فایو جی یا پردازش ابری؛ آینده ارتباطات جهانی چگونه خواهد بود؟

به گزارش گرداب، با پیشرفت عصر جدید ارتباطات سیار نسل پنجم (اینترنت نسل پنجم)، چین همچنان بر تسلط بر این حوزه ثابت قدم است و این خود یک تهدید برای امنیت ملی ایالات متحده آمریکا و متحدانش است، به ویژه در مورد پردازش ابری. فناوری پردازش ابری برای راه اندازی همه چیز از وسایل نقلیه خودران، جراحی‌های کامپیوتری، سلامت الکترونیک و بیوتکنولوژی گرفته تا یادگیری هوشمند، هوش مصنوعی، ذخیره فایل و مدیریت آب و هرگونه فاجعه‌ی طبیعی حیاتی است.

«پایگاه رسانه‌ای گرداب جهت آگاهی و افزایش دانش مخاطبان خود به ترجمه و انتشار مطالبی در حوزه‌های مختلف فناوری اقدام می‌کند. انتشار مطالب به معنای تایید محتوای آن نیست».

علی‌رغم تلاش‌های چندجانبه‌ی واشنگتن برای جلوگیری از نفوذ شرکت‌های چینی مانند هواوی به زیرساخت‌هایی که می‌تواند داده‌های ایالات متحده آمریکا را آسیب‌پذیر کند، به نظر می‌رسد این غول مخابراتی اهداف خود را فراتر از اینترنت نسل پنجم گسترش داده است تا به ارائه‌دهنده‌ی اصلی خدمات ابری (CSP) با تمرکز بر جذب بیشتر بازار در حال توسعه‌ی جهانی تبدیل شود.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در سال‌های آینده، داده‌های بیشتری از طریق ابر تا از طریق زیرساخت‌های مخابراتی منتقل می‌شود و طبق تحلیلی که در The Hill منتشر شده است، چین در حال حاضر پایگاه‌های پردازش ابری در کشور‌های عربستان سعودی، بریتانیا، ژاپن، استرالیا، فیلیپین و کره جنوبی دارد.

انتظار می‌رود درآمد ارائه‌دهندگان چینی خدمات ابری که شامل غول‌های اینترنت نسل پنجم مانند هواوی، تنسنت (Tencent) و علی‌بابا می‌شوند، از ۳۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۹۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ یعین بیش از دو برابر برسد. طبق قانون اطلاعات ملی چین در سال ۲۰۱۷، ارائه‌دهندگان خدمات موظف هستند از تمام درخواست‌ها و خواسته‌های دولت چین پیروی کنند؛ که این امر نگرانی شدید ایالات متحده آمریکا را در مورد این که ممکن است اسرار تجاری و اطلاعات حساس نظامی و اطلاعاتی در هر زمانی از داده‌های ذخیره‌شده جمع‌آوری شوند، برانگیخته است.
حزب کمونیست چین بر تضمین تسلط پکن بر این فضای نوظهور با اعطای یارانه‌ی بسیار به شرکت‌ها متمرکز است و با ارائه‌ی خدمات بسیار ارزان‌تر به دولت‌های دیگر، توسعه‌ی زیرساخت‌های آن‌ها را نسبت به رقبای بین‌المللی‌شان آسان‌تر می‌کند. پکن نیز به نوبه‌ی خود، از مزیت دسترسی فرماندهی به زیرساخت‌های حیاتی برخوردار می‌شود.

دانیل رایس، مشاور استراتژیک درباره‌ی چین برای شرکت‌های متعدد فناوری و نظامی به The Cipher Brief گفت: «ارزیابی من این است که ایالات متحده آمریکا در حال شکست خوردن در این رقابت است. ما به تعداد انگشت شماری از شرکت‌های داخلی و اروپایی برای ایجاد زیرساخت فیزیکی که از شبکه‌های اینترنت نسل پنجم پشتیبانی می‌کند، متکی هستیم. شرکت‌هایی مانند اریکسون هنوز باید با موانع تجاری داخلی و بین المللی کار کنند تا توسعه‌ی این سیستم‌ها را تسهیل کنند.

