به گزارش گرداب، برنامه ششم توسعه کشور، در حالی منتشر می‌شود که بسیاری از پروژه‌های زیرساختی، به اجرای یک طرح جامع و اساسی در ادامه مسیر تولید و توسعه خود، نیازی مبرم دارند. با نیم‌نگاهی به بندهای دفاعی این طرح عظیم ملی، می‌توان فهمید که طراحان آن تلاش کرده‌اند ساختاری مناسب برای توسعه کامل توانمندی‌های دفاعی کشور بردارند و این موضوع، با توجه به رخدادهایی که در گذشته در کشور شاهد آن بوده‌ایم، قابل‌ستایش و تقدیر است.
لزوم امن سازی زیرساخت‌ها در برابر مشکلات و تهدیدات سایبری، نیاز مبرم کشور است و بارها و بارها، توسط دلسوزان مورد تأکید قرار گرفته است. یکی دیگر از بندهایی که در این طرح مورد توجه قرار گرفته، مقابله با جنگ نرم و تقویت توانمندی‌ها در برابر این معضل اساسی کشور است. دشمن در فضای مجازی، تمامی تلاش خود را به کار بسته است تا ارکان کشور را با تزلزل مواجه ساخته و در مواقع حساس، ضربه‌های اساسی و کاری به کیان جمهوری اسلامی ایران وارد سازد. از گسترش فساد و بی‌بندوباری اخلاقی در این فضا گرفته تا گسترش شبهات و بروز ابهامات دینی و سیاسی، همه و همه سلاح‌های دشمن در زمینه فضای مجازی محسوب می‌شوند.
متأسفانه بر اساس آمار موجود، در سال‌های گذشته، ما در این فضا، عملکرد مناسبی نداشته‌ایم و با کمبود اساسی محتوا در این عرصه مواجه هستیم. بروز برخی اتفاقات و تبلیغات برای ایجاد ناامنی در گوشه‌کنار کشور که البته، اغلب آن‌ها با شکست مواجه شد، نشان داد که عملکرد ما در زمینه جنگ نرم تا نقطه مطلوب، فاصله دارد و باید برای رسیدن به آن، تلاش را دو چندان کرد.
از مهم‌ترین رخدادهایی که در برنامه ششم توسعه به آن اشاره شد، موضوع گسترش حضور پدافند غیرعامل در مراکز حساس کشور و گسترش چتر پدافندی بر سر تأسیسات زیرساخت و حیاتی است؛ موضوعی که پیش‌تر باید مورد توجه قرار می‌گرفت. بروز اتفاقاتی نظیر آنچه در صنایع پتروشیمی کشور رخ داد و سبب وارد شدن خسارات سنگین به کشور گردید، نیاز به حضور عوامل پدافندی را بیش‌ازپیش، پررنگ ساخت.
همکاری ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات در این میان، یکی دیگر از نقاط پررنگ و امیدوارکننده این طرح است. بدین‌وسیله، جای این امیدواری وجود دارد که دلسوزانی که تاکنون، تنها به علت وجود خلأ قانونی، قدرت حضور در عرصه خدمت‌رسانی در فضای سایبری کشور را نداشتند، حال بتوانند پا در این میدان گذاشته و دست در دست دلسوزان دیگر نظام، فضای سایبری کشور را به فضایی غیر قابل نفوذ برای دشمنان قسم‌خورده جمهوری اسلامی ایران تبدیل کنند.
همچنین افزایش قدرت پایش و رصد تهدیدات سایبری، یکی دیگر از موضوعاتی است که کشور ما، نیاز اساسی به آن دارد. متأسفانه، بسیاری از تهدیدات سایبری کشور، به علت رصد نامناسب، از دید قدرت‌های دفاعی مصون می‌مانند و تنها زمانی قادر به شناسایی آن‌ها هستیم که خسارت وارد شده، بسیار زیاد بوده و اغلب جبران آن‌ها یا غیرممکن است یا با صرف بودجه و نیروی بسیاری ممکن خواهد بود. در زمینه استاکس نت، شاهد رخداد چنین موضوعی بودیم.
در نهایت، پرداختن به موضوع آموزش، رکن مهم طرح‌های دفاعی کشور محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، حوادثی که در کشور با آن‌ها مواجه هستیم، به دلیل سهل‌انگاری و اشتباه فردی نیروی کار است و درصورتی‌که اصول اولیه دفاع سایبری در هر سازمانی آموزش داده شود، بسیاری از معضلات امنیتی به‌راحتی قابل‌حل و درمان است.
چند پرسش؟
اما درنهایت، چند نکته ابهام‌برانگیز وجود دارد که در کنار تمامی نقاط قوت، ملزم به ذکر آن‌ها هستیم. شاید توجه به این موارد بتواند توانمندی‌های دفاع سایبری کشور را بیش‌ازپیش بالا برده و دست دشمنان را همانند تمامی عرصه‌های کشور از منافع ملی‌مان کوتاه کند.
