سالگرد آتش‌زدن مسجدالاقصی و خطر روزافزون صهیونیسم

به گزارش گرداب، 42 سال پیش، زمانی که پیش مسجد الاقصی از سوی یک مسیحی افراطی به آتش کشیده شد خطر زدودن آثار اسلامی از سرزمین های اشغالی و تحمیل تفکر صهیونیستی جدی شد.

مسجدالاقصی قبله اول و سومین مکان مقدس مسلمانان است. این حرم شریف از دیر باز مورد تاخت و تاز دشمنان آن بوده است، اما آتش‌زدن این بنای مقدس یکی از مهم‌ترین تهدیداتی بوده که مسجدالاقصی به خود دیده است. برای تببین عمق فاجعه و ستمی که بر این بنای مقدس رفته ابتدا به معرفی کوتاه آن می پردازیم.

 

مسجدالاقصی در جنوب حرم شریف واقع شده است. حرم شریف این مکان مقدس شامل مسجدالاقصی، "قبه الصخره" با گنبد طلایی آن و صحن‌ها و ساختمان‌های پیرامون آن است که جمعاً به مساحت 14 هکتار بر فراز کوه "موریا"  قرار دارد و 14 دروازه از جمله درهای "اسباط"، "حطه"، "شرف‌الانبیا"،" ناظر"، "نو"، "قطانین"، "مطهره"، "سلسله"، "مغربیان" و "دروازه طلایی"، اتاق‌های متعدد، 8 چاه در صحن قبه الصخره و 17 چاه در حیاط مسجدالاقصی و جمعاً 4 گلدسته از جمله آثار این بخش است.
 
طول این بنا به 80 متر و عرض آن به 55 متر می‌رسد و اکنون به 53 ستون مرمری و 49 ستون مربع ‌شکل استوار است. درهای مسجد در زمان امویها از طلا و نقره پوشیده شده بود اما به فرمان "ابوجعفر منصور" صفحات طلا و نقره را کنده، به دینار تبدیل و به مصرف مسجد رساندند. در اوائل قرن پانزدهم برخی از قسمتهای مسجد مورد مرمت قرار گرفت و گنبد و ابواب شمالی آن ساخته شد.
 
زمانی که صلیبی‌ها بیت‌المقدس را اشغال کردند، بخشی از مسجد را به کلیسا و بخش دیگر را به محل سکونت سواره نظام و انبار ذخائر خود تبدیل نمودند ولی هنگامی که "صلاح‌الدین ایوبی" بیت‌المقدس را از آنان بازپس گرفت، به اصلاح و مرمت مسجد امر کرد و محراب آن را بازسازی نمود، گنبد آن را معرق‌کاری کرد و منبری زینت‌یافته با عاج و آبنوس از حلب آورد و در سمت راست محراب قرار داد. این منبر تا زمان آتش‌سوزی مسجد توسط یهودیان در تاریخ 21/8/1969 باقی بود.
 
پادشاهان ایوبیان و ممالیک و سلاطین عثمانی نسبت به مسجد عنایت و توجه داشتند و رواق‌ها در آن ساختند. سقف آن را تعمیر نموده و با کاشی معرق و مرمر زینت بخشیدند. دیوارها را تعمیر کردند و کف آن را با قالی‌های ایرانی پوشاندند.
در سال 1927 میلادی ضایعاتی به مسجد وارد آمد. لذا مجلس اعلای اسلامی به منظور تعمیر و بازسازی مسجد از کشورهای عربی و اسلامی استمداد جست. بزرگترین و مهمترین مرحله این عمران، برداشتن ستون‌های قدیمی بود که گنبد بر آنها استوار بود و به جای آنها 60 ستون جدید که پی آنها از بتن مسلح بود، قرار داده شد.
پس از آن بر اثر زلزله، به برخی از رواقها و اجزای مسجد صدمه وارد شد که مجلس اسلامی با استفاده از اموال اوقاف به مرمت آن پرداخت.

در همین راستا این هیئت اسلامی رواق شرقی را منهدم کرد و از نو بنا نمود. رواق میانی را نیز بازسازی کرد و ستون‌های مورد نیاز را از ایتالیا آورد. زیر مسجدالاقصی دهلیزی وسیع وجود دارد که به "اقصی قدیم" موسوم است و آن عبارت است از سلسله‌ای از طاق‌ها که بر ستون‌های محکم و قطور استوار شده است.

