جوان ايراني، خسته از مناسبات متناقض اجتمـاعي، واقعيت‌هـاي تلخ زندگي، ناكامي‌هاي كنوني و آينده اي ابهام آميز از دريچه اينترنت بـه جهـاني دسـت مي‌يابد كه در آن فاصله‌ها مفهوم خود را از دست مي‌دهند .

برخي آنرا <تالار گفتمان> مي‌نامند و اكثرا آنرا به‌نام <چت روم> مي‌شناسند، مثبت است يا منفي، سازنده است يا مخرب، مفيد است يا مضر، هنوز اين موضوع به بحث‌هاي تخصصي و كارشناسي راه نيافته است.

از جمله نکات مهمي که افراد را به سمت چت روم ها مي کشاند نيازهاي افراد به دوستي و برقراري ارتباط اجتماعي به هر شكل و عنواني است كه اينترنت مي‌تواند پاسخگوي اين نياز باشد؛ اينترنت به فرد كمك مي‌كند تا شناخته نشود يعني فرد مي‌تواند در وراي اين فناوري بدون اينكه هويت وي فاش شود به هر كاري دست بزند؛ بنابراين آزادي زياد بدون داشتن مسئوليت را تجربه مي‌كند.

چت‌روم‌ها تكنيك‌ها و امكاناتي را در اختيار افراد مي‌گذارند كه به آن‌ها امكان مي‌دهد تا تصويري مطلوب و قابل پذيرش از خود ارائه كنند. كاربران ممكن است در چت‌روم‌ها توصيف مجازي‌اي از ويژگي‌هاي رفتاري و شخصيتي خود ارائه دهند كه با ويژگي‌هاي واقعي آن‌ها تفاوت بنيادي داشته باشد. افراد حتي اين امكان را دارند كه جنسيت، طبقه اجتماعى، تحصيلات، محل زندگى، شغل، درآمد و ساير مشخصات خود را خلاف واقع شرح دهند.

كاربران به واسطه گمنامى در چت‌روم‌ها به بازي نقش و خودافشايي پرداخته و با بيان آنچه كه در دنياي واقعي امكان بازگو كردنش را ندارند، زمينه برقراري ارتباط در محيط مجازي را براي شكل‌گيري روابط صميمانه آماده مي‌سازند.جوانان و نوجوانان به لحاظ اجتماعي، عاطفي و جنسيتي نياز به برقراري ارتباط دارند؛ اينترنت مي‌تواند اين امكان را براي پر كردن خلاء عاطفي اين افراد فراهم كند.

با توجه به اينكه امكان ازدواج و برقراري رابطه سالم در جامعه مشكل است يك نوجوان و جوان به راحتي نمي‌تواند با فرد موردعلاقه‌ خود صحبت كند يا نياز خود را مطرح كند بنابراين مي‌توان گفت، عوامل موثر بر اين مسئله يعني نياز، دسترسي به اينترنت، تبليغات منفي و سايت‌هاي مستهجن ،شرايط و تصاوير غيراخلاقي مي‌توانند به اين مسئله دامن بزنند؛ جوانان علاوه بر نياز اجتماعي شدن، در آستانه بلوغ نيازهاي جنسي‌شان نيز فعال مي‌شود.

و ترويج بيش از اندازه مسائل جنسي در چت رومها و سايتهاي موجود به صورت عکس و يا فيلم در اينترنت ممکن است فرد را بيش از پپيش تحت تاثير خود قرار دهد. همانقدر که يک آگهي تبليغاتي 30 ثانيه اي مي تواند نظر ما را در مورد خريد يک نوشيدني تغيير دهد، مشاهده تصاوير محرک جنسي نيز مي تواند ارزش ها و نگرش هاي جوانان را به طور کلي دگرگون سازد.

عکس ها، فيلم ها، مجلات، بازي هاي کامپيوتري، و پورنوگرافي در اينترنت که تجاوز و غيرانساني شدن جنس مؤنث را در صحنه هاي مستهجن به تصوير مي کشد، ابزاري قدرتمند در تغيير شکل دادن نگرش ها و آگاهي هاي جوان از رابطه جنسي مي باشد. حداقل تاثيري که اين امر مي تواند بر روي جوانان بگذارد، تغييرات فاحش در شيوه نگرش و رفتار آنهاست که اين امر با مشاهده تصاوير محرک جنسي تسريع خواهد شد.

