احمد سلمان رشدی در سال ۱۹۷۴ در بمبئی و در یک خانواده مسلمان متولد شد. وی در ۱۳ سالگی به انگلستان مهاجرت کرده و فعلا مقیم انگلستان بوده و تابعیت انگلیسی دارد. او چند ماهی از سال را در آمریکا به سر میبرد. رشدی عضو هیئت انستیتوی فیلم انگلستان و عضو هیئت مشاورین انستیتوی هنرهای معاصر و عضو انجمن سلطنتی ادبیات انگلستان است.
رشدی به لحاظ توانمندی ادبی، یک رمان نویس درجه دو به شمار میرود، اما انتشار چهارمین رمان او با نام "آیات شیطانی" او را به شهرتی جهانی رساند که به هیچ وجه به ارزشهای ادبی این رمان ارتباطی نداشت بلکه به موضوع این کتاب باز می گشت.
"آیات شیطانی" بر خلاف تصور رایج، یک کتاب نظری و تحلیلی نیست بلکه رمانی است در ۵۴۷ صفحه و با سبک "رئالیسم جادویی" که مشتریان خاص خود را دارد. این کتاب از سوی انتشارات "وایکینگ" در سال ۱۹۸۸ میلادی در انگلستان منتشر شده است. انتشارات وایکینگ جزء "گروه انتشاراتی پنگوئن" است.
نام این رمان از افسانه واهی "غرانیق" گرفته شده است. طبق "غرانیق" که
ساخته و پرداخته عصر امویان است، پیامبر اسلام
صلوات الله علیه یک بار القائات شیطان را به جای وحی اشتباه گرفته و برای مردم قرائت میکند و تنها زمانی متوجه اشتباه خود میشود که جبرئیل ایشان را خبردار میسازد (العیاذ بالله). سلمان رشدی علاوه بر آنکه عنوان "آیات شیطانی" را برای کتاب خود انتخاب کرده است. افسانه "غرانیق" را مکرر و به شکلهای گوناگون در کتاب آورده است و با تکرار مطلب خواسته تا افسانه غرانیق را به عنوان یکی از مضامین اصلی کتاب خود مشخص و برجسته کند.
محتوای کتاب آیات شیطانی در ۹ فصل تنظیم شده است. عناوین فصلها نشان میدهد که اسلام و تاریخ اسلام به عنوان زمینه اصلی نگارش رمان برگزیده شده است.
این رمان دو شخصیت اصلی دارد با نامهای "جبرئیل فرشته" (که هنرپیشه سینما است) و "صلاح الدین چمچا" که برای تلویزیون فیلمهای تبلیغاتی میسازد. جالب اینکه هر دوی این شخصیتها دارای انحراف جنسی هستند.
داستان مسیری پیچیده و گیج کننده دارد و سرانجام در قسمتی به عصر پیامبر
صلوات الله علیه پیوند میخورد. در این بخش سلمان رشدی نسبتهایی را به پیامبر اسلام و به یاران ایشان، از جمله سلمان، بلال، حمزه و جبرئیل به عنوان فرشته وحی و نیز زنان پیامبر میدهد که بیان آنها برای یک مسلمان شرم آور است.
شاید اگر چنین کتابی مورد استقبال غیر عادی مجامع ادبی و هنری غرب قرار نمیگرفت و به فاصله کوتاهی به چندین زبان زنده دنیا ترجمه نمیشد، اینچنین حساسیت جامعه اسلامی را برنمی انگیخت، اما اقبال غیر متعارف به کتابی از این دست که اساسا مخاطب عادی ندارد و مشتریان خاص خود را میطلبد، باعث شد که نخبگان اسلامی به فحوای آن حساس شوند و نسبت به اهانتهای حیرت آور این کتاب به مقدسات اسلامی واکنش نشان دهند.
سختترین برخورد جهان اسلام با مسئلهٔ کتاب "آیات شیطانی" از سوی حضرت امام روح الله خمینی(رحمةاللهعلیه)، رهبر انقلاب اسلامی ایران صورت گرفت. ایشان پس از اطلاع از محتوای این کتاب حکم تاریخی خود را مبنی بر اعدام نویسنده کتاب و ناشران مطلع از محتوای آن صادر فرمودند. متن این فتوا به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان میرسانم مؤلّف کتاب آیات شیطانی که علیه اسلام و پیامبر و قرآن تنظیم و چاپ و منتشر شده است، هم چنین ناشرین مطّلع از محتوای آن محکوم به اعدام میباشند.
از مسلمانان غیور میخواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کسی در این راه کشته شود شهید است ان شاء الله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلّف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام آن را ندارد او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد.
و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته
روح الله الموسوی الخمینی
۲۵/۱۱/۶۷
به دلیل استقبال گسترده جهان اسلام از این حکم بیسابقه و تکان دهنده، کشورهای غربی بنا بر رویه مرسوم خود به تشکیک در ابعاد این فرمان و شرایط ابطال آن پرداختند. تحلیلهایی از این دست به جایی رسید که دفتر حضرت امام به فاصله چهار روز از صدور حکم اعدام رشدی، متن زیر را منتشر کرد:
باسمه تعالى
رسانههاى گروهى استعمارى خارجى به دروغ به مسئولین نظام جمهورى اسلامى نسبت مىدهند که اگر نویسنده کتاب آیات شیطانى توبه کند حکم اعدام درباره او لغو مىشود. امام خمینىمدّ ظلّه فرمودند: «این موضوع صد در صد تکذیب مىگردد. سلمان رشدى اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامى همّ خود را به کار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند.»
حضرت امام اضافه کردند: «اگر غیر مسلمانى از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل مىخواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند.»
به این ترتیب زندگی جهنمی سلمان رشدی ابعاد جدیدی به خود گرفت. او در ده سال نخست پس از صدور فتوا مجبور شد حدودا سالی ۳۰ بار مخفیگاه خود را تغییر دهد. وی در چند سال اخیر توانسته بیش از پیش خود را در مجامع عمومی نشان دهد. با وجود این، هنوز هم هر جا میرود، اقدامات شدید امنیتی برای حفاظت از او به عمل میآید. مطابق اخبار منتشر شده، هزینه سالانه حفاظت از جان سلمان رشدی، بالغ بر ۱۰ میلیون پوند است.
رشدی که چهار بار ازدواج کرده و دو پسر دارد،گاه بیآنکه محل اختفایش را حتی به خانوادهاش بگوید، مجبور به تغییر جا بوده است. در سال ۲۰۰۷ ملکه انگلستان به پاس آن چیزی که "خدمات او به جهان ادبیات" عنوان کرد، به او لقب شوالیه را بخشید که این اقدام بار دیگر خشم جهان اسلام را در پی داشت.
الا لعنة الله علی القوم الظالمین
مشرق
سلمان رشدی در مراسم رونمایی از چاپ اول کتاب «آیات شیطانی»-1988
سلمان رشدی در کنار «ویلیام نیگار» ناشر نروژی کتاب آیات شیطانی که هدف گلوله های مسلمانان نروژ قرار گرفت
هیتوشی ایگاراشی، مترجم کتاب آیات شیطانی به زبان ژاپنی، به فاصله کوتاهی از انتشار ترجمه اش، با اسلحه سرد مورد حمله قرار گرفت و به درک واصل شد
سلمان رشدی تمام دو دهه گذشته را با محافظان اسکاتلندیاردی خود گذرانده است
سلمان رشدی در جریان دیدار با رییس رژیم صهیونیستی، شیمون پرز