آیا فعالیت‌های کاربران در فضای سایبر رصد می‌شود؟

گرداب- امروزه بشر هزاره‌ سوم، یکایک ثانیه‌های زندگی خود را در فضای سایبر منعکس می‌کند و زندگی دیگری به موازات دنیای حقیقی او در حال وقوع است. آیا می‌توان پذیرفت که هیچ چشمی قادر نیست کاربران را مخفیانه رصد کند؟

بشر هزاره‌ سوم، یکایک ثانیه‌های زندگی شخصی‌اش را در فضای سایبر منعکس می‌کند و مکاتبات شخصی و محرمانه، ‌اداری و کاریش را از طریق نامه‌های الکترونیکی پی‌گیری می‌کند. امنیت و تهدیدات فعالیت‌های فضای مجازی را با "مجید صالحیان"، عضو هیئت علمی مرکز مطالعات سایبری به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
 
- تاکنون سخنان زیادی درباره‌ رصد فعالیت کاربران در فضای مجازی مطرح شده، آیا شواهد مستدلی برای اثبات این موضوع وجود دارد؟
رصد پنهان فعالیت کاربر از سوی کشورهایی که امکان استفاده از اینترنت را برای سایر ملت‌ها فراهم کرده‌اند از ابتدا مطرح بوده، اما کم‌تر کسی توانسته نمونه‌های آن را  احصا کند. چرا که نرم افزارهای اصلی و پنل مدیریتی این فضا در اختیار خود ایالات متحده است. شرکت‌های بزرگ و اصلی نیز که فضای مجازی را گسترش می‌دهند، تحت نظارت آمریکا هستند.

همان‌طور که می‌دانید و از گذشته معروف است، ساختار سرورهای اصلی و سیاست‌گذاری اصلی اینترنت به دستور وزارت دفاع آمریکا یعنی پنتاگون نوشته می‌شود. در کنار پنتاگون یک مرکز دیگری است به نام سازمان امنیت ملی آمریکا (NSA–National Security Agency). در واقع تمامی ارتباطات در شبکه‌های سیگنال، دیتا، تلفن همراه و اینترنت - بر اساس اظهارات خودشان بیش از 90 درصد-  از سوی این نهاد شنود می‌شود.
 
بر اساس اظهار نظر کارشناسان، حداقل 50 درصد ارتباطی که از راه شبکه در دنیا دنبال می‌شود از سوی NSA، صورت می‌گیرد. دستگاه‌های بسیار عظیمی به لحاظ نرم افزاری در آژانس امنیتی آمریکا (NSA) – در یک محدوده‌ چند هکتاری در یکی از ایالات آمریکا و نزدیک پنتاگون - مختص بررسی، شنود، رصد و آنالیز اطلاعات هستند که با اهداف مشخصی طراحی شده‌اند.  به خاطر داشته باشید که اینترنت در ساختار دفاعی و نظامی آمریکا طراحی شد و با توجه به جایگاهی که آمریکا در دنیا به عنوان "جنگ افروز" دارد، اینترنت نیز به عنوان ابزار دفاعی یا ابزار جنگی برای آمریکا مطرح است.

موضوع دوم این است که پشتیبانی کننده‌ اصلی این فضا، سازمان امنیت ملی آمریکا است، این خود یک شاهد و قرینه‌ای است که مسئله را کاملاً برای ما روشن می‌کند. به این معنی که هر حرکتی که در فضای اینترنت صورت می‌گیرد از لحاظ نظامی و امنیتی از سوی سازمان‌های آمریکایی دنبال می‌شود که این حائز اهمیت است.

با لحاظ این نکته،‌ نمی‌توان اینترنت را یک کالای تزئینی دانست -همان‌طور که برخی کشورها به عنوان یک کالای اقتصادی، یک کالای فرهنگی و یک کالای علمی به آن نگاه کرده‌اند- صرفاً این طور نیست، چون اینترنت از آغاز پیدایش نظامی ـ امنیتی تعریف شده است.

خانم کلینون در سخنرانی‌های متعدد خود گفته که "ما در راه توسعه‌ این بستر در کشورهای مختلف زحمات بسیاری کشیده‌ایم و تلاش کرده‌ایم که در کشورهای مختلف دنیا مردم را از منافع استفاده از این تکنولوژی و فناوری آگاه کنیم و آنها را آموزش دهیم و تلاش کنیم استفاده‌ حداکثری از آن شود."

