دکتر اسماعیلی گفت: «التزام عملی به بعضی از ملاک های اخلاقی شما را ملزم به سوژه هایی می کند که هیچ وبلاگ نویس دیگری که التزام اخلاقی ندارد، آنها را نمی بیند.»
گرداب- نخستین اردوی وبلاگنویسان با عنوان "نور" از چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت الی جمعه ۳۰ اردیبهشت در اردوگاه شهید باهنر تهران برگزار شد. در این اردوی۳روزه دکتر محسن اسماعیلی، عضو حقوقدان شورای نگهبان و استاد دانشگاه امام صادق علیه السلام و دکتر فهیمه فرهمندپور، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس مرکز تحقیقات و مطالعات زنان دانشگاه تهران از مدعوین اردوی وبلاگ نویسان عفاف و حجاب بودند که به ایراد سخنرانی پرداختند. بخش‌هایی از سخنان دکتر اسماعیلی در این مراسم به شرح زیر است:
هدف از وبلاگ‌نویسی چیست؟
درباره مسئله اخلاق و حقوق در فضای رسانه باید چند نکته را خاطر نشان کنم. ما به عنوان یک انسان و مسلمان معتقدیم که قبل از شروع هر کاری از جمله وبلاگ‌نویسی پاسخ به یک سوال را باید بدهیم، اینکه چرا وبلاگ نویسی؟ ارتقاء برای چه؟ نوشتن و مشارک در فضای مجزای به چه دلیل؟ اینکه ما مسلمان هستیم و رفتار ما باید اسلامی باشد، نیز مطرح است. توجه به این نکته در مورد وبلاگ نویسی اهمیت بیشتری پیدا می کند.
سوال این است که آیا وبلاگ نویسی یک تفنن و پرکردن اوقات فراغت و طرح خویشتن است و آیا اظهار نظر در فضای سیاسی و اجتماعی است یا هدف دیگری را هم باید دنبال کرد؟ یک اصل در رابطه با کارها، اصل پایداری در کارهاست که وجدان و آموزه های دینی نیز بر آن تاکید دارند و اینکه این نوع کارها اگر بر اساس نیات مادی گرایانه و مقطعی باشد، اثرگذار نخواهد بود.
اخلاق رسانه‌ای چیست؟
بعضی ها معتقدند پایبندی به اخلاق در عرصه رسانه شوخی است که من در مقاله تعامل اخلاق و حقوق در رسانه ها اینها را نقد کردم که این شوخی ها چیست و در عرصه خبر صحبت از اخلاق کردم. اخلاق رسانه ای عبارت دو کلمه است که بعضی معتقدند این دو در تضاد هم قرار دارند. دسته دوم هم معتقدند که تقیدات اخلاقی و وارد کردن نرم های اخلاقی به حوزه کار خبری محدودیت آفرین است. کار خبری جای کار اخلاقی نیست و گاهی ارزش های خبری ایجاب می کند که ما بعضی از معیارها را نادیده بگیریم.
برخی هم معتقدند که از نظر اخلاقی چیزی که ما یقین داریم درست است، اما گفتنش دردی از جامعه را دوا نمی کند؛ در عرصه رسانه، ما را از کار رسانه ای باز می دارد و محدود کننده است، اما من در جمع شما دوستان عرض کنم که اولا اینطور نیست. ثانیا اگر این طور باشد قرار نیست ارزش اخلاقی ما با آنها یکی باشد، قرار نیست درجه‌ای که آنها ارزش می‌دانند ما هم بدانیم. بحث مخاطب محوری که به آن قائل هستند شاید درست نباشد! تقیدات اخلاقی محدودیت می آفریند، اما گاهی اوقات جسارت و صراحت و شجاعت می دهد که جای دیگر اینها را ندارد.
التزام عملی به بعضی از ملاک های اخلاقی شما را ملزم به سوژه هایی می کند که هیچ وبلاگ نویس دیگری که التزام اخلاقی ندارد، آنها را نمی بیند.
