اهمیت وبلاگها در فضای مجازی

وبلاگ چيست؟
وبلاگ، وب نامه، وب نوشت، تار نگار يا بلاگ؛ رسانه اي ساده و انعطاف پذير است كه حال ارتقاء ارتباطات در عالم اينترنت و بازتاب تعامل انسان با اين فضاي باز مجازي است. رسانه اي كه با رشد چشمگير خود، جوانان ايراني را در رتبه دهم رده بندي جهاني قرار داده است. (با توجه به درصد كم كاربران اينترنت به نسبت جمعيت كل جمعيت در ايران اين رتبه بسيار قابل توجه است.)

وبلاگ توانسته پتانسيل بالايي را براي استفاده هاي شخصي و حرفه اي ايجاد كند، به طوري كه امروزه اشخاص، گروه ها، احزاب، تشكل ها و... زيادي از آن براي ارائه عقايد و نظرات خود استفاده مي كنند. درواقع وبلاگ ها عبارتند از روزنامه هاي شخصي روي شبكه اينترنت كه با برنامه اي ساده اداره مي شوند. بلاگ ها عامدانه اطلاعات عيني و عقايد شخصي را با هم آميخته و اغلب با يك لينك به منبع اصلي، يك بلاگر ديگر و يا مقاله اي كه وبلاگ نويس مزبور مورد تحليل قرار داده و يا مايل است آن ها را به مخاطبين خود معرفي كند، همراه هستند.

پیدایش وبلاگ
اولين وبلاگ توسط «تيم برنرز ليTim Berners Lee » مخترع وب، ايجادشد كه درآن وي به سايت هاي جديدي كه در آن زمان روي اينترنت فعال مي شدند، اشاره مي كرد. درفاصله بين سال هاي 1996 تا 1997 كه از آن به عنوان «انفجار وب» نام برده مي شود، چندين وبلاگ جديد ايجاد شد و پس از آن شاهد گسترش وعمومي شدن وبلاگ ها بوديم. در سال 1999 با راه اندازي چندين سرويس رايگان و ارزان قيمت در رابطه با وبلاگ و وبلاگ نويسي، تعداد آنان روبه افزايش نهاد و تا اواسط سال 2000 بيش از يك هزار وبلاگ ايجاد شد و اين رقم تا اواسط سال 2002 به بيش از نيم ميليون رسيد. با اين حال در ژوئن سال 2003 تعداد وبلاگ ها بين 4/2 تا 9/2 ميليون اعلام شد و در ابتداي سال 2005 تعداد آن به مرز 10ميليون رسيد و هم اكنون حدود 48ميليون وبلاگ در اينترنت وجود دارد و تعداد وبلاگ ها در جهان به طور متوسط هرشش ماه يكبار دوبرابر مي شود.»

وبلاگ نويسي، روزنامه نگاري نوين
امروز نقش جوانان ايراني در توليد محتواي وبلاگ هاي فارسي غيرقابل انكار است؛ جواناني كه توانسته اند علاوه بر انتقال تجربيات و دانش و اطلاعات خود به ديگران، به گسترش ارتباطات نيز كمك كنند.

بررسي ها نشان مي دهد پيامدها و تأثيرات سياسي، اجتماعي و فرهنگي وبلاگ هاي فارسي بعنوان يكي از مظاهر تكنولوژي هاي نوين اطلاعاتي حائز اهميت است. به بيان ساده تر، وبلاگ ها مي توانند يك بستر مناسب براي نوآوري هاي فناوري آموزشي باشند.

براي وبلاگ نويسي شايد بهترين تعريف، روزنامه نگاري نوين باشد، اين شيوه نوين به خاطر شخصي بودن فاقد عناصر سازماني مثل هيئت تحريريه و... هستند و به همين دليل برخي آن را فاقد استانداردهاي روزنامه نگاري مي دانند. اين در حالي است كه امروزه حتي بسياري از روزنامه هاي بزرگ و مطرح غرب مثل روزنامه «گاردين» و «نيويورك تايمز» داراي وبلاگ هستند.

آفات وبلاگ نويسي در ايران
اگر سير حركتي وبلاگ ها را در يك تحقيق مورد بررسي كارشناسي قرار دهيم، خواهيم ديد كه از سال 1378 تا 1380 به بعد كه وبلاگ نويسي در ايران به طور جدي شكل گرفت، اين فضا قرباني دو دليل عمده شد. اول اينكه مسئولان مربوطه و ذيصلاح به دليل اين كه با اين فضا آشنا نبودند، تصميمات غلطي را اتخاذ كردند و ضعف قوانين موجود نيز مزيد بر علت شد. دوم افراطيوني كه پس از مدتي وبلاگ نويسي، به فعاليت هاي مغرضانه عليه امنيت كشور پرداختند و بدون رعايت موازين عرفي، اخلاقي و قانوني يكه تاز ميدان شدند و پس از مدتي با برخورد مراجع قضايي مواجه گرديدند.