در گزارش سالانه‌ی کمیسیون بازنگری اقتصادی و امنیتی ایالات متحده آمریکا و چین در سال ۲۰۲۱ به کنگره تأکید شده است که سیاستگذاران چینی با دادن یارانه‌های گسترده برای پیروزی در این رقابت تلاش می‌کنند. همچنین این سازمان خاطرنشان کرد که «استراتژی چین برای پردازش ابری دارای دو جزء کلیدی است: حفاظت از بازار داخلی در برابر رقابت خارجی و حمایت گسترده‌ی دولت از ایجاد صنعت پردازش ابری چینی».

بر اساس این گزارش، «اتحاد‌ها و همکاری‌های صنعتی، تلاش‌های استانداردسازی، مراکز تحقیقاتی و برنامه‌های ارتقای دولت در هر دو سطح مرکزی و محلی به ایجاد یک اکوسیستم محاسبات ابری قدرتمند و به‌طور قابل توجهی بسته در چین کمک کرده‌اند. از آنجایی که پردازش ابری امکان دسترسی گسترده و اغلب بلادرنگ به اطلاعات را در یک شبکه‌ی خاص فراهم می‌کند، حزب کومنیست چین برای کنترل دسترسی و توسعه‌ی پردازش ابری و جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات از طریق ابر الزامی سیاسی دارد».

با این حال، وزارت دفاع می‌گوید ایالات متحده آمریکا همانطور که باید منابعی را برای مدرن‌سازی ارتش خود به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر چین اختصاص دهد، باید در حوزه ارتباطات راه دور و شبکه‌های بی‌سیم در آینده نفوذ بیشتری داشته باشد.

ژنرال لورا ریچاردسون، رهبر فرماندهی جنوبی ایالات متحده آمریکا، در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک (CSIS) در اواخر تابستان گفت: «کاری که جمهوری خلق چین انجام می‌دهد به نظر سرمایه‌گذاری است، اما در واقع، من آن را استخراج می‌نامم». این اظهار نظر تاکید می‌کند که چین در حال حاضر در بخش شبکه و اینترنت نسل پنجم از ایالات متحده آمریکا پیشی گرفته است. «پنج کشور دارای ستون فقرات چینی برای اینترنت نسل پنجم خود هستند.

بیست و چهار کشور نیز دارای ستون فقرات چینی برای اینترنت نسل سوم و چهارم خود هستند. معمولاً به کشور‌هایی که فناوری قدیمی‌تری دارند، به‌روزرسانی تقریباً بدون هزینه به اینترنت نسل پنجم ارائه می‌شود. هنگامی که از دریافت کمک ناامید هستید، به هر کسی که هست مراجعه می‌کنید. ما باید جایگزین‌هایی برای جمهوری خلق چین داشته باشیم و اگر در آنجا رقابت نکنیم، سایر کشور‌ها چین را انتخاب خواهند کرد». ریچاردسون ابراز تاسف کرد که زیرساخت‌های چین در غرب تقریباً «پنج تا هفت سال از سرمایه‌گذاری چین در آفریقا عقب‌تر است».
برتری پکن در دهه‌ی گذشته عمدتاً به دلیل ابتکار کمربند و جاده‌ی (BRI) بسیار بحث برانگیز و ابتکار راه ابریشم دیجیتال آن در کشور‌های در حال توسعه بوده است که شامل توسعه‌ی مسیر‌های ارتباطی جدید بین آسیا و اروپا با ساخت زیرساخت فیبر نوری و افزایش ارتباط منطقه‌ای است.

از دید کریم حجازی، مدیر عامل پلتفرم پیشرو امنیت سایبری Vigilocity و مدیر سابق اطلاعات برای Mandiant، ایالات متحده آمریکا هنوز در رقابت اینترنت نسل پنجم بازنده نشده است، اما با رقابت سختی روبرو است.