روند طی شده نشانگر بایستگی و لزوم توسعه و به کارگیری اینترنت بر اساس رویکرد نظامی – امنیتی است، لکن دخالت دستگاه سیاست خارجه امریکا در این حوزه از اینترنت ابزاری سیاسی- امنیتی می‌سازد.

از یکی دو دهه‌ پیش مطرح شد که عصر، "عصر اطلاعات" است؛ بعد از مدتی تراکم اطلاعات در دنیا به وجود آمد و به "عصر انفجار اطلاعات" مشهور شد و حالا هم که جلوتر آمده‌ایم یک عبارت خاصی به کار می‌برند به نام، "استعمار اطلاعات".

آن‌چه در جهان امروز شاهد هستیم رویکرد آمریکا به سمت استعمار اطلاعات است؛ چرا که اگر آمریکا قرار باشد جایگاه خودش را در عصر اطلاعات و انفجار اطلاعات در دنیا حفظ کند راهکاری ندارد جز این‌که در حوزه‌ اطلاعات حرف اول را بزند. به‏هر حال ایالات متحده تا چند سده پیش، در حوزه‌ استعمار سخت حرف پیش‏رو بود و در سده‌های بعد در حوزه‌ استعمار نو و سپس در حوزه‌ استعمار فرانو که مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره داشته‌اند؛ همواره فعال بوده است.

ایالات متحده در تلاش است تا هدایت افکار عمومی را با کمک رسانه‌ها در دست گیرد؛ رسانه‌های نوپدیدی که هر روز بر تعدادشان افزوده می‌شود –می‌توان اینترنت را آخرین دستاورد آن دانست- در اختیار مردم قرار می‌گیرند و نظارت خودش و جریان اطلاعات را بر آن تعریف می‌کنند.

جالب است بدانید که برای مثال در حال حاضر 85% از سرورهای اصلی دنیا در آمریکا است؛ به عبارت دیگر 85% از اطلاعات مردم در کل دنیا بر روی مکان‌هایی قرار دارد که آمریکا و تاکتیک‌های آمریکایی آن‌ها را رصد می‌کنند؛ پس آمریکا اگر بخواهد دسترسی به این اطلاعات را قطع کند به راحتی می‌تواند آن را انجام دهد.

 سرور بسیاری از سایت‌های بزرگ و پرمخاطب ایران، مانند سایت "تابناک" یا سایت‌های دیگر، در کانادا یا آمریکا است. به عبارت دیگر این تکنولوژی در دسترس خودشان است و آن را در اختیار قرار مصرف‌کنندگان می‌دهند، طبیعی است که بهترین را نیز در اختیار ما قرار ندهند.

موضوع بعدی در این حوزه، بحث "کلود کامپیوتینگ" [رایانش ابری] است. سیستمی که هارد، به معنای ذخیره کننده‌ اطلاعات ندارد؛ وقتی هاردها حذف شوند فقط یک مانیتور روشن است و روی آن نیز یک کیبورد بسیار کوچک قرار دارد و با اتصال به یک منبع اطلاعاتی دیگر، از اطلاعات استفاده می‌شود. یعنی شما یک مانیتور دارید با یک کیبورد متصل می‌شوید به شبکه‌ای که کلودکامپیوتینگ دارد؛ پس هیچ‌گونه اطلاعاتی در سیستم شما ذخیره نمی‌شود، بلکه اطلاعات در سرورهای اصلی که در آمریکاست، ذخیره شده و به اشتراک گذاشته می‌شوند. در نتیجه اگر بخواهید این اطلاعات را با دیگران به اشتراک بگذارید باید آدرس همان سرور اصلی را در اختیار دیگران قرار دهید.

سیستم کلود کامپیوتینگ یکی از موضوع‌های اساسی است که امروزه در دنیا مطرح شده است که می‌تواند به دلایلی که در ذیل عنوان می‌شود یک تهدید باشد!

استقلال اطلاعاتی نخستین علت به وجود آمدن اینترنت است. آژانس امنیتی آمریکا (NSA) در سال 1963 به وجود آمد و بر اساس جنگ بین شوروی و آمریکا، بنا شد تصمیماتی اتخاذ ‌شود تا یک شبکه‌ امن ارتباطی با واحدهای اصلی پدید آید که در صورت وقوع حمله‌ موشکی به ایالات متحده، بتوان ارتباط واحدهای اصلی را حفظ کرد. لذا ابتدا به ساکن، استفاده از اینترنت اهدافی کاملاً نظامی داشت. سپس به مرور در حوزه‌های دیگر مورد استفاده قرار گرفت.

