای مجازی سپری کرده و خود را از فعالیت های بدنی محروم می کنند. فعالیت هایی که در صورت نبود آن در زندگی، عوارض خود را به مرور زمان نشان می دهد.
3- بى توجهى به سلامت فردى: گروه های مختلف سنی سرگرمی های خاص خود را دارند که موجب شادابی روح، جسم و همچنین اجتماعی شدن آنها می شود. حضور بیش از اندازه در فضای مجازی می تواند در این زمینه اختلال ایجاد کند. این افراد حتی در زمان سرگرمی و استراحت، وقت خود را معطوف به این فضا می کنند که این امر باعث بروز عوارض جانبی مانند تنبلی چشم در بعد جسانی و افزایش فشارهای روحی و تشویش ذهنی در بعد روانی می شود.
4- دور شدن از فعالیت هاى مهم زندگى: زمانی که فرد در اولویت بندی دچار مشکل می شود از اهداف مهم زندگی باز می ماند. این افراد به علت گذران زیاد وقت خود در فضای مجازی متاسفانه از فعالیت های مهم زندگی خود غافل مانده اند.
5- كمبود خواب و تغییر در الگوی خواب: در بسیاری از موارد افراد آنقدر به فضای مجازی وابسته شده اند که شب ها نیز خود را در حصار فضای مجازی نگه می دارند و به تبع آن ساعت خواب آنها به مرور زمان دچار تغییر می شود.
6- كاهش معاشرت و در نتیجه، از دست دادن دوستان قابل اتکا؛ یک آفت بزرگی که دامن افراد دائم آنلاین را گرفته است از دست دادن دوستان به خاطر نداشتن زمان برای معاشرت با آنها و روی آوردن به افرای است که شناخت کمتری از آنها دارد. این امر به مرور زمان می تواند به فردگرایی شدید آنها منجر شود.
7- بى توجهى به مسئولیتهاى شغلى و شخصى: افراد دائم آنلاین بخاطر توجه بیش از حد و اعتیادی که به فضای مجازی پیدا می کنند به مسئولیت های شغلی و شخصی خود بی اعتنا می شوند.
8- اشاعه فحشا، بى بندوبارى اخلاقى و تحریك: بستر فضای مجازی نسبت به سایر رسانه ها هنجارگریزتر است. به همین دلیل افرادی که زمان خود را بیشتر متوقف به حضور در این بستر می کنند بیشتر در معرض ناهنجاری های آن قرار می گیرند.
دائم آنلاین بودن ضررهایش بیشتر است یا سودش؟!
بایک نگاه خردمندانه به مباحث گفته شده متوجه می شویم که ضررهای آنلاین بودن دائمی به مراتب بیشتر از سود آن است اگرچه می تواند دستاوردهای مفیدی نیز برای کاربران داشته باشد. ضررهایی که علاوه بر فرد گریبان خانواده و جامعه را نیز می گیرد. بهترین راه ممکن برای مهار این پدیده مجازی، استفاده صحیح و هدفمند از این فضا است تا از آسیب های بعضا جبران ناپذیر آن در امان بمانیم.
پیشگیری بهتر از درمان
اكثر والدین به دلیل عدم آشنایی با فناوری های نوین ارتباطی از رفتارهای آنلاین فرزندانشان در فضای مجازی اطلاعی ندارند. همین مسئله راه را برای صیادان اینترنتی باز می كند تا راحت تر بتوانند طعمه های خود را از میان افرادی انتخاب نمایند كه بدون در نظر گرفتن تهدیدات و معایب این فضا به دنبال تفریح در آن هستند. برای جلوگیری از گسست خانواده ها، والدین باید تا حدودی به فناوری های روز دنیا مسلط باشند و آگاه باشند كه تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فكر آنهاست و هنگامی كه بنیان فكری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شكل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می شود.
البته در این میان بعضی از والدین نیز در خانواده ها تحت تاثیر آسیب های آنلاین بودن دائمی قرار گرفته اند. در این زمینه باید با آموزش هایی هدفمند به خانواده با افزایش آگاهی آنها، روش های نظارت هدفمند بر فرزندان را نیز به آن ها آموخت.