دست‌اندازهای پیش روی دولت الکترونیک

به گزارش گرداب، یکی از نهادهای مهم که در تحقق شبکه ملی اطلاعات، دولت الکترونیک و حمایت از استارت‌آپ‌ها که می‌تواند فعالیت‌های مهم و نقش به‌سزایی داشته باشد؛ سازمان فناوری اطلاعات است. این سازمان  یکی از زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات محسوب می‌شود که امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات ریاست آن را بر عهده دارد.

برای آشنایی با فعالیت‌هایی که در این سازمان انجام می‌شود با ناظمی گفت‌وگو کردیم که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

یکی از مأموریت‌های سازمان فناوری اطلاعات به دولت الکترونیک برمی‌گردد که بر اساس آن تمامی سازمان‌ها و نهادها باید کمک به الکترونیکی شدن فرایندهای خود کند، طی گزارشی که در تیر ماه ارائه شد توانستیم برآورد کنیم که هر سازمان و نهادی با چه میزان برای تحقق دولت الکترونیک همکاری داشته است اما برخی از نهادها هنوز با ما همکاری مناسبی ندارند.

خوشبختانه قوه قضائیه با رویکرد سازنده‌ای که آقای رئیسی در پیش گرفته‌اند برای دولت الکترونیک همکاری‌هایی را داشته‌اند و همین امر منجر به فعالیت‌های تأثیرگذار برای تحقق دولت الکترونیک شده است، آقای رئیسی جلساتی را نیز با وزیر ارتباطات داشته‌اند و پیگیر این موضوع بوده‌اند لذا ما به همکاری این نهادها برای دولت الکترونیک خوش‌بین هستیم.

وقتی که ساده‌ترین مجوزهایی که افراد بخواهند دریافت کنند و یا حتی یک شرکت بخواهد با دولت همکاری کند و یا معافیت مالیاتی بگیرد یا درخواستی داشته باشد می‌تواند با استفاده از دولت الکترونیک سریعاً به آن خواسته دست پیدا کند.

ساده‌ترین چیزی که می‌تواند این امر را تسهیل ببخشد موضوع شناسه ملی شرکت‌ها است که در آن آخرین تغییرات شرکت نیز مشخص می‌شود و تمامی این اطلاعات در اختیار قوه قضائیه قرار دارد لذا این سؤال که آیا لزومی ندارد قوه قضائیه در طرح شبکه ملی اطلاعات مشارکت داشته باشد یک پاسخ کاملاً مشخص دارد که آن هم این است که باید همه نهادها در این زمینه همکاری داشته باشند.

اگر این چنین نباشد مثل این است که ثبت احوال اعلام کند که نهادها و سازمان‌ها می‌توانند همه کارهایشان را در بستر سامانه ثبت احوال انجام دهند اما مشخصات افراد را در اختیار نهادها نگذارد، اگر هر نهادی این چنین فکر کند بنای دولت الکترونیک فرو می‌ریزد. 

الکترونیکی شدن بسیار بهتر از وضعیتی است که در حالت کنونی داریم و الکترونیکی نشده بود به عنوان مثال قبض‌هایی که در مراجعه مأموران به درب منازل فرستاده می‌‌شود را در نظر بگیرید، با فرستادن قبوض کاغذی در منازل شماره تلفن و شماره کنتور افراد در معرض دید عموم قرار می‌گیرد و حریم خصوصی افراد رعایت نشده است همچنین هر نهادی که قبض صادر می‌کند باید اپلیکیشن مستقل ایجاد کند تا پرداخت قبوض از آن طریق صورت بگیرد به این ترتیب یکپارچگی هم از بین می‌رود لذا مهمترین چیزی که برای ما به عنوان دولت باید اهمیت داشته باشد یکپارچگی ارائه سرویس به شهروندان است که با چنین کارهایی این یکپارچگی از بین می‌رود. 

این یکپارچگی می‌تواند در قالب‌های مختلف باشد و لزومی ندارد که در قالب اپلیکیشن‌های دولتی ایجاد شود بلکه می‌توان در قالب اپلیکیشن‌هایی که فعال هستند و در این حوزه فعالیت می‌کنند استارت‌آپ‌هایی در این حوزه شکل گرفته است، ایجاد شود. 

چنین نهادهایی بهتر از هر نهاد دولتی ذائقه مردم را می‌سنجند و می‌تواند در ارائه خدمت باکیفیت فعال‌تر باشند و حتی قیمت الگوریتم‌هایی که کاربر هستند را برای ارائه خدمتشان به دست می‌آورند.

