به گزارش گرداب، کشور ما یک جغرافیای نفت‌خیز است و همیشه این تصور وجود داشته که ثروتمند بودن در گروی برخوردای از این طلای سیاه است؛ اما بسیاری از کشورهایی که نفت‌خیز نیستند، منابع درآمدی بسیار ارزشمندتری مثل صادرات فناوری ایجاد کرده‌اند.بسیاری از آن‌ها در دسته کشورهای پیشرفته قرار ندارند اما توانسته‌اند با سرمایه‌گذاری ویژه بر روی توانمندی‌هایشان، به صادرکنندگان برتر فناوری تبدیل شوند. در پرونده «منهای نفت» به بررسی صادرات فناورانه این کشورها پرداخته‌ایم.

یکی از کشورهای موفق در صادرات فناوری،‌ تایلند است. کشوری در جنوب شرقی آسیا که حدود هفتاد میلیون جمعیت دارد و مساحتش حدود پانصدهزار کیلومتر است؛ یعنی تقریبا یک سوم مساحت ایران. ارزش صادرات این کشور در حوزه محصولات فناورانه پیشرفته، در سال ۱۹۹۹ در حدود ۱۳ میلیارد دلار بوده است؛  ده سال بعد و در در سال ۲۰۰۸ به حدود ۳۳.۵ میلیارد دلار رسیده و این سیر صعودی در سال ۲۰۱۸ به ۴۴.۷ میلیارد دلار رسیده است؛ یعنی سه چهارم درآمدنفتی ایران در همین سال. با توجه به پیش‌بینی رشد ۶.۸ درصدی برای صادرات این حوزه تردیدی وجود ندارد که درآمد تایلند از صادرات حوزه فناوری در آینده نزدیک از درآمد ایران از محل صادرات نفت – که در حال کاهش است – بیشتر خواهد شد.

تایلند از جمله کشورهایی است که در دو دهه اخیر در مسیر صنعتی شدن قدم برداشته است. تولید محصولات صنعتی و فناورانه و تبدیل شدن به قطب تولید انواع اتومبیل، محصولات برقی و همین طور سیستم‌های بهینه سازی و پردازش غذا از جمله حوزه‌های فناوری است که تایلند در آنها حرفی برای گفتن دارد. این کشور بزرگترین تولیدکننده انواع خودرو در جنوب شرق آسیا است. تولید محصولات برقی و الکترونیکی نیز به طور گسترده در آنجا در جریان است.

این کشور دومین تولیدکننده و صادرکننده بزرگ هارد دیسک دنیا است و ۳۰ درصد کل هارد دیسک‌های اچ دی دی جهان را تولید می‌کند. این کشور در زمینه تولید انواع آی سی و نیمه هادی نیز شهرت دارد. این کشور دومین تولیدکننده بزرگ دستگاه‌های تهویه مطبوع و یکی از سازندگان خوش نام انواع یخچال در دنیاست. در عین حال تایلند مدتی است استفاده از فناوری‌های نوظهور و پیشرفته برای ارتقای توان خود برای پردازش و نگهداری و بهینه سازی انواع مواد غذایی را آغاز کرده است.

تایلند حدود ۵۰ سال است که برنامه‌های توسعه متنوعی را برای ارتقای اقتصاد خود اجرا می‌کند. تلاش‌های تایلند برای پیشگامی در عرصه فناوری و بهره گیری و انتقال تازه‌ترین فناوری‌ها به این کشور باعث افت و خیزهایی در زمینه صادرات آن در حوزه‌های تک شده است. به عنوان مثال در حالی که ۳۴.۴ درصد از صادرات تایلند در سال ۱۹۹۸ را انواع محصولات دارای فناوری پیشرفته تشکیل می‌داد، این رقم در سال ۲۰۱۵ به رقم ۲۱.۴ درصد کاهش یافت و البته پس از آن دوباره سیر صعودی گرفت.

مهم‌ترین و جاه طلبانه ترین طرح تایلند در زمینه ارتقای توان فناوری مربوط به اجرای انقلاب صنعتی چهارم در این کشور یا تایلند ۴.۰ است. هدف از اجرای این طرح افزایش سطح درآمد از محل تولیدات فناوری است تا نوآوری و خلاقیت فناوری محور منبع رشد درآمد اقتصادی و صادراتی تایلند باشد.

این طرح ده حوزه صنعتی را نشانه گرفته است که به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند. بخش اول توسعه بخش‌های فعلی با اجرای طرح‌های ارزش افزوده است که پنج صنعت را در بر می‌گیرد: اتومبیل سازی، محصولات الکترونیک هوشمند، گردشگری پزشکی و سلامت، کشاورزی و زیست فناوری و غذا برای آینده. بخش دوم پنج صنعت نوپا را در بر می‌گیرد که عبارتند از: اتوماسیون و رباتیک، هوانوردی و لجستیک، سوخت‌های زیستی و مواد شیمیایی زیستی؛ حوزه دیجیتال و حوزه پزشکی و بهداشتی. دولت تایلند تا سال گذشت ۴۵ میلیارد دلار بر روی این طرح سرمایه گذاری کرده است. از این رقم ۶ میلیارد دلار به حوزه رباتیک و اتوماسیون اختصاص دارد. انتظار می‌رود با این اقدام تا ۶۸ درصد از فرایندهای تولید محصولات فناورانه در تایلند خودکار شده و ۳۰ درصد از هزینه‌های تولید محصولات فناورانه در این کشور کاهش یابد.

