رهبر معظم انقلاب در پيام خود در همایش "امینه امین"، تأكيد داشتند كه وجود چنين شخصيت‌هايي نشان‌دهنده آمادگي و استعداد زنان ايراني براي پيمودن مدارج عاليه علم و معرفت ديني است.
گرداب- ضرورت يادگيري معارف ديني و تحصيل بانوان در اين عرصه كه چندين بار از سوي رهبر انقلاب مورد تأكيد قرار گرفته است، پايه‌هاي آن در آموزه‌هاي ديني نهفته و ضرورت اين يادگيري ظاهراً از صدر اسلام وجود داشته است.رهبر انقلاب در پيامي از خدمات علمي و قرآني، خانم همايوني تقدير كردند. علم‌آموزي و تحصيل معارف اسلامي، يكي از توصيه‌هاي هميشگي حضرت آيت الله العظمي خامنه‌اي به بانوان است. به مناسبت صدور اين پيام، گفت و گو كرديم با بانو مجتهده زهره صفاتي، استاد و مدرس حوزه درباره اهميت اين موضوع و نيز مقام علمي و معنوي حاجيه خانم همايوني. خانم صفاتي از صاحب‌نظران برجسته در حوزه فقه بانوان هستند.
اخيراً همايشي تحت عنوان "امينه امين" در شهر اصفهان برگزار شد و در آن همايش به طور خاص از شخصيت سركار حاجيه خانم همايوني از شاگردان بانو مجتهده امين تقدير شد. رهبر معظم انقلاب در پيام خود به اين همايش، تأكيد داشتند كه وجود چنين شخصيت‌هايي نشان‌دهنده آمادگي و استعداد زنان ايراني براي پيمودن مدارج عاليه علم و معرفت ديني است.
- حضور بانوان در عرصه تحصيل معارف ديني چقدر ضروري است و ضرورتش را بر اساس چه مبنايي تعريف مي‌فرماييد؟
ضرورت يادگيري معارف ديني و تحصيل بانوان در اين عرصه كه چندين بار از سوي رهبر انقلاب حفظه‌الله مورد تأكيد قرار گرفته، پايه‌هاي آن در آموزه‌هاي ديني نهفته است و ضرورت اين يادگيري ظاهراً از صدر اسلام وجود داشته است؛ يعني وقتي پيامبر خدا صلوات الله علیه مبعوث به رسالت شدند، مخاطب ايشان در بخش‌هايي از آموزه‌هاي ديني خانم‌ها بودند. بنابراين خانم‌ها هم بايد در زمينه معارف دين و فهم قرآن كريم و دستورات ديني آشنا باشند.
پرسش و پاسخ‌هاي اسماء بنت عميس با پيامبر كه در تاريخ ثبت شده است بيانگر اين است كه پيامبر زمينه را براي خانم‌ها فراهم كرده بودند تا آن‌ها به محضر ايشان بيايند و به شكل مستقيم سؤالات خود را مطرح كنند. همچنين برخي احكام و دستورات ديني از طريق برخي همسران پيامبر به بانوان منتقل مي‌شد كه همه اين‌ها بيانگر توجه پيامبر گرامي اسلام به موضوع يادگيري بانوان در زمينه علوم و معارف اسلامي است.
فارغ از اين مسائل، بزرگ‌ترين شخصيتي كه در دامن خاندان نبوت پرورش يافت، وجود صديقه طاهره سلام الله علیها بود كه اين وجود مقدس در حقيقت پيوند دهنده بين نبوت و امامت بودند و در حقيقت ظرف فهم معارف دين و قرآن كريم از طريق ايشان به همه جهان اسلام منتقل شد كه البته ما كمتر به اين پرداختيم. دختراني هم كه فاطمه زهرا تربيت مي‌كند، يعني حضرت زينب سلام الله علیها و حضرت ام‌‌كلثوم سلام الله علیها، به خصوص حضرت زينب درخشش ويژه‌اي در همين زمينه داشته‌اند.
- آيا اين روند در مقاطع بعدي تاريخي نيز ادامه يافته است؟
در طول تاريخ هم بانوان برجسته و مهمي بودند كه اين‌ها هركدام در عصر خودشان درخشش ويژه داشتند؛ به عنوان مثال هر دو دختر شيخ طوسي محدث بودند و فهم نسبت به قرآن و روايات داشتند و از طرف پدرشان اجازه روايت داشتند. در عصر مرحوم مجلسين، دختران اين دو بزرگوار هم اجازه روايت داشتند و هم صاحب‌نظر در فقه بودند كه يكي از اين‌ها همسر ملاصالح مازندراني است و معروف است كه در استنباط برخي از احكام فقهي با ايشان مشورت مي‌كردند. همه اين‌ها حكايت از اين دارد كه بانوان از صدر اسلام تا عصر حاضر كه بايد بگويم عصر بيداري اسلامي است، در عرصه علم و معارف اسلامي نقش داشته‌اند.
