شهر هوشمند، فراتر از حسگر و شعار

به گزارش گرداب، هم‌اینک شهرها مانند موجوداتی احمق به‌نظر می‌رسند! کف خیابان‌ها، مشکلات بسیاری مانند خرابی آسفالت دارد. پارکومترها با سکه عمل می‌کنند. انسان‌ها در زندگی روزمره‌ خود، به‌دفعات با ساختمان‌های آجری تعامل کرده، به‌صورت کلی به‌نظر می‌رسد که از حدود یک قرن قبل، تغییر خواصی به‌وجود نیامده است. اما هنوز جای امیدی وجود دارد. شهرهای سرتاسر جهان، شروع به نصب و به‌کارگیری فن‌آوری‌های امروزی کرده‌اند. هدف از این کار، گرد‌آوری داده‌ها، برای صرفه‌جویی مالی، ایجاد محیطی پاک‌تر، کاهش ترافیک و بهبود سطح زندگی است.

اما معنی شهر هوشمند چیست؟ جواب این سؤال سخت است. گویا حتی افرادی که سرگرم ایجاد آن هستند نیز پاسخی برای این پرسش ندارند.

باب بنت (Bob Bennett)، مدیر سرآمد فن‌آوری شهر کانزاس از ایالت میزوری گفت:

10 نفر را در یک اتاق قرار دهید و از آن‌ها بپرسید، شهر هوشمند چیست. شما 11 جواب متفاوت دریافت خواهید کرد!

شاید مسئله‌ بالا درست باشد؛ ولی همه افراد فعال در حوزه‌ شهرهای هوشمند، روی یک موضوع اتفاق‌نظر دارند که هنوز هیچ‌کس به آن دست نیافته است.

جارت وندت (Jarret Wendth)، معاون اجرایی نوآوری‌های راهبردی پاناسونیک گفت:

من فکر می‌کنم که شهر هوشمند، در این نقطه از غرب وحشی قرار دارد و مفهوم آن، برای هر فرد متفاوت است.

برای مثال، بنت در هنگام سخن گفتن از چنین شهرهایی، به سیلوهای هوشمند و مناطقی با شهرهای مشخص که به‌طور خاص پررونق هستند، اشاره می‌کند. واشنگتن دی‌سی، یک سامانه بزرگ واکاوی آب دارد. سیاتل در نوآوری‌های زیست‌محیطی عملکرد خوبی از خود نشان داده است. سان دیگو، از هزاران چراغ خیابانی هوشمند بهره می‌برد. اما بسیاری از نمونه‌های یادشده را نمی‌توان لزوما در شهرهایی که با زیرساخت‌های کنونی فعالیت می‌کنند، به‌کار گرفت.

جا‌های پارک بهتر، روشنایی‌های کارآمدتر، بهبود گردش ترافیک، امنیت هوشمندتر، مدیریت بهتر زباله و برنامه‌ریزی مقابله با فجایع، از نمونه‌هایی به‌شمار می‌روند که فن‌آوری می‌تواند روی آن‌ها تأثیر بگذارد.

مونیش کتراپل (Munish Khetrapal)، مدیر شهر هوشمند و بخش اینترنت اشیای سیسکو بیان کرد:

بزرگ‌ترین مشکل این فن‌آوری، وجود بخش‌های به‌شدت گسسته از یکدیگر است. شما باید راهی برای ارتباط همه‌ استانداردهای گوناگون با یکدیگر پیدا کرده، آن‌ها را در یک بستر یکپارچه و مشترک به‌کار گیرید.

برای نمونه، دسترسی داشتن به اطلاعات، به‌وسیله حسگرهای محیطی و سطل زبانه‌های متصل به شبکه، نخستین گام به‌شمار می‌آید و درک آن در مرحله‌ بعد قرار دارد. اما به‌اشتراک‌گذاری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز به همان اندازه مهم هستند.