یکی دیگر از اهداف اجرای طرح تایلند ۴.۰ کمک به رشد اقتصاد دیجتال در تایلند است. دولت این کشور امیدوار است اقتصاد دیجیتال تا سال ۲۰۲۷ حدود ۲۵ درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور را شامل شود. این کشور همچنین قصد دارد تا سال ۲۰۲۶ جزء ۴۰ کشور برتر دنیا در زمینه خدمات مخابراتی و ارتباطی باشد. برای کمک به تحقق این هدف طرح‌هایی همچون ایجاد شهر هوشمند در پوکت، راه اندازی سیستم پرداخت الکترونیک یکپارچه تایلند و راه اندازی یک پارک دیجیتال بزرگ در سریراچا در جریان است.

این پارک دیجیتال با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی، نصب انواع دیتاسنترها، راه اندازی مراکز جدید تحقیق و پژوهش و ایجاد کسب و کارهای دیجیتال محور تاسیس می‌شود.

تایلند همچنین برای اولین بار در سال ۲۰۱۷ یک درصد از کل تولید ناخالص داخلی خود را به تحقیق و توسعه اختصاص داد که نسبت به سال قبل از آن ۳۶ درصد افزایش یافته بود. این رقم در حدود ۵.۲ میلیارد دلار بوده است. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۲۱ رقمی برابر با ۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به تحقیق و توسعه اختصاص دهد و تعداد محققان تمام وقت خود را از ۲۱ نفر به ازای هر ده هزار شهروند در سال ۲۰۱۹ به ۲۵ نفر به ازای هر ده هزار شهروند در سال ۲۰۲۱ برساند. گفتنی است که در سال ۲۰۲۱ سهم بخش دولتی و خصوصی برای تامین هزینه تحقیق و توسعه به ترتیب ۳۰ و ۷۰ درصد خواهد بود. انتظار می‌رود اجرای این طرح منجر به ایجاد بیش از ۴۷۵ هزار فرصت شغلی جدید در تایلند نیز بشود.

دولت تایلند به منظور پشتیبانی از طرح تایلند ۴.۰ و عملیاتی کردن این سیاست گذاری اقتصادی یک قطب منطقه‌ای تازه برای رشد و توسعه این کشور به نام کریدور اقتصادی شرق را در دست اجرا دارد که در سه استان در شرق این کشور در مجاورت خلیج تایلند به نام‌های رایونگ، چونبوری و چاچوئنگ سائو اجرا می‌شود.

بدین منظور یک میلیارد دلار به توسعه بزرگراه‌ها، ۲.۸ میلیارد دلار به توسعه بنادر، ۶ میلیارد دلار به توسعه فرودگاه بین المللی یو – تاپائو، ۶.۷ میلیارد دلار به توسعه راه آهن و راه اندازی یک خط قطار پرسرعت و ۱۲ میلیارد دلار به ایجاد شهرها و بیمارستان‌های جدید و هوشمند و ۱۵ میلیارد دلار هم به توسعه صنایع جدید اختصاص می‌یابد. شرکت‌ها و کارخانه‌های فعال در این منطقه از انواع معافیت‌های مالیاتی برخوردار شده و مشوق‌های مالی و اقتصادی متنوعی به آنها ارائه می‌شود. از جمله این معافیت‌ها می‌توان به عدم نیاز به پرداخت مالیات برای مدت ۱۳ سال، حمایت از فعالیت‌های تحقیق و توسعه و معافیت‌های وارداتی برای تسهیل دسترسی به ماشین آلات و مواد خام مورد نیاز اشاره کرد.

ده صنعتی که در این کریدور اقتصادی مورد پشتیبانی دولت تایلند قرار می‌گیرند، عبارتند از اتومبیل‌های نسل جدید و هوشمند، محصولات الکترونیک هوشمند، گردشگری پزشکی و سلامت، کشاورزی و زیست فناوری، پردازش غذا، رباتیک، لجستیک و هواپیمایی و سوخت‌های زیستی و مواد شیمیایی زیستی. مهم‌ترین صنعت مورد پشتیبانی در این منطقه صنعت رباتیک خواهد بود تا دیگر صنایع و کارخانه‌ها نیز به استفاده از ربات‌ها در فرایند تولید علاقمند شوند.

یکی از دلایل اصلی توجه به صنعت رباتیک افزایش جمعیت سالمند در تایلند و کاهش نیروی کار بین ۱۵ تا ۵۹ سال است. انتظار می‌رود طی سال‌های آینده این رقم از ۴۳ میلیون نفر فعلی به ۳۷ میلیون نفر کاهش یابد. در حال حاضر ۳۰ درصد از صنایع تالیند از ربات‌ها استفاده می‌کنند که دولت تایلند قصد دارد ظرف ۴ سال آینده این رقم را به ۵۰ درصد افزایش دهد.

دولت تایلند در قالب این دو طرح ده ماموریت ویژه نیز برای اجرا توسط استارت اپ ها و شرکت‌های خلاق و نوپا در نظر گرفته است که عبارتند از:

مسیری که تایلند طی کرده به‌خوبی نشان می‌دهد ثروت اصلی یک کشور،‌ نه نفت و منابع زیرزمینی بلکه منابع انسانی و مدیریت صحیح برای بهره‌گرفتن از توانمندی‌های این منابع است. اینکه با سرمایه‌گذاری ویژه بر روی بخش فناوری می‌توان علاوه بر تأمین نیاز داخلی،‌ درآمدی معادل درآمد حاصل از فروش نفت را محقق کرد.