وبلاگ‌نویسی، جهاد فرهنگی و مصداق امر به معروف
اگر وبلاگ نویسی را جهاد فرهنگی بدانیم شجاعت و صراحت می یابیم و دستمان را باز می کند. اگر وبلاگ نویسی را به عنوان مصداق امر به معروف و نهی از منکر بدانیم، تکلیفمان بیشتر است و آن زمان است که می دانیم امر به معروف و نهی از منکر تنها با نصیحت ساقط نمی شود.
وبلاگ نویسی که کار خود را امر به معروف بداند تنها به گفتن بسنده نمی کند، چرا که می‌دانیم تنها نصیحت ساقط کننده امر به معروف و نهی از منکر نیست.
تقوا و امانت‌داری، کدهای اخلاقی ما
عضو حقوقی شورای نگهبان در رابطه با کد اخلاق رسانه ای نیز گفت: «ما باید ضوابط اخلاقی ای برای وبلاگ نویسی داشته باشیم که شفاف و مدون باشد. هم از کلی گویی بپرهیزیم و هم مدون کنیم. این کد اخلاقی موردی است که در دیگر مشاغل نیز رعایت شده است، مانند همان قسم نامه که برای پزشکان وجود دارد و در حال حاضر نیز چند کشور که با هم، هم فرهنگ هستند در حال تدوین کد اخلاق منطقه ای هستند و من در پیشنهاد می کنم که این کد اخلاقی برای وبلاگ نویسی ایران نیز تدوین شود.»
دوکار باید بکنیم و از این دوکار خارج نیست:
تقوا داشته باشیم؛
و امانت دار باشیم.
این دو اصولی است که ورای قانون قرار گرفته است و هرچند در قانون به رعایت موازین تکیه دارد، اما بسیاری از تخلفات صورت می گیرد که با گسترش اصل تقوا می توانیم شاهد اجرای آن باشیم. مورد دوم امانت است. امانت مفهوم گسترده ای دارد. خبر امانت است و باید عینا و کاملا به صاحبش که مردم است، برگردد. توجه به این نکته که هرچه می شنوید، می گویید در دل شما محاسبه خواهد شد باعث می شود که بسیاری از موارد که هرچند از نظر قانون هم اشکالی ندارد اما از نظر اخلاقی رعایت شود.
عفاف و حجاب، سخت‌گیرانه نیست
مسئله عفاف و حجاب در دین ما چیست؟ این مسئله نوآورانه نیست. قبل از اسلام هم بوده و ثانیا مسئله سخت گیرانه هم نیست. حجاب در اسلام بسیار بسیار ساده تر و معقولانه تر از قبل از آن است. در کتاب تاریخ تمدن ویل دورانت حجاب در تمدن های مختلف بیان شده است و با مقایسه آن ها با اسلام می توان به جایگاه حجاب و نیز زن در اسلام پی برد.
چهار پیشنهاد برای سر و سامان‌دادن به وبلاگستان
تشکل رسمی و دائمی نیاز داریم. میثاق نامه اخلاقی و کدهای اخلاق رسانه ای قوانین فهمی بر آن کفایت نمی کند. رسانه های متعارف پشتوانه مالی اداری حقوقی دارند، اما وبلاگ نویسان ندارند. حمایت دستگاه های دولتی از وبلاگ نویسان، از نظر پشتیبانی فنی و مالی.
***
بخشی از سخنان دکتر"فهیمه فرهمند پور"، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس مرکز تحقیقات و مطالعات زنان دانشگاه تهران که در رابطه با عفاف، اخلاق و آرامش در اردوی سه روزه وبلاگ نویسان به سخنرانی پرداختند، در زیر امده است:
فرهمند پور با اشاره به اینکه عبادی ترین آموزه های اجتماعی ما در دین اسلام جنبه عبادی دارند و نیز عبادی ترین آموزه های ما جنبه اجتماعی دارند گفت: «تقوا در سطح میدان جامعه خوب و ارزشمند است و حکم حجاب یک حکم عبادی و اجتماعی است که رعایت آن هرچند که یکی از دستورات عبادی است، اما در جامعه اثرگذار است.»