اهميت رسمي شدن وبلاگ ها
اهميت، رسايي و رسمي شدن حوزه وبلاگ ها را از آنجا مي توان دريافت كه بسياري از دولتمردان، احزاب رسمي و مسئولين جمهوري اسلامي از وبلاگ ها براي تعامل با اقشار اجتماعي بهره گيري مي كنند، از اين رو، ديگر نمي توان وبلاگ ها را وب سايت هاي غيررسمي دانست كه وبلاگ نويسان از آن به عنوان دفترچه خاطرات خود استفاده مي كردند. توجه به محتواي وبلاگ ها، كه امروزه قسمت اعظم آن به اخبار و نوشته هاي تحليلي و انتقادي اختصاص داده شده، لزوم توجه به اين حوزه را از چند زاويه مهم جلوه مي دهد:

اول: غالب مخاطبين و خوانندگان وبلاگ ها را اقشار خاص جامعه، روشنفكران، دانشجويان و زنان تشكيل مي دهند. افرادي كه با رسانه هاي رسمي اغناء نمي شوند و با روحيه نوجو و افكار راديكال خود به دنبال دست يافتن به مطالب و تحليل هاي جديد هستند.

دوم: رشد حيرت انگيز و بلاگ هاي فارسي و حساسيت هاي ناظران داخلي و خارجي نسبت به وقايع كشور وعلل اقبال جوانان از اين پديده نوظهور مي باشد. مجامعي كه با پرداختن هزينه هاي هنگفت، سعي در تخطئه نظام اسلامي دارند مطمئناً از رويكرد و بلاگ ها آنچه را كه بخواهند برداشت مي كنند و در سطح بين الملل بازتاب مي دهند. مانند خبرگزاري رويترز و سايت CNN كه عمده اشتياق و علاقه كاربران ايراني را مسائل جنسي و فرهنگ غرب عنوان مي كنند و مدعي اند كاربران ايراني به دليل محدويت هاي اجتماعي در اين زمينه ها به وبلاگ وبلاگ نويسي گرايش پيدا كرده اند.

سوم؛ و آخرين نكته اينكه فارغ از تمام وجوهات مثبت وبلاگ وبلاگ نويسي كه شامل گسترش زبان فارسي، تعامل سازنده كاربران با يكديگر، رونق و گسترش مباحث علمي، تخصصي و... مي باشد؛ هستند وبلاگ هايي كه امروزه نقش نشريات زردي را بازي مي كنند كه هدفشان تنها ارضاء حس كنجكاوي و هيجاني مخاطبين و تحريك آن هاست. اطلاعاتي كه اين وبلاگ ها به مخاطبين خود مي دهند غالباً شامل تحليل ها و اخباري با سوگيري هاي خاص است كه بدون رعايت اصول خبرنگاري، اطلاعات غيرواقعي، كذب و مخربي را به مخاطب القاء مي كنند.

همانطور كه اشاره شد وبلاگ، فرم خاصي از وب سايت است كه به طور متناوب به روز مي شود و مطالب به ترتيب تاريخ در آن مرتب مي شوند. رسانه اي با پتانسيل بسيار بالاكه زمينه را براي فعاليت هاي شخصي و حرفه اي فراهم آورده است. كارشناسان، وبلاگ را به عنوان جايگزين روزنامه نگاري مي دانند چنانچه آندرو گرومت مي گويد: «وبلاگ ها با تكنولوژي ساده و قابل دسترس، جايگزيني براي جريان هاي خبري سنتي شده اند و اكنون هر شهروندي مي تواند يك خبر نويس باشد و از آنجا كه پوشش خبر تاثير فراواني بر مسائل سياسي دارد، وبلاگ ها به عنوان رسانه هاي جديد مي توانند در انتشار خبرها تاثير زيادي در پوشش خبري و در نتيجه بر سياست بگذارند.»2

شاهد اين مدعي كه نشان از قدرت بالاي وبلاگ ها دارد موضوع تحريف نام خليج فارس به خليج عربي توسط «نشنال جئوگرافيك» در سال گذشته بود كه وبلاگ نويسان ايراني با پيام ها و طومارهاي اينترنتي خود آن ها را وادار به اصلاح اشتباه خود كردند. واقعيت اين است كه وبلاگ ها علاوه بر كاركردهاي خبري و تحليلي مثبت خود در مينه سياسي، اجتماعي، فرهنگي و ... مي توانند به مثابه ابزاري جهت تخريب و جريان سازي نيز مورد استفاده قرار گيرد. به عبارت ديگر وبلاگ تيغ دو لبه اي است كه هم فرصت است و هم تهديد. طبيعتاً بسياري از وبلاگ نويسان در حوزه هاي فعاليت و تخصصي خود مي نگارند، اما هستند افرادي كه در حوزه هاي سياسي و اجتماعي وراي نقدهاي منصفانه با گرايشات يكسويه - و غالباً مغرضانه - خود به تخريب اشخاص، گروه ها، احزاب و حتي نظام جمهوري اسلامي مي پردازند؛ كه اين مي تواند به صورت خطري جدي خودنمايي كند.

 

 

پ.ن:

«حميدضيايي پرور»، دانشجوي دكتراي تخصصي علوم ارتباطات(1)

گزارش آماری از کیهان (2)