در طول رشد جوانان و نوجوانان، يکي از دوره هاي حياتي رشد وجود دارد که ذهن او را براي انجام فعاليت هاي جنسي برنامه ريزي مي کند. در اين مرحله به نظر مي رسد که ذهن جوان براي مسائل مربوط به رابطه جنسي و اينکه جذب چه افرادي شود، برنامه ريزي ميشود. قرار گرفتن در روابط نرمال، جهت گيري سالم جنسي را به جوان القا مي کند، اما اگر جوان در اين دوران با جنس مخالف خود و يا حتي موافق به صحبت در اين امور و خود ارضايي بپردازد و يا با تصاوير محرک جنسي تحريک شود، دچار انحرافات جنسي ميشود و جهت گيري هاي او نسبت به مسائل جنسي تا ابد در ذهنش به صورت تحريف شده حک مي شود. به طوري که ماکروسافت به علت سوء استفاده از كودكان و هرزه نگاري در چت رومهاي MSN از چهاردهم اكتبر , بسياري از چت رومها را تعطيل کرد.

از مشکلات ديگر جوانان ما اين است که متأسفانه ما نتوانسته‌ايم به خوبي فرهنگ خود را به نوجوانان و جوانان عرضه و آنطور كه متناسب با نياز و درك علايق جوانان باشد معرفي كنيم از طرفي عواملي همچون فشارهاي اقتصادي مشكلات خانوادگي، بيكاري، فقدان برنامه مناسب براي پر كردن اوقات فراغت، نبودن تفريحات سالم، عدم امكان ازدواج، فشار گروه‌هاي همسال مي‌تواند به گرايش نوجوانان به اينترنت و ورود به چت روم‌ها موثر باشد.

به دليل دسترسي آسان به اينترنت و شناخته نشدن فرد و مخفي ماندن هويت واقعي وي، تنوع در ارتباطات، عدم نياز به سرمايه‌گذاري، نداشتن ريسك در اين زمينه، گرايش به اينترنت و چت رو مها بيش از پيش در ميان نوجوانان و جوانان ديده مي‌شود.

ما(خانواده ها) بايد تلاش كنيم و اگر دير بجنبيم، دير جنيدن ما خلايي ايجاد مي‌كند كه وسايل ارتباط جمعي به سرعت آن را پر مي‌كنند. بايد فضايي ايجاد كنيم كه نوجوانان احساس كند، تحت هر شرايطي ما تكيه گاهي قابل اعتماد او هستيم، تكيه گاهي دلسوز كه مي‌تواند به او رو كند. اگر چنين نشود، شخص ثالثي در چت روم‌هاي شبكه‌ جهاني اينترنت منتظر آنها خواهد بود.

عواملي که باعث استفاده ي جوانان از چت روم ها مي شود:
بيشتر افرادي كه از نظر روحي افسرده بوده و به حالات پريشاني دچارند بيش از ديگران به چت معتاد مي‌شوند.
فرار از واقعيت و گريز از دنياي واقعي و ارتباط آسان از طريق صفحات رايانه و سايت‌هاي اينترنتي، چت و اتاق‌هاي گفت‌وگو به مكاني براي تبادل افكار قشر جوان جامعه تبديل شده است.

در بسياري از موارد كاربران اينترنت، نام، شغل، جنس و سن خود را مخفي نگه مي‌دارند، انسان‌هاي منزوي وقتي در زندگي واقعي احساس امنيت نمي‌کنند از طريق اين رسانه راه نجاتي براي خود ايجاد مي‌كنند.اينترنت فضايي است كه جوانان ما براي ايفاي نقش فرصت پيدا كرده‌اند و امكان خصوصي بودن آن به گسترش آن در بين جوانان دامن زده است.

به نظر اين جوانان، اينترنت جانشين فضاي عمومي خواهد شد كه دست آنها در اغلب امور باز خواهد شد و به كاربران اجازه مشاركت بيشتري در سطح جامعه مي‌دهد.