این استاد دانشگاه در رابطه با نحوه بیان مسئله حجاب در وبلاگ ها نیز گفت: «اگر ما می خواهیم در مورد حجاب صحبت کنیم باید مخاطب را بشناسیم و براساس باورهای او صحبت کنیم. به طور مثال کسی که مذهبی است و ما بخواهیم از زکات صحبت کنیم باید بگوییم که اگر زکات ندهی مالت حلال نیست، اما برای یک فرد که چندان هم مذهبی نیست باید بگوییم که چون در جامعه هستی برای اینکه جامعه به حالت تعال برسد باید زکات بدهی. به عبارت بهتر برای فرد با ایمان از حکم عبادی استفاده کردیم و برای دیگری از حکم اجتماعی گفتیم. این باید در وبلاگ نویسی مورد نظر قرار گیرد.»
استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود: «این که مخاطب خود را نمی توان انتخاب کرد و شناخت، باید توجه داشته باشیم که از چه زاویه ای به بحث بپردازیم که مخاطبین با سلایق گوناگون را جذب کنیم.»
وی همچنین در رابطه با اخلاقیات در دین اسلام گفت: «حوزه اخلاق و روابط جنسی شامل چهار اصل است. اصل اول توجه به مسائل جنسی است که برخلاف رهبانیت گراها به گوشه گیری و توجه نکردن به زندگی و روابط زناشویی بی تفاوت نیست. اصل دوم تعیین حدود و ثغور روابط است که در مقابل بی بند و باری‌ها قرار می‌گیرد و اصل سوم موضوع حریم خصوصی و عمومی است.»
فرهمندپور در رابطه با حریم خصوصی و عمومی افزود: «اصل سوم توجه به حریم خصوصی و عمومی است. در مسائل جنسی، دنیای غیراسلامی در امور جنسی معتقد به حریم خصوصی و عمومی نیست و خصوصی ترین اتفاقات در منظر عمومی صورت می گیرد، در حالیکه در دین اسلام مسائل جنسی مورد توجه است و در چارچوب خاصی مستحب است، اما تنها در حریم خصوصی.»
وی ضمن تاکید بر تاثیر پذیری غیرقابل انکار و متقابل عملکرد در حرم خصوصی و عمومی، افزود: «اصل چهارم این است و مشخص است که زن و مردی که در حریم خصوصی به اندازه کافی از هم برخورداری عاطفی روحی و جسمی پیدا کرده اند در حریم عمومی واکسینه هستند.»
وبلاگ نیوز
هدف از وبلاگ‌نویسی چیست؟درباره مسئله اخلاق و حقوق در فضای رسانه باید چند نکته را خاطر نشان کنم. ما به عنوان یک انسان و مسلمان معتقدیم که قبل از شروع هر کاری از جمله وبلاگ‌نویسی پاسخ به یک سوال را باید بدهیم، اینکه چرا وبلاگ نویسی؟ ارتقاء برای چه؟ نوشتن و مشارک در فضای مجزای به چه دلیل؟ اینکه ما مسلمان هستیم و رفتار ما باید اسلامی باشد، نیز مطرح است. توجه به این نکته در مورد وبلاگ نویسی اهمیت بیشتری پیدا می کند.
سوال این است که آیا وبلاگ نویسی یک تفنن و پرکردن اوقات فراغت و طرح خویشتن است و آیا اظهار نظر در فضای سیاسی و اجتماعی است یا هدف دیگری را هم باید دنبال کرد؟ یک اصل در رابطه با کارها، اصل پایداری در کارهاست که وجدان و آموزه های دینی نیز بر آن تاکید دارند و اینکه این نوع کارها اگر بر اساس نیات مادی گرایانه و مقطعی باشد، اثرگذار نخواهد بود.