تاکنون در برخی از قسمت‌ها شاهد الکترونیکی شدن فرایندها بوده‌ایم البته که نمی‌توان انتظار داشت مراجعه مردم به یکباره از بین برود و دیگر شاهد مراجعات مردمی نباشیم اما در بسیاری از موارد مراجعات مردمی کاسته شده است به عنوان مثال کیف پول که برای طرح ترافیک ایجاد شده است باعث شده تا میزان مراجعات مردم برای طرح ترافیک نیز کم شود و عوارض نیز به صورت الکترونیکی پرداخت شود. البته هنوز در برخی از موارد مشکلاتی وجود دارد و مراجعات مردمی همچنان به قوت خود سر جایش باقی است.

باید کاهش میزان مراجعات مردمی را با سال‌های قبل مقایسه کرد تا متوجه شویم چه میزان کاهش پیدا کرده و باید به آینده نیز نگاه کرده و به چشم‌انداز نیم‌نگاهی داشته باشیم که چقدر از راه باقی مانده است. 

ما یک قسمتی از مسیر را جلو رفتیم و درباره موضوعاتی که مردم روی آن حساس هستند این واقعیت وجود دارد که به دلیل آنکه برخی از افراد و گروه‌ها از عدم شفافیت سود می‌‌برند برای تحقق دولت الکترونیک با چالش مواجه هستیم. البته این موضوع به شهرداری یا دولت مرتبط نیست و همه باید بپذیریم که چنین چالش‌هایی وجود دارد.

کارپوشه ملی ایرانیان یکی از طرح‌هایی است که از تابستان امسال به صورت پایلوت کلید خورد و به دنبال آن هستیم تا با الکترونیکی کردن درخواست‌های مردم و با کمک استارت‌آپ‌ها میزان استفاده از کاغذ را در فرایندهای اداری کاهش دهیم البته بر اساس برآوردها ۲۴ درصد از افراد کشور کسانی هستند که دسترسی به اینترنت ندارند و لذا برای پیگیری درخواست‌های مردمی در این مناطق که افراد دسترسی مناسبی به اینترنت ندارند شرکت‌های پستی به عنوان وکلا انتخاب می‌شوند تا مشکلات مردم را رسیدگی کنند.

بین فرار استارت‌آپی و فرار مغزها تفاوتی قائل نشویم چرا که یک اصطلاح جهانی است و تمام مطالعاتی که تاکنون انجام شده نشان داده است که فقط یک نهاد مسؤول این موضوع نیست و تنها یک وزارتخانه نباید پیگیر موضوع باشد حتی در مورد کسانی که به خارج از کشور رفته و ادامه تحصیل می‌دهند این موضوع را باید در نظر گرفت که نکته قابل توجه این است که فرد بر اثر مجموع فاکتورها تصمیم می‌گیرد که کدام کشور را برای اقامت انتخاب کنند. 

شاید کم اهمیت‌ترین کاری را که می‌توانیم در وزارت ارتباطات انجام دهیم حمایت مستقیم از استارت‌آپ‌ها است چرا که به هر حال شرایط یک حوزه صنعتی و یک حوزه اقتصادی وابسته به کل شرایط اقتصادی جامعه و شرایط سیاسی و اجتماعی است و لذا افراد بر اساس این المان‌ها تصمیم‌گیری می‌کند که در کشور بمانند یا بروند، این واقعیت را نباید فراموش کرد اما ما نیز به عنوان نهادهای دولتی باید فعالیت‌هایی را برای حضور و پیشرفت استارت‌آپ‌ها در کشور انجام دهیم.

به عنوان یکی از نهادهای تأثیرگذار به دنبال برداشتن موانع و ارائه تسهیلات به استارت‌آپ‌ها بودیم برای برداشتن موانع برای شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها طرح نوآفرین را اجرایی کردیم که استارت‌آپ‌ها می‌توانند در سامانه ایجاد شده برای آن ثبت‌نام کنند. 

همچنین برای ارائه تسهیلات مالی با متوقف کردن تمامی پول‌هایی که تحت عنوان وام وجوه اداره شده سازوکار جدیدی را مبتنی بر عملکرد بدون دخالت انسانی طراحی کردیم که این طرح نیز همزمان با طرح نوآفرین اعلام عمومی شد.

