به گزارش گرداب، فضای مجازی این روزها پر شده از اخبار مربوط به حمله‌های سایبری. چه آن اخباری که می‌گویند گروهی از هکرهای ناشناس سایت وزارت ارتباطات را هک کرده‌اند و چه آن‌هایی که می‌گویند گروهی از هکرهای احتمالاً ایرانی، کنترل یکی از سدهای بزرگ آمریکا را در اختیار گرفته‌اند. بازار این شایعات هم درست پس از طرحِ احتمال هک شدن سیستم پدافند هوایی کشورمان، در فضای مجازی داغ شد. شایعاتی که ادعا می‌کنند تأخیر در اعلام وقوع اشتباه انسانی در هدف قرار دادن هواپیمای اوکراینی هم با ماجرای حمله سایبری آمریکا ارتباط دارد. هرچند هنوز راست و دروغ این شایعات‌ مشخص نشده و احتمالاً باید حالا حالاها برای روشن شدن حقیقت منتظر بمانیم، اما برخی از این شایعات آن‌قدر در فضای مجازی دست به دست شده‌اند که حتی کارشناس‌ها و تحلیلگرهای مطرح دنیا هم درباره آن‌ها نظریه‌پردازی کرده‌اند. پس احتمالاً زیاد بیراه نیست اگر نگاه کوتاهی داشته باشیم به این نظریه‌پردازی‌ها و شایعاتی که با سرعت زیادی در میان کاربران فضای مجازی دست به دست می‌شوند.

نخستین شایعه که همان ساعات پس از اعلام وقوع اشتباه انسانی در شلیک به هواپیمای اوکراینی مطرح شد، مربوط می‌شود به ورود هواپیما به منطقه نظامی. هرچند این شایعه خیلی دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما کارشناس‌ها وقوع آن‌را بعید نمی‌دانند. البته این کارشناس‌ها معتقدند این ماجرا مسئولان را تبرئه نمی‌کند، چراکه هیچ هماهنگی‌ای میان مسئولان سازمان هواپیمایی و مسئولان نظامی وجود نداشته است. پایگاه تحلیلی پولیتوس در این زمینه نوشته است: «پس از اصابت موفقیت‌آمیز موشک‌های ایرانی به پایگاه‌های آمریکایی در عراق، گزارش‌هایی مبنی بر اینکه نیروی هوایی آمریکا قصد حمله به مراکز راهبردی ایران را دارد به آن‌ها داده‌شده بود. درست در همان لحظه حساس، یک بوئینگ مسافربری در مجاورت یکی از مراکز مهم نظامی سپاه به پرواز درآمد و این تقارن زمانی سرنوشت‌ساز با «خطای انسانی» ترکیب شد تا به‌طور تصادفی، موشک شلیک‌شده، هواپیمای مسافربری را به آتش بکشد».

دومین و قوی‌ترین شایعه اما مربوط می‌شود به هک شدن سیستم امنیتی هواپیمای بوئینگ. بر اساس این تئوری، در آن ساعات و به دلیل تهدیدهای مداوم ترامپ برای شلیک به ۵۲ نقطه کشور، پدافند دفاعی کشورمان به صورت آماده‌باش کامل درآمده بود. سامانه دقیقاً همین زمان، یک موشک کروز را در رادار نشان می‌دهد و اپراتور مسئول هم بدون تعلل شلیک می‌کند. خودِ سرلشکر سلامی، علت این ماجرا را علاوه بر خطای فرد شلیک‌کننده، نوع حرکت هواپیما و محل استقرار سامانه اعلام کرده که به موشک کروز شبیه بوده است. شایعات مجازی اما می‌گویند پای واحد ۸۲۰۰ اسرائیل در میان است. واحد ۸۲۰۰، بخشی از سرویس‌های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی است که پیش از این، توانسته بود از طریق یک حمله سایبری برای مدتی کنترل سانتریفیوژهای هسته‌ای ایران را در اختیار بگیرد. این گروه اطلاعاتی یک‌بار هم در سال ۲۰۱۸ یک هواپیمای شناسایی روسی را در آسمان سوریه هک کرده بود که منجر به سقوط این هواپیما شده بود. دقیقاً از همان زمان هم بود که رسانه‌های روسی اعلام کردند تقریباً تمام تراشه‌های مورداستفاده فناوری‌های نظامی سایبری در سراسر جهان درخطر نفوذ هستند، چراکه این تراشه‌ها با استفاده از فناوری آمریکایی ساخته‌شده‌اند و اطلاعات آن‌ها در دست دولت آمریکاست. هرچند روسیه و چین پس از ماجرای سقوط هواپیمای روسی، پروژه اصلاح زیرساخت‌های سایبری خودشان را برای دفاع از امنیت ملی، به شکل فوری آغاز کردند اما هنوز نتوانسته‌اند تراشه‌های آمریکایی را از مدار خارج کنند. به همین خاطر است که تحلیلگرها می‌گویند باتوجه به استفاده از همین تراشه‌ها در سیستم امنیتی بوئینگ، احتمال جنگ الکترونیک و حمله سایبری، برخلاف تصور خیلی‌ها اصلاً بعید نیست.