اخلاق رسانه‌ای چیست؟
بعضی ها معتقدند پایبندی به اخلاق در عرصه رسانه شوخی است که من در مقاله تعامل اخلاق و حقوق در رسانه ها اینها را نقد کردم که این شوخی ها چیست و در عرصه خبر صحبت از اخلاق کردم. اخلاق رسانه ای عبارت دو کلمه است که بعضی معتقدند این دو در تضاد هم قرار دارند. دسته دوم هم معتقدند که تقیدات اخلاقی و وارد کردن نرم های اخلاقی به حوزه کار خبری محدودیت آفرین است. کار خبری جای کار اخلاقی نیست و گاهی ارزش های خبری ایجاب می کند که ما بعضی از معیارها را نادیده بگیریم.
برخی هم معتقدند که از نظر اخلاقی چیزی که ما یقین داریم درست است، اما گفتنش دردی از جامعه را دوا نمی کند؛ در عرصه رسانه، ما را از کار رسانه ای باز می دارد و محدود کننده است، اما من در جمع شما دوستان عرض کنم که اولا اینطور نیست. ثانیا اگر این طور باشد قرار نیست ارزش اخلاقی ما با آنها یکی باشد، قرار نیست درجه‌ای که آنها ارزش می‌دانند ما هم بدانیم. بحث مخاطب محوری که به آن قائل هستند شاید درست نباشد! تقیدات اخلاقی محدودیت می آفریند، اما گاهی اوقات جسارت و صراحت و شجاعت می دهد که جای دیگر اینها را ندارد.
التزام عملی به بعضی از ملاک های اخلاقی شما را ملزم به سوژه هایی می کند که هیچ وبلاگ نویس دیگری که التزام اخلاقی ندارد، آنها را نمی بیند.
وبلاگ‌نویسی، جهاد فرهنگی و مصداق امر به معروف
اگر وبلاگ نویسی را جهاد فرهنگی بدانیم شجاعت و صراحت می یابیم و دستمان را باز می کند. اگر وبلاگ نویسی را به عنوان مصداق امر به معروف و نهی از منکر بدانیم، تکلیفمان بیشتر است و آن زمان است که می دانیم امر به معروف و نهی از منکر تنها با نصیحت ساقط نمی شود.
وبلاگ نویسی که کار خود را امر به معروف بداند تنها به گفتن بسنده نمی کند، چرا که می‌دانیم تنها نصیحت ساقط کننده امر به معروف و نهی از منکر نیست.
تقوا و امانت‌داری، کدهای اخلاقی ما
عضو حقوقی شورای نگهبان در رابطه با کد اخلاق رسانه ای نیز گفت: «ما باید ضوابط اخلاقی ای برای وبلاگ نویسی داشته باشیم که شفاف و مدون باشد. هم از کلی گویی بپرهیزیم و هم مدون کنیم. این کد اخلاقی موردی است که در دیگر مشاغل نیز رعایت شده است، مانند همان قسم نامه که برای پزشکان وجود دارد و در حال حاضر نیز چند کشور که با هم، هم فرهنگ هستند در حال تدوین کد اخلاق منطقه ای هستند و من در پیشنهاد می کنم که این کد اخلاقی برای وبلاگ نویسی ایران نیز تدوین شود.»
دوکار باید بکنیم و از این دوکار خارج نیست:
تقوا داشته باشیم؛
و امانت دار باشیم.
این دو اصولی است که ورای قانون قرار گرفته است و هرچند در قانون به رعایت موازین تکیه دارد، اما بسیاری از تخلفات صورت می گیرد که با گسترش اصل تقوا می توانیم شاهد اجرای آن باشیم. مورد دوم امانت است. امانت مفهوم گسترده ای دارد. خبر امانت است و باید عینا و کاملا به صاحبش که مردم است، برگردد. توجه به این نکته که هرچه می شنوید، می گویید در دل شما محاسبه خواهد شد باعث می شود که بسیاری از موارد که هرچند از نظر قانون هم اشکالی ندارد اما از نظر اخلاقی رعایت شود.
عفاف و حجاب، سخت‌گیرانه نیست
مسئله عفاف و حجاب در دین ما چیست؟ این مسئله نوآورانه نیست. قبل از اسلام هم بوده و ثانیا مسئله سخت گیرانه هم نیست. حجاب در اسلام بسیار بسیار ساده تر و معقولانه تر از قبل از آن است. در کتاب تاریخ تمدن ویل دورانت حجاب در تمدن های مختلف بیان شده است و با مقایسه آن ها با اسلام می توان به جایگاه حجاب و نیز زن در اسلام پی برد.