«چین حمایت و سرمایه گذاری فوق العاده‌ای از سوی دولت به دست آورده است، از جمله ابتکار «ساخت چین ۲۰۲۵». هدف از این ابتکار تبدیل چین به یک نیروگاه تولیدی با تکنولوژی بالا و تمرکز بر بخش‌های کلیدی مانند فناوری اطلاعات، خودرو‌های با انرژی جدید و نسل بعدی فناوری اطلاعات است. چین همچنین دارای یک بازار داخلی بزرگ است که پایگاه کاربری قابل توجهی را برای شرکت‌های فناوری فراهم می‌کند».

حجازی توضیح داد که این بازار بزرگ به شرکت‌های چینی این امکان را می‌دهد که «به سرعت مقیاس‌پذیری و درآمدزایی کنند که به نوبه‌ی خود می‌توانند در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری مجدد کنند. شرکت‌های چینی فعالانه در همکاری‌های بین‌المللی و نهاد‌های تنظیم استاندارد مرتبط با فناوری اینترنت نسل پنجم شرکت کرده‌اند. این امر به آن‌ها اجازه داده است تا بر استاندارد‌های جهانی تأثیر بگذارند و در توسعه فناوری حرفی برای گفتن داشته باشند».

کارشناسان همچنین پیش‌بینی می‌کنند که زنجیره‌ی تأمین جهانی به عنوان یک منطقه‌ی جنگی مهم برای هژمونی اینترنت نسل پنجم در چند سال آینده عمل خواهد کرد. همچنین، یکی دیگر از حوزه‌های جاسوسی احتمالی هواوی که اغلب در محافل واشنگتن به عنوان ضمیمه تجاری حزب کمونیست چین تلقی می‌شود، به مثابه‌ی خط مقدم جنگ باقی می‌ماند.

رایس می‌گوید: «وابستگی به یک یا تعداد محدود تامین‌کننده خارجی برای اجزای فناوری حیاتی، مانند تجهیزات اینترنت نسل پنجم، می‌تواند آسیب‌پذیری‌هایی ایجاد کند. اختلال یا تبانی در زنجیره تامین می‌تواند عواقب قابل توجهی برای امنیت ملی داشته باشد، به خصوص اگر این فناوری به طور گسترده در زیرساخت‌های حیاتی ادغام شود».

علاوه بر نگرانی‌های جاسوسی، تخلفات تجاری و نگرانی‌ها مبنی بر این که تجهیزات هواوی پتانسیل ایجاد اختلال در ارتباطات نظامی ایالات متحده آمریکا را دارد، قانونگذاران ایالات متحده آمریکا همچنین نگران هستند که پکن بتواند از این شرکت که تحت حمایت سنگین آن است برای سرقت مالکیت معنوی استفاده کند.

نفوذ چین بر ارتباطات راه دور در آمریکای لاتین با توجه به نزدیکی جغرافیایی آن به ایالات متحده آمریکا نیز یک نگرانی خاص است. تعداد ارائه دهندگان پردازش ابری تحت حمایت پکن و دارای دفاتر میدانی در مکزیک، پرو، شیلی، آرژانتین و برزیل، سالانه ۶۰ درصد در حال افزایش است.

رایس گفت: «فعالیت چین در آمریکای لاتین در درجه اول تهدیدی برای ایالات متحده آمریکا است. در ایالات متحده امریکا و با وجود اختلافات آشکار، ما آمریکای جنوبی و مرکزی را «حیاط خلوت» خود می‌دانیم». به گفته‌ی رایس، این گزاره به معنای این است که فعالیت مبتنی بر اینترنت نسل پنجم چینی در آمریکای مرکزی و جنوبی مانند کسی است که مخفیانه وارد حیاط خلوت شما می‌شود و دوربین چرخشی یا سایر قابلیت‌های نظارتی را نصب می‌کند و به خانه‌ی شما نگاه می‌کند. بدیهی است که این امر ناراحت کننده است و چیزی است که شما می‌توانید در مورد آن به روشی کمتر مودبانه بپرسید. این دلیل ایالات متحده آمریکا برای تشدید شدن تهدید فعالیت چین در آن منطقه است».