آرویند ساتیام (Arvind Satyam)، مدیر بخش شهر هوشمند و دیجیتالی کردن سیسکو به مثال همکاری شاخه‌های مدیریت زباله و ترافیک با یکدیگر اشاره می‌کند. اگر کامیون‌ها، تنها سطل‌هایی را که بیش از 70 درصد پر هستند، تخلیه ‌کنند، سازمان مدیریت ترافیک می‌تواند از این داده‌ها، برای مدیریت مؤثرتر بخش خود بهره بگیرد.

بلیک میلر (Blake Miller)، یکی از مسئولان «Think Big Partners»، استارت‌آپی که به‌منظور هوشمندسازی کانزاس با سیسکو همکاری می‌کند، معتقد است:

هر شهر، چالش‌های ویژه و احتمالا جُرم و تراکم خاص خود را دارد؛ اما به شرایط آب و هوایی گوناگون میان سن دیگو و دنور، یا گنجایش بالقوه‌ بلایای طبیعی در سیاتل و کانزاس فکر کنید.

حتی اگر هر شهری، معضلات منحصربه‌فردی داشته باشد، مدیران ارشد اطلاعاتی و شهردارها، همچنان باید همسایگان خود و محیط‌های فراتر از آن‌ها را درنظر بگیرند؛ تا ابزارهای سودمند را تشخیص دهند. سارا گاردنر (Sara Gardner)، مدیر برجسته فن‌آوری هیتاچی از این مسئله، به‌عنوان «از جهات دیگر نگاه کن» (looking sideways) یاد می‌کند.

برای نمونه، در کتاب «شهرهای هوشمند: اَبَرداده، هکرهای اجتماعی و جست‌وجوی آرمان‌شهری تازه »، نوشته آنتونی تاونسِند (Anthony Townsend)، ساشا هاسلمایر (Sascha Haselmayer)، مدیرعامل سیتی‌مارت (Citymart) از ناخشنودی‌ زیر شکایت کرده است:

56 شهر اروپایی، بر پایه خدماتی مشابه، دگرگونی‌های بدی پدید آوردند.

بعضی از شهرها علاقه دارند که شهروندان را نیز درگیر کرده، رقابتی را برای ایجاد برنامه‌های تازه ترویج دهند.

تاونسِند در هنگام برگزاری یک مصاحبه گفت:

دشواری از جایی آغاز می‌گردد که گیک‌ها برنامه‌هایی برای مسیر دوچرخه‌ها به‌وجود می‌آورند. آن‌ها نرم‌افزاری برای یافتن محل قهوه‌های ویژه می‌سازند؛ اما هیچ نمونه‌ای که مادران به آن نیاز دارند، ساخته نمی‌شود. نادیده گرفتن این جمعیت، پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت.

آمار مرگ و میر کودکان، در کلمبوس، همسایه جنوبی لیندن در اوهایو 2 برابر نیویورک است.

وین وایت (Vinn White)، معاون سابق وزارت حمل‌ونقل آمریکا (USDOT)، در زمان برپایی نشست هفته‌ شهر هوشمند (Smart Cities Week) توضیح داد که بدون سامانه حمل‌ونقل قابل‌اعتماد، جابه‌جایی میان 2 مکان، برای زنان باردار سخت خواهد بود. به همین دلیل، وی در گذشته پیشنهاد داده بود که سامانه‌ای اختصاصی، برای این‌گونه افراد ایجاد گردد.

برای این که شهرها در مسیر درست قرار گیرند، عوامل بسیاری باید با یکدیگر هماهنگ شوند. اصلی‌ترین فاکتور، وجود رهبرانی است که در رأس کار قرار می‌گیرند. برای نمونه، چندین سال پیش اعلام شد که نه‌تنها دولت آمریکا تمایل دارد از فن‌آوری‌های تازه بهره ببرد؛ بلکه نهادهای گوناگون، در این زمینه با یکدیگر مشارکت می‌کنند. موضوع به هوشمندسازی افراد مربوط نمی‌شود، بلکه همه‌ انواع آن، باید با هم رقابت نمایند. هنگامی که شهری، راهبردی را در سر می‌پروراند، همه‌ مقامات آن، باید با همدیگر همکاری کنند.