 

آتش‌سوزی مسجدالاقصی
 در تاریخ 21/8/1969 (21  آگوست) رژیم صهیونیستی اعلام کرد یک فرد دیوانه به نام "دنیس مایکل روهان " (Michael Dennis Rohan)مسجدالاقصی را به آتش کشید. گرچه اسرائیلی‌ها اعلام داشتند که این فرد استرالیایی یک مسیحی دیوانه بود لیکن برخی منابع معتبر نیز بر این عقیده هستند که ایشان یک یهودی توریست بود و از لحاظ سلامت عقلی نیز هیچ مشکلی نداشت. همچنین آثار حریق دلالت بر آن دارد که اشخاص دیگری روهان را در آتش زدن این مسجد از خارج آن و از یکی از پنجره‌های مشرف به "درب‌المغاربه" (که اسرائیلی‌ها آن را منهدم کردند) هدایت و یاری رسانیدند. در این آتش‌سوزی منبر مسجدالاقصی تخریب شد. منبری که از سوی نورالدین زنگی سفارش ساخت داده شده بود، بعد از جنگ‌های صلیبی و فتح بیت‌المقدس در سال 1187 یعنی دوران مسیحیت توسط صلاح‌الدین ایوبی از حلب به بیت‌المقدس آورده شده بود.
 
بخش به آتش کشیده مسجدالاقصی 1500 متر مربع از 4400 متر مربع مساحت کلی مسجد را در بر می‌گرفت. در این آتش‌سوزی "منبر صلاح‌الدین ایوبی"، "محراب ذکریا"، "مقام الاربعین" ، سه رواق ممتد از جنوب به شمال با ستون‌ها و ایوان‌ها و تزئینات سقفی بر سطح مسجد فرو ریخت. دو ستون اصلی که گنبد روی آن استوار بود و اجزایی از گنبد داخلی که مزین بود محراب و دیوارهای جنوبی، پوشش مرمری و 48 پنجره گچی، شیشه‌های رنگی و فرش‌ها، سوره اسراء که با کاشی‌های معرق و تذهیب شده نوشته شده بود و از بالای محراب به سوی شرق امتداد داشت و بسیاری از تزئینات و آیات قرآنی طی این آتش‌سوزی از بین رفت.
 
گاه‌شمار تعرضات به مسجدالاقصی
البته تلاش برای تخریب این مسجد به همین جا ختم نشد و چند بار دیگر نیز تلاشهایی متعددی در این راستا صورت گرفت که به این شرح است:

- در سال های 1982 و 1987 از سوی ارتش اسرائیل مراسمی نظامی در آنجا برگزار شد. این مسئله با مقاومت فلسطینیان روبرو شد و 20 نفر از آنها شهید شدند.
 
- در سال 1996 نتانیاهو اجازه حفر تونل داد و در جریان اعتراض فلسطینیان 75 نفر کشته شدند.
 
-  در سال 1997  دو اسرائیلی به قصد انداختن سر خوک به داخل صحن مسجد بازداشت شدند. آنها اعلام کردند که در آئین یهود، خوک نجس نیست.
 
-  در7  ژوئن 1967 نیروهای اشغال‌گر کلیدهای درب غربی باب المغاربه را توقیف کردند و سپس این نیروها به سرعت، شهر را بعد از فرار اردنی ها تصرف کردند.
 
  - در 9 ژوئن 1997 از برگزاری نماز جمعه ممانعت به عمل آمد. این اتفاق نخستین باری بود که از زمان جنگ‌های صلیبی از 1187 میلادی تاکنون رخ داد.
 
- در 16 نوامبر 1969 نیروهای اشغالگر "کنج فخریه" در جنوب غربی حرم الشریف را اشغال کردند.
 
- در 14 آگوست 1970 گروه "گرشان شالوم" یک گروه افراطی که قصد داشتند مسجد را تخریب و به جای آن مسجد سلیمان را بنا کنند، به زور وارد محوطه حرم شدند که طی یک درگیری، ده‌ها نمازگزار فلسطینی مجروح شدند.
 
  - در 19 آوریل 1980 یک گروه از خاخام‌ها و بزرگان یهود یک کنفرانس نیمه مخفی برای پیدا کردن راه‌هائی به‌منظور آزادی معبد کوهستان از دست مسلمانان تشکیل دادند.
 
  - در 28 آگوست 1980 اشغال‌گران، تونلی در زیر مسجد حفر کرد.
 
- در 30 مارس 1982 نامه‌های متعددی به مقامات اوقاف اسلامی ارسال و از آنها خواسته شد تا معبد کوهستان را ترک کنند و اخطار داده شد که در غیر این صورت نتایج وخیمی به خاطر اشغال معبد ما برای آنها به وجود خواهد آمد. نامه به عبری‌‌‌، انگلیسی ، فرانسوی ، اسپانیایی و لهستانی نوشته شده بود.
 
