با توجه به پیشرفت و توسعه روزافزون اینترنت اشیاء و مزایای قابل‌توجه بهره گیری از آن توسط مردم لازم است به ابعاد مختلف این مسئله پرداخته و با جنبه‌های مثبت و خطرات احتمالی آن آشنا شویم.
به گزارش گرداب؛ بر این اساس نوشته حاضر به چیستی و نحوه عملکرد اینترنت اشیاء، توسعه و پیش بینی نرخ رشد آن در سال‌های آینده، خطرات احتمالی و قوانینی که به‌منظور پیشگیری از این خطرات وضع شده اند، می پردازد.
طی سال‌های اخیر دنیا شاهد پیشرفت‌های زیادی در فناوری ارتباطات بوده و رفته رفته زندگی انسان ها به‌شدت متأثر از اینترنت شده است. این پیشرفت‌ها سبب شده تا در دو دهه اخیر شاهد افزایش سهولت و سرعت برقراری ارتباطات باشیم به‌طوری که تعداد افراد و دستگاه‌های متصل به یکدیگر رشد سرسام‌آوری را داشته و جهان را هوشمندتر از گذشته ساخته است.
یکی از عوامل این هوشمندی و ارتباطات سریع اینترنت اشیاء است که موجب بهبود و تسریع عملکرد ابزار و وسایل روزمره مورد نیاز ما شده است. در این گزارش به توصیف این فناوری، توسعه و پیامد‌های مثبت و منفی آن پرداخته می شود.
اینترنت اشیاء چیست؟
اینترنت اشیاء (IoT) با اتصال اشیاء به اینترنت به آن¬ها قدرت تجزیه‌وتحلیل و تصمیم گیری می دهد. این فناوری به مصرف کنندگان امکان کنترل وسایل خود بدون نیاز به تماس فیزیکی و یا حتی بدون دخالت آن ها می دهد. به‌عنوان مثال شما میتوانید وقتی در تابستان در حال بازگشت به خانه هستید از راه دور سیستم خنک‌کننده خانه و چای‌سازتان را روشن کنید تا وقتی به خانه می رسید خانه ای خنک و چایی داغ در انتظار شما باشد.
اینترنت اشیاء در صنعت های مختلف نیز کاربرد بسیار گسترده ای دارد، به‌عنوان مثال در کشاورزی، با تعبیه حس‌گر‌هایی که ترکیبات خاک را تجزیه‌وتحلیل و شرایط جوی منطقه را از اینترنت دریافت می‌کنند، می‌توان این امکان را برای سیستم آبیاری فراهم کرد که به‌صورت خودکار بسته به نوع محصول میزان آب ورودی به خاک را کنترل کند.
توسعه ی اینترنت اشیاء
اولین وسیلۀ متصل به اینترنت یک اتومبیل خودران یا ربات نبود، بلکه یک دستگاه فروش خودکار بود که در دهۀ ۱۹۷۰ میلادی در دانشگاه کارنگی ملون نصب‌شده و قادر به گزارش مقادیر موجودی خود از طریق سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته شبکه (ARPANET) بود. با این وجود اصطلاح اینترنت اشیاء در سال ۱۹۹۹ میلادی توسط کوین اشتون تکنسینی انگلیسی ابداع شد.
اینترنت اشیاء طی سال‌های اخیر رشد سریعی داشته و در بازار جهانی مورد استقبال بسیاری از مردم و شرکت‌ها قرارگرفته است. این در حالی است که گزارش ها نشان می دهد رشد اینترنت اشیاء در سال‌های آینده از برآورد کارشناسان نیز بالاتر خواهد رفت. بر اساس گزارشی که در مجله ی فوربس آمده رشد بازار اینترنت اشیاء در سال ۲۰۲۱ میلادی به حدود ۵۲۰ میلیارد دلار افزایش می یابد، یعنی بیش از دو برابر ۲۳۵ میلیارد دلار که در سال ۲۰۱۷ میلادی هزینه شده است. سریع‌ترین بخش اینترنت اشیاء در این افزایش، مرکز داده و تجزیه‌وتحلیل خواهد بود و به رشد ۵۰% ترکیبی سالانه خواهد رسید.
بر اساس آمار منتشره از سوی شرکت Statista، سهم بازار اینترنت اشیاء در توسعه ی زیرساخت‌های مربوط به شهر‌های هوشمند ۲۶%، صنایع مبتنی بر پلتفرم اینترنت اشیاء ۲۴%، بخش درمان و پزشکی ۲۰%، خانه‌های هوشمند ۱۴%، خودرو‌های هوشمند ۷%، سایر تجهیزات و دستگاه‌های هوشمند ۴% و گجت‌های پوشیدنی ۳% خواهد بود.
بر اساس آمار دیگری از کارشناسان این مؤسسه مطابق نمودار زیر تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیاء از ۹.۹ میلیارد دستگاه در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۵.۲۱ میلیارد دستگاه در سال ۲۰۲۵ میلادی خواهد رسید.
خطرات اینترنت اشیاء
اینترنت اشیاء در حال حاضر مردم دنیا را وارد مرحله¬ی جدیدی از تکامل فناوری می¬کند که در آن تقریباً هر چیزی در اطراف انسان¬ها به اینترنت متصل خواهد بود. این تکامل فواید بسیاری برای زندگی مردم ازجمله صرفه¬جویی در زمان، انرژی، هزینه‌ها و... خواهد داشت در عین حال پتانسیل زیادی برای سوءاستفاده افراد مختلف مخصوصاً هکر‌ها را دارد و این امر می¬تواند بسیار خطرناک باشد.