جالب اینجاست که در دنیا‌، نخست فناوری پدید می‌آید و بعد منافع و مزایایش مشخص می‌شود در حالی که عقلانی این است که بر اساس منافع و مزایایی که از پیش تعیین شده است، فناوری تولید شود. آژانس امنیتی آمریکا (NSA) و حوزه‌ استعماری آمریکا نیز در راستای منافع و مزایای خود، تکنولوژی را به وجود می‌آورد. سوال اینجاست که چه منفعتی در استفاد‌ه‏ همگانی از اینترنت برای ایالات متحده وجود داشت؟ پاسخ ساده است: جمع آوری اطلاعات!

- چگونه این اهداف محقق می‌شود؟
ابتدا به ساکن "وب‌ 1" در اختیار مردم قرار گرفت، ارائه‌ وب 1 به وسیله‌ کسی بود که آن پایگاه اطلاعاتی را در اختیار داشت مثل همین رادیو، تلویزیون و مطبوعات؛ کتب و نشریات همه یک‌سویه هستند و یک هدف دارند. بعدتر مشخص شد که جمع آوری در حوزه‌ هدایت افکار عمومی این گونه محقق نمی‌شود؛ یعنی دریافتند که این‌گونه نمی‌توان با کاربر ارتباط گرفت و به اصطلاح در "مهندسی اجتماعی" با وب 1 نمی‌شود ارتباط برقرار کرد.
در نتیجه، "وب 2" شکل گرفت تا دو هدف اصلی ایالات متحده محقق شود.
 
نخست، این‌که در ذهن مخاطب چه می‌گذرد. وقتی کاربر در وبلاگ، پروفایل، شبکه‌ اجتماعی، مسنجر و جست‌وجوهایش مشغول فعالیت است پشتیبانی به نام آژانس امنیتی آمریکا (NSA) -طبق اعترافات صریح خود- کوچکترین فعالیت را رصد و آنالیز می‌کند و بر اساس آن دسته بندی خاصی به وجود می‌آید و پازل‌های اطلاعاتی را شکل می‌دهد. یعنی هر جایی که حضور کاربر باشد، آژانس امنیتی آمریکا نیز حضور دارد.
 
دومین هدف، "مهندسی اجتماعی" از راه رصد افکار عمومی است! "مایکل مولن"، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، می‌گوید: "امروزه باید سیر اطلاعات را به سوی کاربر گسیل داشت." چرا که وقتی شما سیر اطلاعات را به سمت هدف می‌برید، مجاری اصلی که به عنوان مجاری دریافت اطلاعات تعریف شده ایزوله می‌شود و در واقع ذهن کاربر به نوعی کانالیزه می‌شود. نتیجه‌ ایزوله شدن ذهن مخاطب هم، توهمی می‌شود که در او ایجاد شده است.

- ممکن است توضیح دهید چه توهمی در کاربر پدید می‌آید؟
 به عبارت دیگر کاربر تصور می‌کند از طریق انتشار نظرات خود در "وب 2" در حال کنترل ابعاد سیاسی، ‌اقتصادی و اجتماعی زندگی خود است، اما در واقع این آژانس است که با دقت رصد فعالیت کاربر را بر عهده گرفته و بر مبنای این فعالیت ها برای کنترل افکارشان برنامه‌ریزی می‌کند. لذا در حالی‌که کاربر متوهمانه تصور می‌کند کنترل همه‌چیز را در دست دارد؛ ‌از سوی افراد پشت صحنه هدایت می‌شود.

 هدایت افکار عمومی در راستای تحقق استعمار اطلاعاتی برای حفظ جایگاه آمریکا تعریف شده است.

- گام بعدی چه خواهد بود؟
وب 3 گام بعدی است! اکنون وقتی کاربر یک واژه را جست‌وجو کند به متن، عکس‌ها و ویدئوهایی آن دسترسی پیدا می‌کند. منتهی اغلب به همان زبانی که جست‌وجو صورت گرفته است. اما در وب3 وقتی واژه‌ای نظیر "آب" جست‌وجو می‌شود نتایج حاصله به همه‏ زبان‌ها زنده‌ دنیا خواهد بود.
ادامه دارد...

منبع: برهان