میلر افزود:

شهرها بزرگ هستند و یک کشتی عظیم نمی‌تواند خیلی پرشتاب حرکت کند.

به‌عبارت دیگر، تلاش برای هماهنگ کردن همه‌چیز با یکدیگر، یعنی در هنگام موفق شدن در این اقدام، فن‌آوری‌های جدید، منسوخ‌ می‌شوند. برای شهری با بودجه‌ محدود، فرصت‌های بسیار کمی به‌منظور شکست وجود دارد.

در بعضی مواقع، بودجه، چالش خاصی به‌شمار نمی‌آید.

چارلز برنان (Charles Brennan)، مدیر سرآمد اطلاعات فیلادلفیا در وقت اجرای اجلاس بالا گفت:

تدارکات، کابوس هستند. من در حین گرفتن پول، با مشکلات کمتری نسب به زمان خرج کردن آن روبه‌رو هستم.

یک استارت‌آپ ممکن است بخواهد با شهری همکاری کند؛ اما احتمالا مجبور ‌شود پیش از این کار، 30، تا 40 فرم را مدنظر قرار داده، تکمیل کند. قوانین شهری - که با سرعت گسترش فن‌آوری هماهنگ نیستند - خود می‌توانند به یک مشکل تبدیل شوند.

تد لر (Ted lehr)، معمار داده فن‌آوری اطلاعات شهری در نشستی مشابه اشاره کرد:

تعدادی از نوآوری‌ها ممکن است ازسوی مردم پس زده شوند. درحالی که سنگاپور و دوبی احتمالا تصمیم به اجرای یک‌جانبه فن‌آوری می‌گیرند؛ ما آن را به‌گونه‌ای انجام می‌دهیم که مردم درگیر شوند. همچنین حتی شهرهایی با شمار بالای متخصصان نیز در این زمینه کوتاه می‌آیند.

علاوه بر زیرساخت‌های منسوخ‌شده، شهرهایی که نمی‌کوشند از پایه کار را آغاز کنند، ساختمان‌هایی ناکارآمد را به‌تصویر می‌کشند.

اسکات مک کارمیک (Scott McCormick)، معاون فروش و توسعه کسب‌وکار «BuildingIQ»، در رابطه با آینده‌ سن خوزه توضیح داد: اکنون عصر ساختمان نیست؛ بلکه دوره‌ زیرساخت است. این شرکت، به‌منظور 2 برابر نمودن تأثیر سامانه‌های تهویه هوا، پیش از آن که عمرشان از 40 سال بگذرد، از ابزارهای بررسی و ارزیابی بهره می‌گیرند. در ساختمان‌های تازه، گمان می‌رود که نمونه‌های هوشمند، با مسائلی فراتر از مدیریت انرژی روبه‌رو ‌شوند.

اریک سایمون (Eric Simone)، مدیرعامل کلیربلید (Clear Blade) اشاره کرد:

تجربه‌ مشتری، مستأجر و بازدیدکننده، با فن‌آوری ادغام شده ‌است. همه زیرساخت‌های یک ساختمان نیز به همین ترتیب یکپارچه شده‌اند.

درنتیجه مرکز فرماندهی می‌تواند به مدیر ساختمان، تصویری از سامانه‌های تهویه، روشنایی، امنیت و دیگر موارد ارائه دهد.

سامانه‌های گرمایشی و سرمایشی را می‌توان براساس موقعیت خورشید تنظیم کرد. به جای پر کردن کاغذ، یا نشستن پشت یک میز، امکان اسکن صورت بازدیدکنندگان از یک محل، با اهداف امنیتی به‌وجود می‌آید. همچنین می‌توان روی تلفن کاربران، پیام‌هایی فرستاد، یا مسیر رسیدن به یک جلسه را به آنان نشان داد.

