به گزارش
گرداب به نقل از جوان، در دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري برخي جريان ها با تكيه بر همين رسانه هاي نوين، تبليغات انتخاباتي و حتي آشوب هاي خياباني را سامان دادند.
در همين راستا مي كوشيم تا عملكرد رسانههاي جديد در تحولات انتخابات رياست جمهوري ايران را كه موضوع اجلاس‌ها و پژوهش‌هاي مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي در كشورهاي غربي است مورد بررسي و بازبيني قرار دهیم.
اهميت نقش رسانههاي نوين در رويدادهاي اجتماعي به حدي است كه صاحب‌نظران ارتباطي به آن نبرد اينترنتي (Internet Battlefield) لقب داده‌اند و اجلاس برگزار شده از سوی مركز "سايما" (CIMA) با عنوان "نقش رسانههاي نوين در دهمين انتخابات رياستجمهوري ايران" در همين راستا است. در ادامه به بخشي از اظهارات صاحب‌نظران، كارشناسان، دست‌‌اندركاران رسانه و پژوهشگران مسائل ايران كه ارتباطاتي نيز با سرويس‌هاي اطلاعاتي و رسانههاي غرب دارند، اشاره مي‌شود.
در اين نشست كه حدود 150 نفر گردهم آمده بودند تا تاثير فناوري ارتباطي جديد در ايران را مورد بررسي قرار دهند اشخاصي چون "رابرت فاريس"، رئيس مركز اينترنت و جامعه بركمن از دانشگاه هاروارد، "آندرو ليومن"، رئيس پروژه تور، "سام صدايي"، رئيس برنامه ايران در مركز بين‌المللي عدم خشونت و همكاري‌هاي امور بين‌الملل هافينگتن پست و "ستاره درخشش" با عنوان استاد دانشگاه جرج تاون، از جمله سخنرانان اين گردهمايي بودند.
رابرت فاريس با اشاره به ايفاي نقش مهم رسانههاي نوين در انتخابات و تظاهرات ايران و اينكه نبايد نقش موثر راديو و تلويزيون‌هاي بين‌المللي را در اين زمينه ناديده گرفت، عنوان داشت: «... رسانههاي نوين ابزار قدرتمندي را براي انتقال اطلاعات ارائه كرده‌اند، ولي به‌رغم آنكه فناوري رسانههاي جديد با سرعت زياد اطلاعات را ارسال مي‌كنند، كماكان اين رسانه‌ها نسبت به رسانههاي سنتي از ضعف در دقت و اعتبار رنج مي‌برند...»
وي با تاكيد بر اينكه در بسياري از كشورها، رسانههاي اجتماعي و به ويژه رسانههاي متمركزي مانند "يوتيوب"، "فيس‌بوك" و "فليكر" كنترل مي‌شوند، اظهار داشت: «... در آينده دولت‌ها براي كنترل رسانههاي جديد با كشمكش‌هاي جدي روبرو خواهند بود. به دليل طبيعت غيرمتمركز برخي از اين وسايل مانند "تويتر" و "اس‌ام‌اس" براي دولت دشوار است كه بتواند اين منابع ويژه اطلاعاتي را كنترل كند كه در صورت ادامه كنترل رسانه‌ها از سوی دولت با واكنش شديد افكار عمومي مواجه خواهد شد...»
رئيس مركز اينترنت و جامعه بركمن، رسانههاي نوين را موجب رشد و شكوفايي جنبش‌هاي اجتماعي دانست و افزايش كارآيي و كاهش هزينه‌هاي اين جنبش‌ها را از فوريت‌هاي اين رسانه‌ها بيان داشت؛ كه بنا به ادعاي وي نمونه آن اتحاد ايرانيان خارج از كشور براي انتقال اطلاعات از داخل به خارج و بالعكس در جريان تظاهرات مردم ايران در انتخابات رياستجمهوري از سوی اين رسانههاي جديد است. البته وي به صحت و سقم اخبار تحريك‌كننده‌اي كه بدين‌وسيله منتشر مي‌شدند اشاره‌اي نكرد. ضمن آنكه منبع بسياري از اين نوع خبرها اصلاً مردم نبودند.
