پیشرفت‌های اخیر فناوری هوش مصنوعی طی ماه‌های گذشته، سبب افزایش نقش این فناوری به عنوان یک نیروی تحول‌آفرین در حوزه‌های مختلف شده است و حوزه نظامی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
به گزارش گرداب، به عقیده بسیاری از کارشناسان، توسعه هوش مصنوعی، فرصت‌های چشم‌گیری را برای تقویت نیروی نظامی کشور‌های جهان فراهم می‌کند و همچنین چالش‌های قابل توجهی را به همراه دارد. قدرت هوش مصنوعی در بهبود تصمیم‌گیری، فرایند اتوماسیون و بهبود کارایی، توجه استراتژیست‌های نظامی در سراسر جهان را به این فناوری جلب کرده است.
با این حال، استفاده از هوش مصنوعی در عملیات نظامی نیز موجب بروز برخی چالش‌های اخلاقی، استراتژیکی و امنیتی نیز شده است.
این نوشتار در مرور کوتاهی بر تهدیدات و فرصت‌های مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی در حوزه نظامی می‌پردازد.
هوش مصنوعی، انقلابی در فناوری‌های نظامی
هوش مصنوعی و بهبود تصمیم‌گیری
الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادر به تجزیه و تحلیل حجم عظیم داده‌ها از منابع مختلف هستند. این ویژگی فرماندهان نظامی را قادر به اتخاذ تصمیمات منطقی و سریع می‌کند. همچنین مدل‌های هوش مصنوعی پیش‌بینی‌گر مبتنی بر تحلیل داده‌ها نیز می‌توانند تهدید‌های احتمالی را ارزیابی کنند.
علاوه بر این، برنامه‌ریزی برای پاسخگویی بهتر و بهینه‌سازی تخصیص منابع در سناریو‌های نظامی پیچیده نیز از دیگر مزایای ادغام این فناوری با حوزه یاد شده است.
هوش مصنوعی و سیستم‌های خودکار
هوش مصنوعی می‌تواند در توسعه سیستم‌های نظامی خودکار از جمله تجهیزات هوایی بدون سرنشین (پهپادها) و خودرو‌های زمینی مورد استفاده قرار گیرد. این سیستم‌ها با استفاده از فناوری هوش مصنوعی می‌توانند مأموریت‌های اطلاعاتی، نظارتی و عملیاتی را بدون نیاز به حضور مستقیم نیرو‌های نظامی انجام دهند و همین امر، سبب کاهش تلفات و تهدیدات جانی برای سربازان و بهبود قابلیت‌های تاکتیکی در میدان نبرد می‌شود.
هوش مصنوعی و امنیت سایبری
راهکارهای امنیتی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند دفاع‌های نظامی را در برابر حملات سایبری تقویت کنند. زیرساخت‌های حیاتی کشورها، همواره یکی از اهداف اصلی دشمنان در تقابل‌های نظامی محسوب می‌شوند و الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند تهدید‌های سایبری را به صورت آنلاین، خنثی کنند. این امر، سبب بهبود محسوس فرایند‌های حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی، داده‌های حساس و شبکه‌های ارتباطی می‌شود.
هوش مصنوعی و مدیریت لجستیک و زنجیره تأمین
هوش مصنوعی می‌تواند مدیریت لجستیک و زنجیره تأمین را در عملیات نظامی بهبود ببخشد. قابلیت‌های برجسته‌ای، چون تجزیه و تحلیل اطلاعات، پیش‌بینی مبتنی بر داده و بهینه‌سازی هوش مصنوعی، می‌توانند تحویل به‌موقع منابع را تضمین کرده، هزینه‌ها را کاهش داده و کارایی عملیاتی را بهبود بخشند. بی شک این امر، می‌توانند تأثیر مثبت محسوسی بر افزایش توفیق عملیات نظامی داشته باشد.
هوش مصنوعی و شبیه‌سازی و آموزش
شبیه‌ساز‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، قادر به ارائه محیط‌های آموزشی واقع‌گرایانه‌ای برای تربیت پرسنل نظامی هستند.
این قابلیت، نیرو‌های نظامی را قادر به تمرین اجرای سناریو‌های پیچیده و افزایش آمادگی در میدان نبرد می‌کند. چنین امکانی، علاوه بر مزایای یاد شده، سبب کاهش هزینه‌ها و خطرات موجود برای پرسنل نظامی می‌شود.
چالش‌های ادغام هوش مصنوعی با نیروی نظامی
هوش مصنوعی و ملاحظات اخلاقی
به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران اخلاق، استفاده از هوش مصنوعی در حوزه عملیات نظامی، پرسش‌های اخلاقی ژرفی را به همراه دارد. توسعه سیستم‌های تسلیحاتی خودکار که قادر به تصمیم‌گیری‌های مستقل و کشنده هستند، مسائل اخلاقی پیچیده‌ای را مطرح می‌کند و نگرانی‌ها درباره پاسخگویی به این تصمیمات را ایجاد می‌کند. به عقیده متخصصان، تداوم این فرایند، سبب بروز معضلات فراوان در خصوص پاسخگویی به اقدامات نظامی می‌شود.