حسگرهای نصب‌شده روی پنجره‌ها، لوازم‌خانگی و آسانسورها می‌توانند به فروشندگان و خدمات گیرندگان کمک کنند؛ تا با پیش‌بینی نیازمندی به تعمیر و نگهداری، یک مشکل را پیش از آغاز برطرف سازند.

در شرایط اضطراری، عمارت‌ها می‌توانند برای ارائه‌ اطلاعات حیاتی، اقدام به برقراری ارتباط کنند.

سایمون افزود:

در مشکلاتی که برای چنین پروژه‌هایی، به‌ازای هر ساختمان بزرگ وجود دارند، شما باید 47 بستر فروشنده متفاوت را درنظر بگیرید.

مدیرعامل کلیربلید، همچنین اشاره کرد که دست‌آورد آن‌ها، یک بستر منبع‌باز و بی‌طرف است که می‌تواند همه‌ پلتفرم‌ها را با یکدیگر یکپارچه کند.

وی شرح داد که دست‌یابی به این ساختمان‌های هوشمند، آسان‌تر از آن است که مردم فکر می‌کنند. کلیربلید روی طرحی کار می‌کند که در 3، تا 4 سال آینده، بناها را هوشمند می‌سازد. به‌کار گرفتن اینترنت اشیا در سطح ساختمان، به جای شهر، بسیار ساده‌تر است.

امنیت یکی دیگر از فاکتورهای مهم شهرهای هوشمند محسوب می‌گردد. آژیر خطر شهر دالاس، آوریل 2018، به‌علت حمله سایبری، نیمه‌شب به‌صدا در آمد. به‌سادگی می‌توان تصور کرد که اگر یک سد برق ‌آبی، به دست افراد مجرم بیفتد، چه خطرات و نابودی‌هایی در پی خواهد داشت.

چالش نگران‌کننده‌ دیگر، ایجاد، یا تقسیم‌بندی‌های دیجیتالی است. به این معنی که ممکن است بخشی از یک شهر، به فن‌آوری هم‌سان دسترسی نداشته باشد، حتی اگر این دست‌آورد ساده، چیزی مانند اینترنت باشد.

شهرهایی مانند کانزاس، سعی در مقابله با چالش‌های یادشده دارند؛ اما این اقدامات، یک ‌شبه روی نمی‌دهند. طی 10 سال، شهرها ممکن است به‌صورت گوناگونی عمل کنند؛ ولی این موضوع، به معنی غیرقابل‌تصور بودن آن نیست.

ساتیام گفت:

شهرها شبیه به چیزی نمی‌شوند که در فیلم گزارش اقلیت (Minority Report)، یا عنصر پنجم (The Fifth Element) به نمایش در آمد. بسیاری از مردم، به شهرهای هوشمند فکر می‌کنند. این افراد، در رابطه با خودروهای پرنده، آسمان‌خراش‌های آینده‌نگرانه و مواردی از این دست می‌اندیشند. ما باور داریم که در 10 سال آینده، شهرها، تفاوت فراوانی با حال حاضر نخواهند داشت؛ اما به شکل کارآمدتری مدیریت می‌شوند.

شاید شهرهای هوشمند، ایده‌ای جذاب به‌نظر برسند؛ شظاما آینده‌ آن‌ها، مانند حرکت یک خودرو در جاده‌ای مه‌آلود است. اگر این مه، گزارش دقیقی از ترافیک مسیر ارائه نماید، راننده به‌خوبی راه خود را مدیریت می‌کند. سپس درصورت لزوم، با روشن کردن مه شکن، به داخل آن وارد شده، به‌آهستگی حرکت می‌نماید.

درنهایت شهرهای هوشمندی که بتوانند به پرسش زیر پاسخ دهند، با نتایج مناسبی مواجه می‌شوند.

شهرها چگونه به شهروندان پاسخ داده، با آن‌ها منطبق می‌شوند؟ یا شهروندان چگونه به شهرها واکنش نشان داده، با آن‌ها انطباق می‌یابند؟