- نقش انقلاب اسلامي ايران در بروز و شكوفايي استعداد بانوان در اين عرصه چگونه بود؟
با پيروزي انقلاب اسلامي، زمينه براي فراگيري بانوان در عرصه‌هاي مختلف از جمله علوم ديني ايجاد شد و انقلاب به معناي دقيق كلمه در اين بخش‌ها صورت گرفت. امام راحل فرمودند كه ما بايد مدرسه‌اي را براي خانم‌ها تأسيس كنيم كه در شأن خانم‌ها و در شأن اين انقلاب باشد. بعد از ايشان نيز رهبر معظم انقلاب همان مسير را ادامه دادند و فضا را به گونه‌اي فراهم كردند تا زنان خودشان را بشناسند و بتوانند اداي وظيفه كنند. ايشان حتي مطالباتي دارند كه خانم‌ها بايد در مسير معارف دين، فهم كتاب و سنت، قدم‌هاي ارزنده‌اي بردارند.
- تحصيل بانوان در زمينه معارف ديني چه آثار و بركاتي خواهد داشت؟
در مرحله اول براي خود اين افراد و خانواده‌ها مفيد است؛ زيرا خانواده‌هاي اين افراد سمت و سوي ديني و قرآني و جهت‌گيري الهي پيدا مي‌كنند. در وهله بعد، به جامعه نوپاي و در حال رشد، بالندگي و پويايي ما كمك مي‌كند. تدوين چشم‌انداز بيست ساله و دستور حضرت آقا به ترسيم نقشه جامع علمي كشور، بيانگر تأكيد ايشان بر بالندگي و پويايي علمي در همه عرصه‌ها است و تحصيل بانوان در عرصه علوم اسلامي نيز در همين راستا تعريف مي‌شود. من با جرأت اعلام مي‌كنم كه هرچه رونق تحصيل بانوان در زمينه علوم و معارف اسلامي بالاتر رود، مشكلات اخلاقي، رفتاري و خانوادگي ما در سطح جامعه كمتر خواهد شد.
- رهبر انقلاب در سفر سال گذشته به قم، در فرازي از سخنانشان در ديدار طلاب تأكيد داشتند كه حضور دانشمندان اسلامي زن در عرصه‌هاي مختلف داراي اثرات عظيم در دنيا و آبرو براي انقلاب خواهد بود. شما اثرات بين‌المللي تحصيلات معارف ديني بانوان را چگونه مي‌بينيد؟
بعد بين‌المللي آن نيز بسيار مؤثر خواهد بود. البته مشروط به اين كه بتوانيم درست تبليغ كنيم. معمولاً در سفرهايي كه بانوان حوزوي براي شركت در سمينارهاي علمي به خارج كشور مي‌روند، با استقبال مواجه مي‌شوند و خانم‌هاي ايراني در چنين جلساتي تحول‌آفريني مي‌كنند و به اصطلاح نبض جلسه را در دست مي‌گيرند.
اما هنوز بر روي اين مسئله سرمايه‌گذاري نشده است و رسانه‌ها نيز فعاليت قابل توجهي در اين زمينه نداشته‌اند. در حالي كه وقتي بانوان حوزوي در نشست‌هاي بين‌المللي شركت مي‌كنند يا مردم و انديشمندان كشورهاي مختلف به نحوي از جريان تحصيل بانوان در حوزه‌هاي ايران مطلع مي‌شوند، نگاه آن‌ها به‌طور كامل تغيير مي‌كند و واقعاً آبرويي براي اسلام و انقلاب به خصوص تشيع مي‌شوند؛ چون در اهل سنت به اين شكل به خانم‌ها اجازه نمي‌دهند كه بتوانند در اين عرصه‌ها صاحب‌نظر باشند.
- اگر امكان دارد، توضيحاتي درباره مقام علمي و معنوي بانو مجتهده امين بيان كنيد.
سركار خانم بانو مجتهده امين اصفهاني در دوره‌اي زندگي مي‌كردند كه به تعبير خانم همايوني، بسياري از افراد اهل اطلاع نبودند، اما ايشان در آن مقطع با آن فراز و نشيب‌هايي كه در طول زندگي ايشان وجود داشت، به تحصيل علوم و معارف اسلامي به خصوص فلسفه و عرفان همت مي‌گمارند و اين خيلي قابل اهميت است. صفاي باطن بانو مجتهده امين يك فصل مفصلي است كه از نظر سير و سلوك و معنويت در سطح بالايي قرار داشتند و خودشان مي‌فرمودند كه من انوار اهل بيت علیهم السلام را در طفوليت مشاهده مي‌كردم و مي‌ديدم. به بقيه هم توصيه مي‌كردند كه ديدن انوار اهل بيت آغاز راه است.