اما اگر برایتان سؤال شده که چطور این اتفاق افتاده، بد نیست نظر کارشناسان مرکزی "Veteranstoday" را بخوانید که معتقدند هکرهای اسرائیلی سیستم راداری هواپیما را هک کرده‌اند: «واحد ۸۲۰۰ اسرائیل در از کار افتادن سیستم هواپیمای پرواز PS۷۵۲ درگیر بوده، چراکه این حمله سایبری تروریستی اسرائیلی بود و هکرهای اسرائیلی با تغییر در کد شناسایی هواپیما و تعویض جای «دوست و دشمن» هواپیمای اوکراینی را به‌عنوان موشک کروز و «دشمن» تعریف کردند که همین منجر به پرتاب موشک سیستم پدافند هوایی ایران شد».

سومین تئوری مجازی معتقد است کار، کار آمریکایی‌هاست. بر اساس این نظریه، هکرهای آمریکایی توانسته‌اند سیستم دفاع هوایی و موشکی کشورمان را هک کنند. سامانه جنگ الکترونیک سوتر، نوعی سیستم جنگ الکترونیک است که هدفش فریب سیستم‌های دفاع هوایی و موشکی حریف است. کارکرد این سامانه به این صورت است که با ارسال امواج الکترونیکی و الکترومغناطیسی به سیستم‌های دفاع هوایی و موشکی و نفوذ در رایانه آن‌ها و یا شبکه یکپارچه پدافندی، ضمن ایجاد اختلال در فرایند کارکرد آن‌ها، پالس‌ها و داده‌های غلط برایشان ارسال می‌کند. البته کارشناس‌ها باتوجه به بومی بودن سیستم موشکی کشورمان و دیگر اطلاعات نظامی و امنیتی، این نظریه را سفت و محکم تأیید نکرده‌اند.

با وجود این نظریه‌ها و شایعات مجازی اما همچنان باید منتظر بمانیم تا ابعاد پنهان ماجرا توسط کارشناس‌ها بررسی شود. روند بررسی هم برخلاف تصور خیلی‌هایمان، فرایند بسیار زمانبری است و احتمالاً باورتان نمی‌شود اگر بگوییم باوجود اعتراض‌های مردمی و موجی که رسانه‌های آن‌طرف آبی درباره تأخیر سه روزه در اعلام وقوع اشتباه انسانی در این ماجرا راه انداخته‌اند، ایران زودتر از تمام کشورهایی که در طول تاریخ به اشتباه یک هواپیمای مسافربری را هدف قرار داده‌اند، به اشتباهش اعتراف کرده است و باقی کشورها تا مدت‌ها پس از حادثه و تا روشن شدن تمام زوایای پنهان، منتظر مانده‌اند و پس از آن ماجرا را رسانه‌ای کرده‌اند. برای نمونه شوروی زمانی که به اشتباه یک هواپیمای مسافربری را هدف قرار داد، تا ۱۰ سال زیر بار مسئولیت آن نرفت! روسیه‌ هم پس از شلیک به هواپیمای مالزی، حدود دو ماه ماجرا را از رسانه‌ها مخفی کرد. حتی خود اوکراینی‌ها که به اشتباه یک هواپیمای روسی را در سال ۲۰۰۱ زمینگیر کرده بودند، هشت روز پس از وقوع حادثه به اشتباهشان اعتراف کردند. نه اینکه بخواهیم با این حرف‌ها مسئولان را از اشتباه‌هایی که منجر به وقوع چنین فاجعه‌ای شد، تبرئه کنیم اما احتمالاً باید برای قضاوت عادلانه، چندین هفته و یا حتی چندین ماه منتظر بمانیم، بدون اینکه زبانم لال تحت تأثیر تبلیغات رسانه‌ای، خودمان را بیندازیم به دامن جریان‌هایی که به همه چیز فکر می‌کنند، به جز جوان‌های از دست رفته و خانواده‌های داغدار.