در ادامه "آندر ليومن" در معرفي نرم‌افزار "تور" عنوان داشت: «"تور" (TOR) يك نرم‌افزار رايگان و شبكه‌اي است كه خصوصيات و مشخصات كاربران و استفاده‌كنندگان از رسانههاي جديد را وقتي online هستند، مخفي مي‌كنند. "تور" در مسير انتقال اطلاعات، اين اطلاعات را به كدهايي تبديل مي‌كند كه همين اقدام مسدود كردن انتقال اطلاعات را به وسيله دولت بسيار دشوار مي‌سازد. در حال حاضر فعاليت "تور" در مراكزي كه در نقاط مختلف جهان پراكنده شده‌اند با موفقيت در حال انجام است. هم‌اكنون، نيم‌ميليون نفر در سراسر جهان از "تور" استفاده مي‌كنند...»
وي با اشاره به اينكه نرخ نفوذ اينترنت در ايران بالا است (حدود 30 تا 40 درصد)، دولت ايران قادر نخواهد بود بدون واكنش افكار عمومي دسترسي به اينترنت را سد كند، اظهار داشت: «... با وجود اين، دولت ايران در جريان تظاهرات حول و حوش انتخابات رياستجمهوري، 40 تا 80 درصد از وب‌سايت‌ها را مسدود كرد...»
رئيس پروژه "تور" با بيان اينكه در ايام تظاهرات مردم اغلب از "تور" براي ارتباط با خارج از كشور و دسترسي به سايت‌هاي مشترك مانند "نقشه گوگل" استفاده مي‌كردند، گفت: «در اين مدت "تور" به شهروندان ايراني اين امكان را داد تا زيركانه از محدوديت‌هايي كه دولت ايران اعمال مي‌كند، رهايي يابند كه اين ميزان در آن زمان بسيار بالا بود. »
البته تحقيقات و بررسي‌هاي كارشناسان فني بسياري از ادعاهاي وي را درخصوص امن بودن برنامه تور و برنامه‌هاي مشابه و عدم جاسوسي و سرقت اطلاعات از سوی اين نرمافزارها و مسائل ديگر را نقض مي‌كند؛ چرا كه از طرفي در كدهاي اينگونه نرمافزارها مي‌توان به راحتي دستوراتي را جهت آلوده‌سازي رايانه‌ها به بدافزارها و نرم‌افزارهاي جاسوسي مخفي گنجاند و از سوي ديگر به دليل برقراري يك اتصال مجازي (VPN) بين سيستم شخصي (Client)و دستگاه واسط (Server) در كشورهاي غربي، احتمال رصد فعاليت‌هاي اينترنتي كاربران ايراني و همچنين تهيه مواد خام پژوهش‌هاي اطلاعاتي و رفتارشناسي سازمان‌هاي جاسوسي فراهم مي‌آيد كه در اين‌خصوص دقت نظر بيشتر و هوشياري عميق‌تر مسئولين و كاربران ضروري به نظر مي‌رسد.
البته دلسوزي‌هاي پرهزينه موسسات و مراكز فني و رسانهاي غرب و حتي در برخي موارد شرق براي برقرار کردن اتصال مردم ايران به وبگاه‌هاي فيلترشده اينترنت خود نيازمند بررسي مستقلي است. چرا كه پروژه‌هايي چون تور، فيلترشكن مشترك صداي آمريكا و راديو فردا موسوم به Free Gate و پروژه‌‌هاي ديگري از جمله Ultra Surfe ،Freedom و Puf در كنار سايت‌هاي فيلترشكن، پروكسي و اتصالات شبكه‌هاي مجازي خصوصي (VPN) هر كدام به هزينه‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي فني، سياسي و مالي هنگفتي نيازمند هستند."سام صدايي" يكي ديگر از سخنرانان اين نشست با تاكيد بر اينكه مردم به تحولات ايران به عنوان نبرد ميان "افراطيون" و "اصلاح‌طلبان" مي‌نگرند، عنوان داشت: «بهترين شيوه براي بررسي اوضاع ايران اين است كه اين رويدادها را در چارچوب مبارزه "مناسبات اجتماعي" قلمداد كرد.»
وي با اشاره به اينكه وقتي نتايج انتخابات اعلام شد، نبرد مناسبات اجتماعي كليد خورد و دولت و مخالفين تلاش كردند اين تحولات را به سمت موردنظر خود هدايت كنند، گفت: «دولت از رسانههاي سنتي (راديو و تلويزيون و روزنامه‌ها) استفاده كرد تا مخالفين را محكوم كند، با اين همه برخلاف گذشته مخالفان توانستند سخنان خود را عليه دولت از طريق رسانههاي جديد ابراز كنند.»
