به گزارش گرداب، همه پیام های رسانه ای طراحی شده اند، این جمله در ابتدا شاید باور نکردنی به نظر برسد اما بر اساس اسناد و اخبار و ویدئوها با صراحت می توان گفت که حقیقت دارد، حقیقتی که تلخ است اما آنان که با هدف این پیام ها را طراحی می کنند و حتی به زبان های محلی نشر می دهند شیرینی آن را حس می کنند و از اثرگذاری بر مخاطبشان خرسندند.
تا به حال برای مواجهه با هر پیامی از خود سوالات کلیدی را برای رسیدن به پاسخی درست و در ادامه باور یا رد آن پرسیده اید، این سوالان کلیدی چه می تواند باشد که با پررنگ شدن استفاده از انواع شبکه های اجتماعی و تعاملی که روزانه میلیاردها پیام و خبر را در دل خود جای می دهند و به مخاطب ارائه می کنند از اهمیتی صد چندان برخوردار می شوند.
5 سوال کلیدی
برای اینکه تکه ای دیگر از پازل مجهز شدن به سواد رسانه ای را تکمیل کنید با دریافت هر پیامی باید پنج سوال کلیدی را از خود بپرسید و به دنبال پاسخی درست و صحیح برای آن باشید، اینکه سازنده این پیام کیست؟، این پیام ها از کجا ارسال می شوند؟، چرا این پیام های ارسال می شوند؟، برای جلب توجه مخاطب از چه فنون خلاقانه ای استفاده شده است؟ و کدام سبک زندگی، چه ارزش و عقایدی، از طریق پیام های رسانه ای منتقل می شود؟
برای درک عمق صحت یک پیام ابتدا باید به این پنج سوال پاسخ بگویید، جواب هر یک این سوالات می تواند شما از زودباوری و بازیچه قرار گرفتن توسط رسانه های مختلف دور کند، زیرا به جرات همه پیام هایی که در رسانه های مختلف به خصوص شبکه های اجتماعی به دست شما می رسند از پیش طراحی شده و هدفی را دنبال می کنند و قطعا مهمترین هدف آنها اثرگذاری بر مخاطب و درگیری ذهن آن با مفهوم پیام ارسال شده است.
کلاف سردرگمی که سرنخ ندارد
به سراغ سوالات می رویم که کارشناسان فضای مجازی با تحقیق و پژوهش در این حوزه به آن دست یافته اند، در مرحله اول باید اندیشدید که سازنده واقعی این پیام کیست، منبعی که این پیام را طراحی کرده همیشه مانند کلافی سردرگم است که سرنخش پیدا نمی شود، از کجا ارسال شدن مساله مهم دیگری است که باید به پاسخی دقیق برای آن برسید.
هر کدام از پنج سوال کلیدی مطرح شده خود مرحله به مرحله از حساسیت بیشتری برخوردار هستند، همانطور که گفته شده پیام ها با اهداف مشخص منتشر می شوند، جریان سازی، به راه انداختن موج رسانه ای، درگیری ذهن مخاطب با محتوای پیام، خلاف واقع نشان دادن موضوعات با قالبی ادبی و حتی شاعرانه برای تسخیر مخاطب و سلب تفکر از وی، نزدیک کردن افکار با ذائقه سنجی و ذائقه سازی و آهسته آهسته ورود کردن به عقاید و ... برخی از اهدافی است که در چرایی ارسال پیام ها می گنجد.
سوال چهارم می پرسد ارسال کننده پیام از چه فنون خلاقانه ای برای جلب توجه استفاده خواهد کرد، دقت کنید پیام هایی که ارسال کننده با هدف آنها را منتشر می کند و با طراحی دقیق می خواهد تا در ذهن خواننده اثرگذار باشد بسیار هیجان انگیز و تحریک کننده است و در چند کلمه ابتدایی تیر خلاص را بر ذهن می زند، شاید دنباله پیام ها آنچه در ابتدا آمده نباشد و می خواهد پیام بدون فکر کردن به صحت محتوا منتشر شود.
اگر مرحله به مرحله به سوالات پاسخ بگویید می تواند گفت به تکه ای دیگر از الفبای مجازی و سواد رسانه ای عمل کرده اید؛ اخلاق انتشار محتوا؛ قطعه پازلی که در بین عده ای به کلی رنگ باخته است، پاسخ به سوال آخر خود گویا است و نیاز به تفسیر و ترجمه ندارد، مفید بودن و نبودن را هر فردی بر اساس اولویت های خود معین می کند.
شبکه های اجتماعی محصول خوب یا بد تکنولوژی
اینکه از ابعاد مختلف به بحث سواد رسانه ای و مجازی پرداخته می شود به این دلیل است که برخی فکر می کنند منتقدان به شبکه های اجتماعی با این علم و تکنولوژی مخالف هستند اما واقعیت آنجاست که در سواد رسانه ای هر مساله و هر کلمه ای دقیق و صحیح بررسی می شود.
علم، تکنولوژی (فن آوری)، محصول و مصرف، این چهار کلمه در دنیای ارتباطات هر کدام تعریف و کاربرد خود را دارند، علم که نیاز به تعرف ندارد و سر شاخه هر فعالیت است اما تکنولوژی یا همان فن آوری مجموعه ای از علوم مختلف است که فنی جدید را پدید می آورد، نتیجه و خروجی تکنولوژی نیز محصول آن خواهد بود به عنوان مثال در تکنولوژی هسته ای داروهای پزشکی محصول خوب و بمب اتمی محصول بد آن است، پس محصول می تواند خوب یا بد باشد همانند بسیاری از ابزار که کاربردهای دوگانه دارند.
آنچه اهمیت دارد رویکرد صحیح مصرف کننده از محصول تکنولوژی است، اینکه بدانیم چه محصولی خوب است و چه محصولی بد، از محصولِ بد، استفاده نکنیم و از محصولِ خوب، خوب و به اندازه استفاده کنیم.
پس می توان نتیجه گرفت که هیچ فردی با علم و تکنولوژی مخالف نیست بلکه محصول حاصل از فن آوری محل بحث است، شبکه های اجتماعی محصول فناوری هستند باید از آنها به درستی استفاده کرد، خوب و بد فضای آن را شناخت و با مطالعه و آگاهی به آن ورود کرد، اگر پله پله و همگام با پیشرفت خود را به سواد مجازی تجهیز نکنیم به آنچه دیگران می خواهند تبدیل می شود و این هدف دقیقا همان چیزی است که سازندگان شبکه های اجتماعی به دنبال آن هستند.
و در پایان؛
آگاهی مردم در حوزه مجازی و آموختن ابعاد مختلف سواد رسانه ای بخشی بر عهده نهادهای مسئول است و بخشی بر عهده مردم که دغدغه مندانه زندگی خود را مدیریت کنند، با آموختن الفبای مجازی و پیاده کردن آن در زندگی مان باید از مسئولان نیز به هر طریقی مطالبه گری کنیم تا مشابه بسیاری از کشورهای پیشرفته محصول بد تکنولوژی را از کشور خارج و محصول خوب را پرورش داده شود.