به این ترتیب با اعتبار وام وجوه اداره شده و همیاری صندوق نوآوری و شکوفایی و برخی بخش‌های خصوصی یک صندوق مستقل با سرمایه حداقلی صد میلیارد تومانی راه‌اندازی کردیم که در آن اعتبار وام‌های وجوه اداره شده به صورت متمرکز قرار می‌گیرد اما این کار بدون دخالت و قضاوت انسانی و بر اساس عملکرد مبتنی بر داده است و به صورت پله‌ای به استارت‌آپ‌ها پرداخت می‌شود.

پرداخت پله‌ای به این معنی است که هر چه استارت‌آپی در فعالیت خود موفق‌تر شود بیشتر می‌تواند از پرداخت‌های این صندوق استفاده کند برای این صندوق مجوزها گرفته شده و ۶ آیین‌نامه برای آن تدوین شده است که در این ۶ آیین‌نامه شرایط وام‌ها به تفکیک مشخص شده و استارت‌آپ‌ها می‌توانند بر اساس این آیین‌نامه متوجه شوند که می‌توانند از کدام وام استفاده کنند.

به طور قطع نمی‌توان بسیاری از توانمندی‌های سپر دفاعی‌مان را در اختیار رسانه‌ها قرار داده و اعلام کنیم چرا که اعلام کردن این اطلاعات و ارائه اطلاعات دقیق باعث می‌‌شود تا سودجویان به دنبال راهی برای ضربه زدن به سپر دفاعی ما باشند و خود منجر به کاهش توانمندی وضعیت دفاعی ما می‌شود، برای همین می‌توان به حداقل‌ها اکتفا کرد.

ما چندین سامانه اتوماتیک داریم که این سامانه‌ها به چند مدل فعالیت می‌کنند یکی از فعالیت‌های این سامانه‌ها به هانی‌پات معروف است، در مجموع به این معنی است که یک ظرف عسل را برای اینکه پشه‌ها و حشرات دور آن جمع شوند قرار می‌دهیم که در حقیقت یک دام است. هانی‌پات نیز با چنین مأموریتی ایجاد شده و یک دام الکترونیکی است و ما چندین سیستم به این شکل را در کشور ایجاد کردیم.

در ابتدا باید این موضوع را تفهیم کرد که سه سطر با نام‌های تکنولوژی بلاک‌چین، رمزارز و ماینینگ یا استخراج رمزارز وجود دارد که در آیین‌نامه‌ای که دولت به آن پرداخته است موضوع ماینینگ یا استخراج رمزارزها مورد بررسی قرار گرفته است. ایجاد رمزارزها و یا ایجاد توکن‌ها و ICO کردن موضوعاتی است که با پیشنهاد بانک مرکزی انجام می‌شود و به وزارت ارتباطات ارتباطی ندارد و ما روی استخراج رمزارزها متمرکز هستیم.

همچنین طبق آیین‌نامه مصوب هیأت وزیران، وزارت صنعت، معدن و تجارت مسؤولیت صدور مجوز و پروانه را بر عهده دارد و بخش استاندارد نیرو و برق نیز به وزارت نیرو مرتبط است و وزارت ارتباطات موضوع استانداردهای تکنولوژی را بر عهده دارد و اعلامیه‌ها از طریق این وزارتخانه اعلام می‌شود. 

قیمت برقی که برای دستگاه‌های استخراج رمزارز تعیین شده تا سقف متوسط قیمت صادراتی برق است که البته ما پیشنهادی داشتیم تا ساعات پیک استفاده از برق کاملاً در اختیار مصارف خانگی باشد و ساعات غیرپیک استفاده از برق را برای بخشی از برق که صادر نمی‌شود در یک بازار ثانویه قرار دهد تا با بررسی عرضه و تقاضا نرخی را مشخص کنند و به دستگاه‌ها اختصاص دهند که البته با این پیشنهاد موافقت نشد اما تدوین استانداردهای استخراج رمزارزها توسط سازمان فناوری اطلاعات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی انجام شده است. 

اما اگر بخواهیم یک نوع رمزارز را اعلام کرده یا فراخوان برای آن داده شود که مردمی که می‌خواهند از این رمزارز استفاده کنند اعلام کنند، موضوعی است که باید بانک مرکزی به آن بپردازد چرا که ما رمزارز را به عنوان پول قبول کردیم و نه یک کالا که به دنبال این باشیم وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آن تصمیم بگیرد.