خانم همايوني مي‌گفتند كه آن اواخر، يك‌بار خدمت ايشان رفتم و ديدم كه گريه مي‌كنند و خيلي اشك مي‌ريزند. از علت گريه پرسيدم، گفتند: «من به نفس مطمئنه رسيدم، ولي نمي‌‌دانم چرا نگَه‌ام داشته‌اند. من به آن چيزي كه مي‌خواستم در طول زندگي برسم، رسيدم. مي‌ترسم اين از دستم بازگرفته شود.» شما افق را نگاه كنيد. اين‌ها حرف‌هاي عادي نيست.
اولين كتابي كه بانو امين نوشتند، "اربعين هاشميه" بود و به تعبير خانم همايوني آوازه اين كتاب به نجف مي‌رسد كه يك خانمي، چنين كتابي با آن استحكام و ابعاد نوشته است. خلاصه كتاب نيز در نجف منتشر مي‌شود و به تدريج در محافل علمي و در محافل مردمي مطرح مي‌شود.
- با توجه به آشنايي شما با حاجيه خانم همايوني، شخصيت علمي و اخلاقي ايشان را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
خانم همايوني از دوستان صميمي بنده است. درواقع از بين شاگردان بانو امين، آن شاگردي كه توانست هم از لحاظ معنوي و هم از لحاظ علمي، ديدگاه‌هاي خانم امين را منتقل كند، خانم همايوني هستند. واقعاً صفاي باطن دارد. در همين سال‌هاي اخير به اتفاق چند نفر خدمتشان رسيديم. ايشان مي‌گفت: "من هرچه وسيله در خانه داشتم، به بيرون دادم. چون ديگر معلوم نيست چقدر عمر مي‌كنم و نمي‌خواهم وابسته باشم. حتي اثاث منزلم را هم دادم. " مي‌گفت: "منتظرم از نظر نفساني آن رشد كافي را پيدا كنم و بِروم"؛ ديدم كه همان خواسته استادش را دنبال مي‌كند.
همچنين ايشان درصدد اين است كه يك خدمتي براي خانم‌ها در جهان اسلام اتفاق بيفتد و حقوق زن‌ها و محروميت‌هايي كه بانوان در عرصه‌هاي مختلف با آن مواجه‌اند، برداشته شود. يكي ديگر از دغدغه‌هاي ايشان، حضور بي‌حد و حصر خانم‌ها در بيرون است كه به شدت با اين موضوع مخالف‌اند و مي‌گويند ساختار وجودي خانم‌ها براي كار ديگري ساخته شده و علي‌رغم اين‌كه در حوزه‌هاي ديني ورود پيدا كنند و صاحب‌نظر باشند، لكن اين نكته اساسي را نبايد فراموش كنند كه بحث خانه، خانواده و خانواده‌محوري از اساسي‌ترين اموري است كه خداوند برعهده زن گذاشته است و معتقدند كه حضور بي‌حد و حصر خانم‌ها در بيرون، به اين موضوع ضربه مي‌زند.
در مجموع ايشان شخصيت مخلصي است كه صداقت در چهره، در زبان و در قلب ايشان احساس مي‌شود. در پيام تجليل رهبر انقلاب نيز به جايگاه ايشان اشاره شد.
- مطالبات رهبر انقلاب از حوزه‌هاي بانوان طلبه چيست؟
با مرور ديدگاه‌هاي ايشان و نيز با توجه به ملاقات‌هايي كه بنده با ايشان داشتم، ايشان تمايل دارند كه خانم‌ها در عرصه‌هاي مختلف علوم ديني با جديت وارد شده و صاحب‌نظر شوند. به طور خاص در حوزه مباحث زنان معتقدند كه خانم‌ها خودشان در اين عرصه وارد شوند و مسائل را حل كنند.
من براساس توصيه‌هاي ايشان، برخي تحقيقات را در بحث طهارت انجام دادم و در ملاقات‌هاي بعدي گزارش دادم كه ايشان خيلي استقبال كردند. حتي توصيه كردند كه اين تحقيقات به زبان عربي نوشته شود و به دست مراجع معظم تقليد هم داده شود كه حسب فرمايش ايشان اين اقدامات را نيز انجام دادم. همچنين در جاي ديگري به بنده فرمودند كه سعي كنيد كه مباحث از استدلال كافي بهره‌مند باشد. ايشان ديد باز و بسيار روشني در حوزه مسائل زنان دارند. إن‌شاءالله انتظارات ايشان با همت مسئولان و همين‌طور نگاه مثبت بدنه حوزه نسبت به رشد بانوان طلبه در عرصه‌هاي مختلف علوم ديني محقق خواهد شد.
منبع: فارس