گرداب- پرسش اساسی اين است که گسترش رسانه های جدید و زير ساختهای پيشرفته ارتباطي در داخل كشور و افزايش امكانات تبادل اطلاعات و داده ها در سطح بين المللي زمینه ساز چه جرائم جدیدی است؟
انقلاب ارتباطي و اطلاعاتي انقلاب ارتباطي و اطلاعاتي که از دهه 1990 ميلادي به گونه اي نسبتا فراگير به کشور ايران نيز سرايت کرده، حاصل هم افزايي برنامه ريزي شده در چهار حوزه دانش، صنعت: مخابرات، رايانه، اطلاع رسانی، فرهنگ و ارتباطات است.
دانش/ صنعت مخابرات راه دور: وظيفه انتقال داده ها را بر عهده دارد. توسعه استفاده از ماهواره ها در امور تجاری، فعال شدن كشورهاي اروپايی، چين و شوروی و کاهش انحصار ماهواره ای، و توسعه فيبر نوری که امکان سی هزار تماس همزمان تلفنی را فراهم مي آورد امکان تبادل سريع، آسان، ارزان و همگاني انواع داده ها در سراسر کره زمين فراهم شد.
دانش/ صنعت: توليد، پردازش و ذخيره سازی داده ها را بر عهده دارد؛ کوچک سازی ابعاد رايانه به همراه افزايش سرعت پردازش و حجم حافظه، توليد انبوه و همگانی شدن استفاده از كامپيوتر شخصی براي مردم عادي، ابداع پروتكل TCP/ IP و به كارگيري يك زبان مشترك ميان كامپيوتر ها اين امکان را فراهم آورد که همگان بتوانند نقش دوگانه فرستنده و گيرنده پيام را همزمان ايفا نمايند.
دانش/ صنعت اطلاع رسانی: دسته بندي منطقي و بازيابی نظام مند داده ها را بر عهده دارد؛ اختراع موتورهاي جستجوي سريع و دقيق و توسعه فناوري چند رسانه اي امکان ذخيره سازي و بازيابي هرگونه اطلاعات را در زماني بسيار اندک فراهم مي کند
دانش/ صنعت فرهنگ و ارتباطات: جذابيت و اثر بخشی فراورده هاي اطلاعاتي را بر عهده دارد؛ سرازیر شدن آرشیوهای کمپاني هاي صوتی و تصویری به بازار رسانه های جدید، غلبه صنعت تفریحات الکترونیکی بر بازار تفريحات و ابداع شيو ه هاي نظر سنجي متناسب، حجم عظيمي از داده هاي آماده مصرف و جذاب را به فضاي رايانه اي منتقل کرده است.
رسانه های جديد
انقلاب اطلاعاتي و ارتباطي رسانه هاي جديدي را خلق کرده است که هر يک در ساختن دنياي ذهني انسان معاصر نقشي خاص بر عهده دارند:
• تلويزيون های ماهواره ای
• بازيها ی الکترونيکي: خانگی/ باشگاهی
• ديسک فشرده موسیقی/ تصویر/ فیلم/ نرم افزار
• اينترنت: وب/ چت/ نامه/ تلفن/ تجارت/ نشر/ تفريح
در اين نوشته بيشتر به اينترنت به عنوان آخرين و کامل ترين رسانه بشري پرداخته مي شود.
جرايم سايبري:
جرم به معناي چالش مجرم برای چيرگی بر قواعد و آزمايشی برای ارزش ها و تعهدهای مردم مطيع قانون است. بي شک با تغيير جامعه، شکل جرائم نيز تغيير می کند. فناوري های جديد، فرصتهای جديدی را برای مجرمان پديد می آورد و فناورِی های اطلاعاتی و ارتباطاتی، جرائم اطلاعاتی و ارتباطاتی را به دنبال دارد. منظور از جرايم جديد هم اشکال جديد جرايم قديمي و هم جرايمي بي سابقه است که فقط در محيط رايانه اي امکان بروز دارد.
جرائم سنتی › فناوری سايبر › جرائم سايبر
فناوري سايبر› انسانهای سايبر › جرايم سايببر
جرم رايانه ای شامل جرايمی است که با استفاده از رايانه درون فضای سايبر و عليه رايانه ديگر واقع می شوند. هرچه وابستگی انسان به رایانه بیشتر مي شود زمينه توسعه جرائم رایانه ای نيز آماده تر مي گردد.
پول الکترونیک سرقت الکترونیک
مسئله اصلی در جرائم سایبر اين است که اگر داده ها و اطلاعات دارایی و ثروت تلقي شود پس سرقت يا آسيب به آن نيز جرم تلقي مي شود. از طرف ديگر جرم سایبر یک مسئله اجتماعی اغلب عاری از خشونت و بيشتر داراي ماهيت اقتصادی است. اين جرم به اصطلاح تمیز مستلزم مهارت رایانه ای و برنامه ریزی دقیق است.