 

معايب:
* چت روم دنياي است كه افراد قادرند در آن هويت خويش را پنهان كنند كه نتيجه آن مهار اخلاقي و اجتماعي در دنياي سايبر است. بواسطه اينكه هويت افراد در چت‌روم‌ها پنهان است، روابط ايجاد شده، مي‌تواند موجب ايجاد سوء‌تفاهم و در نتيجه ضربه عاطفي شود. ممكن است اين روابط به دنياي واقعي نيز كشيده شود و اثرات سوئي را در بر داشته باشد
* ازدواج‌هاي ناموفق اينترنتي، استثمار جنسي، ورود به شبكه شركت‌هاي هرمي و خروج ارز از كشور، سايت‌هاي مستهجن و غيراخلاقي در كمين كساني است كه بدون آگاهي وارد آن مي‌شوند.

* چت روم اولين مکاني است كه يك جوان ايراني احساس آزادي مي‌كند و معمولا مورد برخورد خانواده، دولت به آن واقع نمي شود كه اين آزادي باعث سوءرفتارهاي در بين جوانان مي شود.

* وقت گذراني بيش از حد از چت رومها علاوه بر تلف كردن پول و سرمايه باعث مي‌شود تا كاربران در انجام تكاليف تحصيلي كوتاهي نمايند و دچار افت تحصيلي شوند.

* يكي از ايرادهاي اساسي چت، نامنظم بودن آن است، يعني هر كس از هر كجا با هر اطلاعاتي مي‌تواند به‌ آن مطلبي اضافه كند.

* يكي ديگر از جنبه‌هاي منفي چت روم ها، ورود بي‌هويت اشخاص در آن است و با توجه به ‌تحقيقات انجام گرفته كساني كه نسبت به ‌ديگران كمتر از چت رو مها و کلا اينترنت استفاده مي‌كردند، ارتباط فيزيكي بهتري با خانواده و دوستان خود داشتند. استفاده از چت رومها نيز مشكلات خانوادگي زيادي را ايجاد مي‌كند كه اين استفاده زياد از اينترنت باعث مي‌شود تا فرد نتواند با خانواده خود ارتباط برقرار كند و روابط خانوادگي و زندگي زناشويي دچار اختلال مي‌گردد.

 

محاسن:
* چت، از آنجايي‌كه امكان ارتباط نوشتاري و غير رودررو را فراهم مي‌كند، به جوانان كمك مي‌‌‌كند تا راحت‌تر به ابراز احساسات و منویات خویش بپردازند.

* ماهیت غیر رودرروی ارتباطات الكترونیكی اینترنتی می‌تواند انگیزه‌ی بیشتری را برای فعالیت كاربران که در دنیای واقعی قادر به انجام آن نیستند یا از انجام آن واهمه دارند فراهم سازد كه ریسك شرمندگی در آن كمتر است .

ارتباطات اینترنتی در محیط‌های چت، ضمن آنكه تقویت‌كننده روابط غیر وابسته به زمان و مكان است، به محملی برای جستجو و ارضای كنجكاوی‌های جوانان نیز تبدیل شده است.

* کاهش هزینه ی برقراری ارتباط علی الخصوص برای افرادی که با خارج از کشور تماس دارند.

 

نتیجه:
در هر حال نمي‌توان منكر جذابيت‌هاي ارتباط بواسطه چت شد. اما اين نكته را نيز نبايد از ياد برد كه فضاي مجازى، فضايي است كه در عين داشتن تهدىدها و محدودىت‌ها، مي‌تواند فرصت‌ها و قابليت‌هاي زيادى را نيز همراه داشته باشد. سياست‌گذاران بايد در درجه اول نيازهاي جوانان را به خوبي شناسايي كنند و در درجه دوم اين فضا را بدرستي مدىريت كنند و به سمت توليد محتواي مناسب و سالم در قالب‌هاي جذاب و متناسب با ذائقه جوانان بروند. تا زماني كه به لحاظ فرهنگى، اقدامی عملی صورت نگرفته و برنامه‌ریزی مدونی برای اوقات فراغت جوانان وجود ندارد، نبايد انتظار داشت كه جوانان از تهدىدهاي مربوط به استفاده از تكنولوژي‌هاي جدىد مصون بمانند. در نتیجه در این بین سه امر ضروری می‌نماید: شناخت نیازهای جوانان، آگاه‌سازی آنان و تدبیر و برنامه‌ریزی صحیح برای اوقات فراغت آنها.

 

تهیه و تنظیم:خانم حسینی(خبرنگار مرکز بررسی جرائم سازمان یافته)