رئيس برنامه ايران در مركز بين‌المللي عدم خشونت و همكاري امور بين‌المللي هافينگتن‌پست با ابراز اينكه رسانههاي نوين برخلاف رسانههاي سنتي، فقط يك منبع اطلاعاتي نيستند، اظهار داشت: «مردم در جريان تظاهرات انتخابات رياستجمهوري از دوربين‌هاي ديجيتالي و تلفن‌هاي همراه براي عكس و تصويربرداري استفاده كردند و با ارسال به "يوتيوب" در كنار استفاده از "تويتر" براي ارتباط با وبلاگ‌ها و ساير وب‌سايت‌ها و ارسال تصاوير نقش مهمي را در تحولات ايران ايفا كردند.»
"صدايي" درباره نقش راديو تلويزيون‌هاي بين‌المللي در پخش اطلاعات گفت: «ايستگاه‌هاي ماهواره‌اي به ويژه صداي آمريكا (شبكه خبري فارسي pnn) و بي‌بي‌سي فارسي خبرهاي بي‌طرفانه و متوازني را پس از انتخابات در اختيار مخاطبين خود قرار داد كه حكومت اين كشور را غافلگير كرد و آن را به مقابله با اين رسانه‌ها وادار ساخت.»
عدم بهره‌گيري از تكنولوژي‌ها و رسانههاي نوين و پويا (دوطرفه) ساخت داخل، از ضعف‌هاي فني و رسانهاي جامعه محسوب مي‌شود، اما اين مطلب به هيچ وجه نقش شبكه‌هاي اجتماعي چون فيس‌بوك، تويتر، فرندفيد و سايت‌هايي چون بالاترين، يوتيوب و... را در جاسوسي و خدمت با اكثريت مردم ايران و آرمان‌هاي اسلامي و انقلابي ايشان تحت‌الشعاع قرار نمي‌دهد. همين‌طور "بي‌طرفانه و متوازن" عنوان كردن نقش و ماموريت‌هاي رسانه‌هايي چون صداي آمريكا و تلويزيون بهايي انگليسي (BBC) نشان‌دهنده اغراض پنهان در تشكيل چنين سمينارهايي است."ستاره درخشش" ديگر سخنران اين گردهمايي با تاكيد بر اينكه رسانههاي نوين معني و مفهوم جديدي را از كلمه رسانه در ايران ارائه كردند، گفت: «رسانههاي نوين در طول تظاهرات مسير اطلاعات را تغيير دادند. شبكه‌هاي تلويزيوني مانند صداي آمريكا خبرهاي خود را از طريق رسانههاي جديد دريافت مي‌كرد. تا جايي كه در پس انتخابات ايران و تحولات ناشي از آن، تلويزيون صداي آمريكا هر ساعت 300 تصوير ويدئويي را دريافت مي‌كرد كه مردم عادي آنها را از داخل ايران ارسال مي‌كردند.»
اين استاد دانشگاه با اشاره به اينكه رسانههاي نوين شيوه پيگيري اطلاعات را در ايران تغيير داده‌اند، افزود: «به نظر مي‌رسد ايرانيان در آينده براي كسب خبر و اطلاعات مورد نيازشان به رسانههاي جديد بيشتري متكي مي‌شوند، به ويژه اگر سانسور رسانههاي سنتي ادامه يابد.»
گفتني است ادعاي خانم درخشش كه خود از مرتطبين و مجريان شبكه صداي آمريكا است چيزي نيست جز يك "لاف رسانهاي" جهت القاي دروغين نفوذ شبكه VOA در مردم ايران، چه رسد به ادعاي غيرممكن ارسال 300 تصوير ويديوئي در هر ساعت، آن هم از طرف مردم عادي!
