تمام کسانی که به فضا رفتهاند، آموزشهای زیادی دیدهاند و عضو یکی از برنامههای فضایی ملی بودهاند. در حال حاضر، فقط ایالات متحده، روسیه و چین میتوانند بهطور مستقل انسان را به فضا بفرستند. این ایده که یک شهروند عادی بدون گذراندن آموزش فضایی یا با دریافت آموزشهای محدود، به فضا سفر کند، در سال ۲۰۰۱ از یک داستان علمی تخیلی به واقعیت تبدیل شد، زمانیکه دنیس تیتیو، میلیاردر آمریکایی با فضاپیمای روسی سایوز از پایگاه بایکونور قزاقستان به ایستگاه فضایی بینالمللی پرواز کرد.
به گزارش گرداب، بهطور کلی تاکنون هفت نفر موفق به انجام این سفر با هزینهای بالغ بر ۲۰ تا ۴۰ میلیون دلار برای هر سفر شدهاند. بدیهی است که چنین مبلغی فقط در اختیار افراد بسیار ثروتمند است. اما از اوایل قرن ۲۱، شرکتهای متعددی درصدد تجاریسازی فرستادن مسافران به فضا برای سیاحت و بازگرداندن آنها به زمین بودهاند. این فعالیت به عنوان گردشگری فضایی شناخته میشود و ارسال انسان به فاصله ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتری بالای سطح زمین که گردشگری فضای زیرمداری نام دارد، ازجمله اهداف اولیه این صنعت است.
شرکتهای آمریکایی Virgin Galactic، Blue Origin متعلق به جف بزوس و SpaceX متعلق به ایلان ماسک ازجمله مهمترین شرکتهای فعال در این حوزه هستند. هزینه چنین سفرهایی نیز از سوی این شرکتها پیشبینی شده است: شرکت ویرجین گلکتیک قیمت ۲۰۰ هزار دلار را برای هر نفر اعلام کرده و بلو اوریجین قیمت ۲۵۰ هزار دلار را تعیین کرده است. با این حال، ایلان ماسک در سخنرانی خود در سال ۲۰۱۶ پیشبینی کرد که میتواند هر انسان را با هزینهی ۱۴۰ هزار دلار به ماه بفرستد.
آمریکا اولین کشوری بود که در زمینه قانونگذاری در این حوزه اقدام کرد. اواخر سال ۲۰۰۵، دولت آمریکا مجموعه قوانینی را برای شرکتهای گردشگری فضایی تدوین کرد. ازجمله بندهای اشاره شده، الزام این شرکتها به دریافت مجوز فعالیت از دفتر حمل و نقل فضایی تجاری اداره فدرال هوانوردی است.
مهمترین رکن برای دریافت این مجوز را میتوان پایبندی و رعایت مسائل ایمنی برای انجام این دست سفرها اشاره کرد. از مسائل بحثبرانگیز قانونگذاری پیرامون گردشگری فضایی، صدمات یا جان باختن مسافرین به دلیل شرایط خاص سفر است. درحالی که آمریکا سنجش سلامتی و توان فیزیکی افراد برای تحمل شرایط پیش از انجام سفر را از الزامات شرکتها در نظر گرفته است، با این حال نهاد قانونگذاری ایالت نیو مکزیکو در قانون مصوب خود در مارس ۲۰۱۰، مرگ بر اثر خطرات بالقوه چنین سفرهایی را بر عهده شرکت پیمانکار نمیداند و بیان میکند که مسافرین باید این دست خطرات سفر را بپذیرند.
درصورت توسعه گردشگری فضایی از سوی آمریکا و روسیه، این سرگرمی میتواند افراد و سرمایههای هنگفتی را از سرتاسر جهان به سوی این دو کشور روانه کند. این در حالی است که ایران، با وجود سابقه فرستادن حیوان به فضا در سال ۱۳۹۱، با افت سرعت پیشرفت در حوزه فضایی مواجه شده است.
حتی پیشبینی میشد که ایران تا سال ۱۳۹۹ بتواند اولین فضانورد خود را به فضا بفرستد، با این حال از زمان تعطیلی پژوهشگاه فضایی ایران در سال ۱۳۹۳ و منتقل شدن سازمان فضایی ایران به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در همان زمان، پیشرفت فضایی ایران آنچنان چشمگیر نبوده و این ضعف مطالعاتی و فناوری میتواند خلا و تهدید بزرگی در آینده برای کشور ایجاد کند. اما خوشبختانه در سالهای اخیر ماهواره خیام به عنوان یکی از برترین تجربههای فناورانه کشور با موفقیت به هوا پرتاب شد.
با وجود همه کاستیها و تلاش برای پیشبرد این فناوریها در کشور، باید اذعان داشت که ایران در جایگاه ده کشور برتر فضایی جهان قرار دارد و با اتکا به توان دانشمندان و مهندسان کشور میتوانیم در این زمینه به جایگاه بالاتری نیز دست پیدا کنیم.