بر اساس اخبار و اطلاعات موجود، در تمامی کشورهای صاحب‌نام در عرصه سایبری جهان نظیر آمریکا، بخشی از بودجه‌های دفاع سایبری، به افزایش قدرت تهاجمی اختصاص داده می‌شود. این نکته، بارها توسط مقامات ارشد آمریکا مورد تأکید قرار گرفته است و آن‌ها مدعی هستند که با افزایش قدرت تهاجمی، می‌توان در برابر دشمنان، بازدارندگی ایجاد کرد.
البته مقصود نویسنده در این میان، اختصاص بودجه برای حمله سایبری به سایر کشورها نیست، اما نکته مورد تأکید، وجود برنامه روشن و واضح برای مقابله با چنین متجاوزانی به دنیای سایبری کشور است. آیا ایجاد بندی در برنامه توسعه کشور، صرفاً برای مقابله با دشمنان تادندان‌مسلح ما در دنیای سایبری کافی است؟ آیا این بند، می‌تواند الزامات کافی را برای ایجاد راهبرد ملی ما در دنیای سایبری ایجاد کند و نهادهای مسئول را به نگارش هر چه سریع نر راهبرد سایبری کشور وادار نماید؟ همچنین باید از مسئولان مربوطه این سؤال را پرسید که آیا زمان آن نرسیده است که به موضوع دفاع سایبری کشور، خاص‌تر از گذشته نگاه کنیم و کمی در این زمینه، از لاک تدافعی خود خارج شویم؟ آِیا صرفاً افزایش قدرت دفاعی در عرصه سایبری، حلال تمامی مشکلات کشور خواهد بود یا باید تلاش کنیم پا را کمی فراتر از وضعیت موجود گذاشته و به آینده، دید واضح‌تری داشته باشیم؟
توجه به این نکته، ضروری است که توانمندی‌های سایبری، با عرصه موشکی، دارای تفاوت‌هایی است و علنی کردن آن‌ها تا حد زیادی دشمن را هوشیار خواهد کرد اما باید متوجه بود که همانند عرصه موشکی، در این فضا نیز، نیازمند اندکی قدرت‌نمایی، آن هم در جایگاه و زمان مناسب خود هستیم. موضوع آموزش در فضای سایبری کشور، نیازی است که سال‌ها احساس می‌شد. حال باید پرسید که ملاک و سنجش این آموزش‌ها، کدام نهاد کشور است؟ آیا قرار است تا این آموزش‌ها، جنبه عملیاتی پیدا کند و به آن، با دیدی کاربردی نگریست یا قرار است که این پروژه، همانند بسیاری از طرح‌های ضمن خدمت در نهادهای مختلف کشور، تنها به وسیله‌ای برای ارتقا و افزایش حقوق کارمندان تبدیل شود؟
موضوع دیگر، توجه به وضع رصد و پایش تهدیدات در کشور است. هم‌اکنون، نهادهای مختلفی، مسئولیت رصد و پایش اطلاعات در فضای سایبری کشور را بر عهده دارند. حال باید پرسید که با اجرای قانون جدید، آیا تلاشی در جهت حذف موازی کاری‌ها در این زمینه صورت خواهد پذیرفت و آیا می‌توان مرجعی را به‌عنوان نهاد رسمی سایبری کشور، مسئول پاسخگویی به رخدادهای احتمالی دانست؟ شاید بتوان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کشور در این میان را، نیاز به یک مرجع واحد در فرماندهی سایبری و حرکت سایر نهادهای کشور تحت این فرماندهی یکپارچه دانست. حال، این انتظار وجود دارد که علاوه بر تقویت سامانه رصد و پایش تهدیدات در کشور، نهادی واحد، مسئولیت فرماندهی را بر عهده گرفته و از این طریق، از هدر رفت بودجه و سرمایه‌ها جلوگیری کرد.
در نهایت، بار دیگر باید بر این موضوع تأکید کرد که رخدادهای سایبری، روز به روز در حال پیجیده تر شدن هستند و قطعاً باید در سال‌های پیش رو، منتظر وقوع رخدادهای به‌مراتب پیچیده‌تر در این فضا باشیم. همین موضوع، ضرورت توجه هر چه بیشتر همه نهادهای مسئول در کشور به فضای مجازی و دنیای سایبری را، بیش‌ازپیش پررنگ‌تر می‌کند. باید توجه داشت که دشمنان، علاوه بر تقویت زیرساخت‌های دفاعی خود، قطعاً به تقویت رویکرد تهاجمی هم فکر می‌کنند و در صورتی که ما، تنها به فکر تقویت دفاع متقابل در برابر حملات سایبری باشیم، قطعاً ضرورت انجام اقدامات پیش‌دستانه را، در آینده‌ای نزدیک، به‌سختی و با خساراتی فراوان درک خواهیم کرد.
امید است که با اجرای صحیح و به‌موقع بندبند برنامه توسعه ششم، به‌زودی شاهد ایجاد تحولات شگرف در فضای سایبری کشور باشیم.