هوش مصنوعی و دیدگاه تبعیض‌آمیز
آموزش الگوریتم‌های هوش مصنوعی نظامی، با استفاده از داده‌های تبعیض‌آمیز موجود، می‌تواند منجر به نتایج تبعیض‌آمیز در هدف‌گیری و تصمیم‌گیری‌های این فناوری در میدان نبرد شود. به عقیده طیف گسترده‌ای ز کارشناسان، این تبعیض‌ها می‌تواند منازعات موجود را تشدید کرده و باعث نقض حقوق بشر در جریان نبرد‌های نظامی شود.
هوش مصنوعی و فقدان کنترل انسانی
راه‌اندازی سیستم‌های نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی که کاملاً خودکار هستند، سبب بروز چالشی جدی در مسئله کنترل انسان بر عملکرد این فناوری در میدان نبرد می‌شود. این امر، به صورت بالقوه امکان بروز مشکلاتی، چون کشتار غیرنظامیان و خطای شناختی ماشین را سبب می‌شود.
هوش مصنوعی و خطر هک شدن
سیستم‌های نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی، نسبت به حملات سایبری و عملیات نفوذ دیجیتال، آسیب‌پذیر هستند. از همین روی، هک این سامانه‌ها می‌تواند فعالیتشان را از کنترل خارج کند. بنابراین، سامانه‌های هوش مصنوعی، هدفی کلیدی برای عملیات نظامی دشمنان در جنگ، محسوب می‌شوند. خارج شدن ابزار نظامی مبتنی بر این فناوری، می‌توانند سبب بروز خسارات جبران ناپذیر به نیرو‌های مسلح و امنیت ملی کشورها شود.
هوش مصنوعی و آغاز یک مسابقه تسلیحاتی
آغاز روند جدی ادغام هوش مصنوعی در حوزه نظامی، می‌تواند منجر به شروع یک مسابقه تسلیحاتی جدید در مقیاس جهانی شود.
در چنین شرایطی، کشورها سعی می‌کنند تا قابلیت‌های نظامی مبتنی بر این فناوری را به منظور حفظ مزیت و قدرت خود، توسعه دهند. این روند می‌تواند منجر به عدم پایداری روابط بین‌المللی شود و احتمال بروز مناقشات را افزایش دهد.
راهکارهای مقابله با چالش‌ها
تدوین چارچوب اخلاقی
دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی باید چارچوب‌های اخلاقی روشنی برای توسعه و استفاده از هوش مصنوعی در حوزه عملیات نظامی ایجاد کنند. این چارچوب‌ها باید بر کنترل انسانی، شفافیت و پاسخگویی در راه‌اندازی سیستم‌های هوش مصنوعی، متمرکز باشند.
تنظیم‌گری و همکاری بین‌المللی
تلاش‌های جهانی برای افزایش همکاری بین کشورها جهت تنظیم‌گری استفاده از هوش مصنوعی در حوزه نظامی، امری ضروری است. توافق‌نامه‌های چندجانبه می‌توانند استاندارد‌ها و محدودیت‌ها برای توسعه و استفاده از سیستم‌های سلاح خودکار تعیین کرده و تهدیدات موجود را کاهش دهد.
ترویج توسعه مسئولانه هوش مصنوعی
سازمان‌های نظامی باید توسعه مسئولانه و تست فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را در اولویت‌های خود قرار دهند. فرآیند‌های آزمایش، بازرسی و تأیید سخت‌گیرانه این فناوری، می‌تواند به شناسایی و بهبود سوگیری و آسیب‌پذیری‌های موجود، کمک کند.
همکاری انسان و هوش مصنوعی
تأکید بر همکاری انسان و هوش مصنوعی به جای خودکارسازی کامل تجهیزات، می‌تواند سبب تضمین کاهش تهدیدات این حوزه شود. به زعم بسیاری از متخصصان، حضور اپراتور و رعایت ملاحظات اخلاقی از سوی عامل انسانی، به عنوان بخشی از فرایند تصمیم‌گیری نظامی، تا حدود زیادی چالش‌های این فناوری را کاهش می‌دهد.
به گزارش مهر؛ ادغام هوش مصنوعی در حوزه نظامی، فرصت‌های فراوانی را برای بهبود کارایی، بهبود تصمیم‌گیری و حفاظت از زندگی انسان‌ها ارائه می‌دهد. اما همچنین خطرات و چالش‌های قابل توجهی ایجاد می‌کند که نیازمند بررسی دقیق و تنظیم‌گری‌های مرتبط است.
ایجاد تعادل بین بهره‌برداری از ظرفیت هوش مصنوعی و رعایت دستورالعمل‌های اخلاقی، در شرایط فعلی، امری حیاتی است تا فناوری‌های نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی به نفع امنیت جهانی و پایداری زیست بشر کمک کنند. توسعه مسئولانه، همکاری بین‌المللی و چارچوب‌های اخلاقی از عوامل اساسی برای حداکثر استفاده از فرصت‌ها و کاهش خطرات هوش مصنوعی در کاربرد‌های نظامی محسوب می‌شوند.