درگذشته شاهد چندین حمله توسط هکر‌ها با استفاده از اینترنت اشیاء بوده ایم برای مثال گاهی اوقات نمی‌توانید به یک سایت دسترسی پیدا کنید که بعضاً به این دلیل است که سایت مورد حملات متعدد دی داس (DDos) قرارگرفته است؛ ابزار قدرتمند یا شبکه¬ای از دستگاه‌های قدرتمندی که می تواند ترافیک سایت را ببلعد و به تأسیسات سایت ضربه بزند. همانند حمله¬ی بزرگ DDoS که در اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی رخ داد و درنتیجه‌ی آن سامانه‌های تحت نظر دامنه Dyn هدف قرار گرفتند. کاربران دیگر با مسدود شدن عملکرد دی‌ان‌اس (DNS) این توزیع‌کننده، قادر نبودند به سایت‌های نظیر آمازون، نتفیلیکس، گیت‌هاب، توییتر و ... دسترسی پیدا کنند.
این حمله، بزرگ‌ترین حمله DDoS در زمان خود لقب گرفت که مقصر آن، تعداد بسیار زیادی از دستگاه‌های اینترنت اشیاء بود که به بدافزار Mirai آلوده شده بود.
صنعت خودروسازی یکی از صنایعی است که بسیار سریع از پتانسیل بالای اینترنت اشیاء بهره برده است. شرکت¬های خودروسازی به‌طور روزافزون در حال عرضه مدل‌هایی از خودروها هستند که دارای بستر‌های سرگرمی و اطلاع‌رسانی فعال از طریق اینترنت می باشند.
امروزه دیگر خودرو‌های خودران نیز فاصله¬ی چندانی با ما ندارند. اما مسیر پیش روی این صنعت در حال رشد، خیلی هموار به نظر نمی رسد و مانند دیگر صنایع مرتبط با اینترنت اشیاء با خطر هک شدن رو-به¬رو هستند. جیپ چروکی یکی از خودرو‌های متصل به اینترنت اشیاء است که بر روی آن تست‌های هک صورت گرفته که در ویدیو زیر قابل مشاهده است.
ویدیو ۳؛ این ویدئو به امکان هک شدن ماشین¬های متصل به اینترنت اشیاء اختصاص دارد
قوانین و استاندارد‌های اینترنت اشیاء
چنانکه ملاحظه شد هک شدن دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیاء می¬تواند بسیار خطرآفرین باشد، ازاین‌رو قوانینی برای بالا بردن امنیت این دستگاه‌ها وضع شده‌اند. به‌طور مثال مؤسسه¬ی استاندارد اروپا (ETSI) استاندارد‌هایی را برای دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیاء زیر وضع کرده است:
اسباب‌بازی‌ها و مانیتور‌های متصل به اینترنت کودک
- محصولات ایمنی منزل مثل ردیاب‌های دود و حسگر‌های پنجره
- دوربین، تلویزیون و بلندگو‌های هوشمند
- ردیاب‌های پوشیدنی بهداشتی
- سامانه‌های هوشمند و هشداردهنده منزل
- لوازم متصل به اینترنت مانند لباسشویی و یخچال
- دستیاران صوتی هوشمند
این استاندارد‌ها شامل ۱۳ اصل مختلف برای افزایش امنیت دستگاه‌های متصل به اینترنت می¬شود:
۱- هیچ گذرواژه پیش‌فرض جهانی وجود نداشته باشد.
۲- بستری برای مدیریت گزارش‌های مربوط به آسیب‌پذیری‌ها پیاده‌سازی شود.
۳- به‌روزرسانی‌های امنیتی نرم افزار به‌طور مستمر بارگذاری شوند.
۴- پارامتر‌های امنیتی حساس به‌طور محفوظ ذخیره شوند.
۵- ارتباط به شکل امن برقرار شود.
۶- سطوح در معرض حمله به حداقل رسانده شوند.
۷- از یکپارچگی نرم¬افزار اطمینان حاصل شود.
۸- از محفوظ بودن اطلاعات شخصی اطمینان حاصل شود.
۹- دستگاه‌ها نسبت به خاموشی مقاوم شوند.
۱۰- داده‌های دورسنج سیستم بررسی شوند.
۱۱- حذف داده‌های کاربران برایشان آسان شود.
۱۲- نصب و نگهداری دستگاه آسان شود.
۱۳- داده‌های ورودی تعیین شوند.
این اصول به‌منظور بالا بردن امنیت دستگاه و جلوگیری از هک شدن آن و همچنین حفاظت از اطلاعات کاربران در زمان استفاده و حتی دور انداختن دستگاه است.
تحقیقات انجام‌شده توسط ترنسفورما اینسایت نشان می¬دهد که تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیاء در سطح جهان از ۶.۷ میلیارد دستگاه در سال ۲۰۱۹ میلادی به ۱.۲۴ میلیارد دستگاه در سال ۲۰۳۰ میلادی خواهد رسید و این رشد قطعاً باعث افزایش زمینه برای سوءاستفاده توسط هکر‌ها و ایجاد خطرات بیشتری خواهد شد؛ بنابراین شرکت¬های مختلف باید به‌منظور جلوگیری از بروز این‌گونه اتفاقات از استاندارد‌ها و چنین اصولی پیروی کنند و کاربران نیز باید از خطرات موجود مطلع شوند تا امنیت دستگاه‌های متصل به اینترنت بالاتر رفته و از این طریق میزان سوءاستفاده از این فناوری به حداقل خود برسد.
_______________________________
منابع:
https://b۲n.ir/۲۶۰۷۳۴
https://b۲n.ir/۳۴۸۹۰۰
https://b۲n.ir/۷۶۶۲۴۹
https://b۲n.ir/۷۶۵۰۴۸
https://b۲n.ir/۳۱۵۰۵۸
https://b۲n.ir/۶۷۵۲۳۲
https://b۲n.ir/۹۹۰۰۷۳