مجرمان سايبر
مجرمان سايبر معمولا مرد، جوان، داراي تحصيلات لیسانس، کارمند سابق یا فعلی شرکت های رایانه ای، دارای وقت آزاد فراوان هستند و زمان غیر متعارفي را برای اتصال به شبکه صرف مي کنند. پیشرفت فناوری، نیروی جوان تحصیل کرده، بیکاری تحصيل کردگان، بی ثباتی سیاسی و اقتصادی، فقدان قوانین و وجود خریداران ثروتمند براي خدمات مجرمان سايبري زمينه هاي اجتماعي گسترش جرايم سايبري را تشکيل مي دهد.
نمونه هايي از جرائم سايبر
سرقت
• سرقت خط تماس تلفنی
• سرقت اطلاعات
• سرقت نرم افزار
• سرقت مشخصات تاشخصی ترین لایه ها
تقلب
• تقلب مالیاتی
• پولشویی
• ناخنک زدن به حسابهای دیگران
• تقلب در بیمه نامه
تروريسم سايبر
• نفوذ در زير ساختهای ملی و تلاش برای کنترل آن مانند:
• تاسیسات دفاعی
• تاسیسات ارتباطات راه دور
• تاسیسات شرکت های برق
• تاسیسات تولید، ذخیره سازی و حمل و نقل انرژي
• سیستمهای بانکداری و مالی
• تاسیسات حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی
• تاسیسات تامین آب
• خدمات اورژانس
• خدمات دولتی
ويروسها
• اسبهای تروا
• خرگوش ها
• کرمها
• بمب های منطقی
• هیولای کلوچه
جرائم جنسی
• هرزه نگاری سایبر: انتشار متون/ تصاویر/ فیلمها و نقاشی های مستهجن
• دلالی فحشا
• دسترسی کودکان و نوجوانان به هرزه نگاری سایبر
• هرزه نگاری کودکان و نوجوانان نوجوانان
• مزاحمت جنسی سایبر
• فریب کودکان و نوجوانان از طریق ارتباط رایانه ای
• فریب دختران و زنان
مزاحمت
• از طریق انتشار اطلاعات غلط
• افشاگری در مورد اطلاعات و تصاویر شخصی
• تهدید به آزار جنسی
وضعيت محيط سايبر در ايران
در حال حاضر(138۴) سياست گسترش و افزايش ظرفيت تبادل بين المللي داده ها از سياستهاي جاري دولت است و افراد، سازمانها و شركت ها به گونه ای نامحدود امكان دسترسي به سرويس دهندگان رسانه های جديد را دارند. براي دسترسي به اينترنت هيچگونه مجوز يا تاييديه دولتي لازم نيست و هنوز سرويس دهندگان اطلاعات مربوط به مشتركان، كاربران و محتواي داده هاي تبادل شده را به سازمانهاي دولتي ارائه نمي دهند.
هيچ قانون يا دستور العملی برای منع رمزگذاری محتوای داده های مبادله شده وجود ندارد و هيچ قانوني نيز وجود ندارد كه سرويس دهندگان را ملزم به كنترل محتوا نمايد يا آنان را مسوول محتواي سايت هاي روي سرويس بداند. از طرف ديگر خدمات اينترنت در ايران به سرعت ارزان شده و كافه هاي اينترنتي به سرعت در حال رشد است و هيچ قانون خاصي براي نحوه تاسيس و نحوه اداره آن وجود ندارد.
راه کار ها و اقدامات ضروری
مهمترين مسئله در مقابله با حرايم سايبر مسووليت پذيری دولت در سياست گذاري كارشناسانه و همه سونگر براي تدوین سیاستها، قوانین و مقررات مناسب حمایتی/ هدایتی/ نظارتی است. در اين مسير بهره گيري از تمام توان علمی و اجرایی كشور، رویکرد میان رشته ای و میان بخشی ضروري است. شرط موفقيت هر سياستي اهتمام به آموزش خانواده و آموزش کودکان و نوجوانان، تربیت نیروی انسانی متخصص در مقابله با اين جرايم و در نهايت سازماندهی جدید نيروي انتظامي و قوه قضاييه براي تاسيس پلیس سایبر و دادسراي جرايم سايبر است.
تهيه پیش نویس قانون مبارزه با جرائم رایانه ای که در دستور کار قوه قضاييه، مجلس و دولت قرار گرفته است اولين گام در اين مسير طولاني است.
حسام الدین آشنا/ منبع: باشگاه اندیشه