چین آمریکا را به‌عنوان شریک تجاری پیشرو در منطقه و تامین‌کننده‌ی برجسته‌ی انرژی با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، صنایع فضایی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی - عمدتاً از طریق BRI- تحت‌الشعاع قرار داده است، زیرا پکن روابط دیپلماتیک و نظامی خود را در سراسر آمریکای لاتین گسترش داده است. علیرغم به صدا درآوردن زنگ‌های هشدار ایالات متحده امریکا، کشور‌های بیشتری در منطقه برای دریافت خدمات اینترنت نسل پنجم و پردازش ابری به هواوی روی آورده اند.

جیمز لوئیس، کارشناس ارشد مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک (CSIS)، می‌گوید چین به عنوان تامین‌کننده مخابرات در آمریکای لاتین پیشروی می‌کند و تجارت کلی را رهبری می‌کند در حالی که از یارانه‌ها برای جلب مشتریان استفاده می‌کند.

لوئیس گفت: «اینجا دیگر حیاط خلوت ما نیست. ایالات متحده آمریکا همچنان در توسعه فناوری و خدمات ابری پیشتاز است، اما در آفریقا، آمریکای لاتین و سایر مناطق، اگر بخواهد با چینی‌ها رقابت کند، نیاز به ارائه کمک برای توسعه دارد. ایالات متحده آمریکا تغییر کافی را در نحوه‌ی ارائه کمک‌های خود برای رقابت با چین ایجاد نکرده است؛ شوخی استاندارد این است که آمریکایی‌ها با سخنرانی و چینی‌ها با پول ظاهر می‌شوند».

واشنگتن چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

چهار سال پیش، کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده آمریکا (FCC) به طور رسمی هواوی و ZTE را که تا حدی متعلق به دولت چین است به عنوان تهدیدات امنیت ملی معرفی کرد و ارائه‌دهندگان اینترنت ایالات متحده آمریکا را از استفاده از پول فدرال برای خرید تجهیزات از این شرکت‌ها منع کرد.

سال بعد، کنگره تقریباً ۲ میلیارد دلار به کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده آمریکا داد تا ابزار‌های هوآوی را از شبکه‌های باقی‌مانده حذف کند.

در نوامبر ۲۰۲۳، وزارت بازرگانی ایالات متحده آمریکا اقدامات جدیدی را برای محدود کردن شتاب فناوری مربوط به پردازش ابری چین از طریق کنترل صادرات در تراشه‌های هوش مصنوعی، ابررایانه‌ها و تجهیزات تولید نیمه‌رسانا به کار گرفت. اما کارشناسان نگران هستند که رویکرد چند جانبه کافی نیست.

رایس می‌گوید: «به نظر نمی‌رسد که تا امروز دستورالعمل‌های سیاستی مهمی وجود نداشته باشد؛ این درست است که رقابت شرکت‌های چینی در ایالات متحده آمریکا یا اروپا را ممنوع می‌کند، اما این نوع شرکت‌ها را قادر می‌سازد تجارت خود را در سایر کشور‌ها گسترش دهند». اگرچه سیاست تدافعی علیه شرکت‌های چینی به طور منفعلانه ایجاد انحصار طبیعی شرکت‌های اینترنت نسل پنجم را در برخی از کشور‌های دیگر تسهیل می‌کند، اما به طور فعال توسعه زیرساخت‌های اینترنت نسل پنجم این شرکت‌ها را ترویج نمی‌کند».

علاوه بر BRI، رایس اشاره کرد که پکن به طور فزاینده‌ای به ادغام و تملک شرکت‌های موجود و نسبتاً موفق علاقه‌مند می‌شود. در جهان اینترنت نسل پنجم، این نشان دهنده‌ی یک علاقه‌ی استراتژیک در مالکیت یا کنترل بسیاری از ساختار بنیادینی است که زیربنای استفاده ما از اطلاعات است.