چهار پیشنهاد برای سر و سامان‌دادن به وبلاگستان
تشکل رسمی و دائمی نیاز داریم. میثاق نامه اخلاقی و کدهای اخلاق رسانه ای قوانین فهمی بر آن کفایت نمی کند. رسانه های متعارف پشتوانه مالی اداری حقوقی دارند، اما وبلاگ نویسان ندارند. حمایت دستگاه های دولتی از وبلاگ نویسان، از نظر پشتیبانی فنی و مالی.
***بخشی از سخنان دکتر"فهیمه فرهمند پور"، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس مرکز تحقیقات و مطالعات زنان دانشگاه تهران که در رابطه با عفاف، اخلاق و آرامش در اردوی سه روزه وبلاگ نویسان به سخنرانی پرداختند، در زیر امده است:
فرهمند پور با اشاره به اینکه عبادی ترین آموزه های اجتماعی ما در دین اسلام جنبه عبادی دارند و نیز عبادی ترین آموزه های ما جنبه اجتماعی دارند گفت: «تقوا در سطح میدان جامعه خوب و ارزشمند است و حکم حجاب یک حکم عبادی و اجتماعی است که رعایت آن هرچند که یکی از دستورات عبادی است، اما در جامعه اثرگذار است.»
این استاد دانشگاه در رابطه با نحوه بیان مسئله حجاب در وبلاگ ها نیز گفت: «اگر ما می خواهیم در مورد حجاب صحبت کنیم باید مخاطب را بشناسیم و براساس باورهای او صحبت کنیم. به طور مثال کسی که مذهبی است و ما بخواهیم از زکات صحبت کنیم باید بگوییم که اگر زکات ندهی مالت حلال نیست، اما برای یک فرد که چندان هم مذهبی نیست باید بگوییم که چون در جامعه هستی برای اینکه جامعه به حالت تعال برسد باید زکات بدهی. به عبارت بهتر برای فرد با ایمان از حکم عبادی استفاده کردیم و برای دیگری از حکم اجتماعی گفتیم. این باید در وبلاگ نویسی مورد نظر قرار گیرد.»
استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود: «این که مخاطب خود را نمی توان انتخاب کرد و شناخت، باید توجه داشته باشیم که از چه زاویه ای به بحث بپردازیم که مخاطبین با سلایق گوناگون را جذب کنیم.»
وی همچنین در رابطه با اخلاقیات در دین اسلام گفت: «حوزه اخلاق و روابط جنسی شامل چهار اصل است. اصل اول توجه به مسائل جنسی است که برخلاف رهبانیت گراها به گوشه گیری و توجه نکردن به زندگی و روابط زناشویی بی تفاوت نیست. اصل دوم تعیین حدود و ثغور روابط است که در مقابل بی بند و باری‌ها قرار می‌گیرد و اصل سوم موضوع حریم خصوصی و عمومی است.»
فرهمندپور در رابطه با حریم خصوصی و عمومی افزود: «اصل سوم توجه به حریم خصوصی و عمومی است. در مسائل جنسی، دنیای غیراسلامی در امور جنسی معتقد به حریم خصوصی و عمومی نیست و خصوصی ترین اتفاقات در منظر عمومی صورت می گیرد، در حالیکه در دین اسلام مسائل جنسی مورد توجه است و در چارچوب خاصی مستحب است، اما تنها در حریم خصوصی.»
وی ضمن تاکید بر تاثیر پذیری غیرقابل انکار و متقابل عملکرد در حرم خصوصی و عمومی، افزود: «اصل چهارم این است و مشخص است که زن و مردی که در حریم خصوصی به اندازه کافی از هم برخورداری عاطفی روحی و جسمی پیدا کرده اند در حریم عمومی واکسینه هستند.»
وبلاگ نیوز