در خلال سخنان مدعوين نشست، شركت‌كنندگان در بحث‌ها بر اين نكته تاكيد ورزيدند كه نبايد از تظاهرات مردم ايران به عنوان "انقلاب تويتر" ياد شود، چرا كه نقش اين رسانه در تظاهرات مردم ايران نقش مركزي نبود و بيشتر براي انعكاس اطلاعات تظاهرات از آن استفاده مي‌شد.به نظر مي‌رسد اين ادعا صحيح باشد، چرا كه ميدان‌داري رسانهاي آشوب‌ها و خرابكاري‌‌هاي تهران را شبكه وزارت امور خارجه انگليس (bbc فارسي) با همراهي صداي آمريكا با همكاري بازوهاي اينترنتي حلقه هجوم رسانهاي به عهده داشتند؛ به خصوص سايت بالاترين، راديو زمانه (با بودجه سيا)، ايران پرس‌نيوز (متعلق به سلطنت‌طلبان) ، راديو فردا (ارگان سازمان سيا) و سايت‌هاي خبري جريان نفاق داخلي و... و همچنين تعداد نه‌چندان زيادي از وبلاگ‌نويسان كه هركدام مامور راه‌اندازي تعداد قابل توجهي وبلاگ به صورت ساعتي و دقيقه‌اي جهت تامين خوراك خبري ديگر رسانههاي ضدانقلاب بودند.
شركت‌كنندگان متفق‌القول بودند در آينده نقش رسانههاي جديد در ايران گسترده‌تر مي‌شود. اين به ابعاد گسترش سياست‌هاي حكومت ايران در قبال اين فناوري نوين نيز بستگي دارد. در مجموع شركت‌كنندگان معتقد بودند رسانههاي جديد در آينده به نقش خود در جنبش‌هاي اجتماعي ادامه مي‌دهند.
مركز سايما (CIMA) يا (Center For International Media Assistsnce) از جمله سازمان‌هاي غيرانتفاعي آمريكايي است كه هدف آن به ظاهر ترويج دموكراسي در جهان از طريق حمايت از رسانههاي به ظاهر مستقل است. اين مركز در زمينه ايجاد شبكه‌هاي رسانهاي و هدايت پژوهش‌هايي كه در اين مورد انجام مي‌شود و همچنين برگزاري نشست‌هايي با موضوع ضرورت نقش رسانههاي آزاد و مستقل در برقراري دموكراسي و براندازي نرم در جهان فعاليت مي‌كند.
منابع مالي اين مركز از سوي دولت آمريكا و براساس قانون مصوب سال 1983 تامين مي‌شود. به موجب اين قانون كه در زمان رياستجمهوري رونالد ريگان در كنگره آمريكا تصويب شد، اين كشور سالانه بودجه‌اي را براي ترويج دموكراسي در جهان اختصاص مي‌دهد. در اين ميان وضعيت رسانههاي ايران از جمله موضوعاتي است كه مورد توجه مركز سايما (CIMA) است.
كارشناسان برآيند فعاليت‌هاي چنين مراكزي را قانوني جلوه دادن و منطقي و دموكراتيك القا كردن فعاليت‌هاي رسانهاي عليه حكومت‌هاي ضدآمريكا و صهيونيسم ارزيابي مي‌کنند.
با توجه به اهميت مباحث مطرح شده و نقش رسانههاي نوين در تحولات اخير ايران، پرداختن به موضوعاتي چون سانسور رسانه‌ها، تغيير رويه صدا و سيما نه براساس تعريفي كه مخالفين از رسانه ملي دارند، براي جذب اعتماد بيشتر مخاطبان به عنوان اولين منبع اطلاعات و اخبار در ايران، نگاهي نافذ و كاربردي به اينترنت به عنوان رسانهاي نوين با ابزارهايي جديد و پيچيده كه هر روز از آن بيشتر استفاده مي‌شود، همين‌طور جنبش‌هاي اجتماعي و... مهم به نظر مي‌رسد.
از طرفي در اين نشست با پرداختن به مباحثي چون انقلاب تویيتري، مخالفين، آزادي اطلاعات، فيلترينگ سايت و... سعي بر آن شده تا دولت ايران را به باور نداشتن آزادي اطلاعات و بيان متهم كند.
رصد اينگونه نشست‌ها و اظهارات افرادي كه در تحولات اخير در حوزه رسانه نقش موثر داشتند مي‌تواند در برنامه‌هاي توليدي رسانه ملي موثر واقع شود كه مطمئناً ديدگاه‌ها و نظرات اساتيد فن در رسانه نيز مي‌تواند كاربردي باشد.