رایس گفت: «به دلیل درک چینی‌ها از حوزه‌ی اطلاعات به عنوان یکی از حوزه‌های اصلی رقابت قدرت‌های بزرگ، زیرساخت‌های مربوط به کنترل شبکه اینترنت نسل پنجم همچنان یکی از منافع سرمایه گذاری استراتژیک چین است و بسیاری از شرکت‌های چینی در این حوزه متعلق به بخش دولتی هستند یا دولت سهامدار اصلی آن‌ها است. به عنوان یکی از جنبه‌های موفقیت چین در این زمینه می‌توان بدین امر اشاره کرد که چین با اتحاد نزدیک‌تر و تلاش برای رقابت در این صنعت نسبت به صنعت خصوصی در سایر کشور‌ها به برتری نسبی دست یافته است».

همچنین گزارش کمیسیون بازنگری اقتصادی و امنیتی ایالات متحده آمریکا و چین گفته است در حالی که شرکت‌های آمریکایی به عنوان ارائه دهندگان پردازش ابری جهانی در موضع غالب باقی می‌مانند، اما شرکت‌های چینی در حال افزایش هستند.

به گفته‌ی شرکت مشاوره‌ی جهانی گارتنر، علی بابا ۹.۵ درصد از سهم بازار جهانی خدمات ابری عمومی را در سال ۲۰۲۰ به خود اختصاص داده است، در مقایسه با ۸.۸ درصد در سال ۲۰۱۹، در حالی که سهم هواوی بیش از دو برابر از ۱.۹ درصد به ۴.۲ درصد در مدت مشابه رسیده است.

کمیسیون توصیه کرد که کنگره از دولت درخواست کند تا گزارشی درباره عملیات سرویس داده متعلق به شرکت‌های چینی ارائه دهد. گزارشی همراه با این اطلاعات: فعالیت این شرکت‌ها در ایالات متحده امریکا، قوانین و مقرراتی که ممکن است برای چنین عملیات‌ها و خدماتی اعمال شود و سرانجام، نوع محاسبات ابری که به افراد آمریکایی ارائه می‌شود.

در میان توصیه‌های دیگر، کمیسیون همچنین تاکید کرد که این گزارش باید جزئیاتی را بیان کند که ماهیت عملیات‌ها و سرمایه گذاری‌های مشترک ارائه‌دهندگان محاسبات ابری چینی با شرکت‌های آمریکایی چیست و شرکت‌های متعلق به چین چه تجهیزات یا خدماتی را برای این شرکت‌ها ارائه می‌دهند. افزون بر این، اطلاعاتی درباره‌ی نحوه‌ی ارائه پشتیبانی پردازش ابری در بازار‌های کشور‌های ثالث بدهد و این که آیا سهم بازار شرکت‌های چینی در آن بازار‌ها ممکن است توانایی شرکت‌های متعلق به ایالات متحده آمریکا را برای فعالیت مستقل از چنین عملیاتی محدود کند یا خیر.

همچنین، آخرین پرسش این است که دولت چین چه حمایتی از شرکت‌های پردازش ابری از نظر تجهیزات و خدماتی ارائه می‌کند که ممکن است به عنوان یارانه برای چنین عملیاتی عمل کند.

حجازی معتقد است که ایالات متحده آمریکا در تخصیص طیف باند بالا و باند پایین برای اینترنت نسل پنجم عملکرد خوبی دارد، اما در تخصیص طیف باند میانی عقب مانده است.

همچنین او افزود که «مقررات ارتباطات از راه دور در ایالات متحده آمریکا ترکیبی پیچیده از مقامات فدرال و محلی است. تفسیر و اجرای آن قوانین به وسیله‌ی برخی از مقامات محلی اغلب متناقض بوده است. پردازش ابری جزء حیاتی شبکه‌های اینترنت نسل پنجم است و ایالات متحده آمریکا سرمایه‌گذاری زیادی در زیرساخت‌های پردازش ابری انجام می‌دهد. انتقال به خدمات جدید پیشرفته اینترنت نسل پنجم ضروری است. این امر مستلزم تغییر به سمت فناوری‌های بومی ابری است که به یک زیرساخت جدید برای حمل عملکرد‌ها و برنامه‌های بومی ابری نیاز دارد».