 - در 11 آوریل 1982 یک سرباز اسرائیلی بنام "آلن گودمن" با تفنگ M16 به نمازگزاران شلیک کرد و 60 فلسطینی را کشته و مجروح نمود.
 
- در 26 مارس 1983 ورودی اصلی بخش وقفی بیت المقدس به خاطر حفاری های اسرائیل تخریب شد.
 
- در 21 آگوست 1985 پلیس رژیم اسرائیل به یهودیان افراطی اجازه داد در محوطه حرم به عبادت بپردازند.
 
- در 4 آگوست 1986 یک گروه از خاخام‌ها یک قانون نهائی را صادر کردند که به یهودیان اجازه می‌داد در حرم شریف به عبادت بپردازند و درخواست کردند که در آنجا یک کمیته ایجاد کنند.
 
- در 12 می 1988 سربازان اسرائیلی به سوی تظاهرات مسالمت آمیز مسلمانان در حرم الشریف آتش گشودند و حدود 100 نفر از فلسطینیان را شهید کردند.
 
- در 8 آگوست 1990 مقامات رژیم اسرائیل در مسجدالاقصی به قتل عام 22 نماز گزار و مجروح ساختن بیش از 200 نفر دست زدند.
 
- در 25 ژولای 1995 دادگاه عالی رژیم اسراییل قانونی را تصویب کرد که به یهودیان اجازه می‌داد در مسجدالاقصی ( معبد کوهستان) عبادت کنند.
   
سال 1982 شاهد سلسله‌ای از  تجاوزهای مکرر صهیونیست‌ها به حریم قدس شریف بوده است. در 11 آوریل، افراد یک گروه یهودی از پیروان سازمان‌های افراطی یهودی "جنبش امنای جبل‌البیت" و "جنبش کاخ" به رهبری خاخام "مائیرکاهانا" تلاش کردند به داخل مسجدالاقصی یورش ببرند. بعدها روشن شد که این تلاش پوششی بوده برای یک تهاجم مسلحانه به "قبه‌الصخره" این حرم مقدس توسط یکی از سربازان صهیونیست به نام "ایلین گوتمن" انجام شد و بر اثر آن دو تن از نگهبانان مسجد به شهادت رسیدند و آسیب‌های فراوانی به قبه‌الصخره و ستونها و دیوارهای داخلی و خارجی مسجد وارد آمد. پیش از این تهاجم مسلحانه، سازمان "هاگانا"، چند نامه تهدیدآمیز برای اعضا شورای اوقاف قدس ارسال داشت که در آنها گفته شده بود اگر یهودیان از ورود به داخل مسجد همچنان منع شوند اعضای شورا به قتل خواهند رسید و مسجدالاقصی به آتش کشیده خواهد شد.
 
این یورش مسلحانه به مسجدالاقصی، واکنش شدید و خشمگینانه در قدس و سایر شهرهای کرانه غربی را برانگیخت و طی قیامی گسترده 9 تن از فلسطینیان شهید و 136 تن دیگر مجروح شدند. علی‌رغم واکنش‌های شدید مسلمانان نسبت به تهاجم مسلحانه علیه مسجدالاقصی، تلاش‌های یهودیان افراطی برای ورود به داخل مسجد تکرار شد و در ششم ژوئیه یک گروه از اعضای "جنبش امنای جبل‌البیت" که تقریباً 70  تن بودند به بهانه برگزاری یک اجتماع همبستگی با ارتش اسرائیل که مشغول جنگ در لبنان بود و به منظور نیایش و طلب پیروزی برای این ارتش، قصد ورود به داخل مسجدالاقصی را داشتند که شهروندان فلسطینی و نگهبانان مسجد با آنها درگیر شده و از ورودشان به صحن‌های خارجی مسجدالاقصی جلوگیری کردند.

ساعت 3  سحرگاه 28 ژوئیه همین سال، 47 مسلح یهودی عضو یک جنبش مذهبی به نام "یشیفه تو راه هکوهانیم" به رهبری خاخام "گرشون سلمون" به فرمان معاون وزیر دفاع در امور اسکان، چند خانه عربی جنب حرم شریف از ناحیه غربی را که متعلق  به اوقاف اسلامی بود، اشغال کردند و یک سری اثاثیه و تعدادی میز و مقداری اسلحه به داخل آن خانه‌ها انتقال دادند و کنار پنجره‌ها و روی پشت‌بام‌های مشرف به مسجدالاقصی، مستقر شدند.
 
هیئت اسلامی به منظور حمایت از مسجدالاقصی پیامی خطاب به مسلمانان قدس منتشر کرد که بلافاصله صدها شهروند عرب فلسطینی در صحن های مسجدالاقصی حاضر شدند و سعی کردند یهودیان مسلح را که خانه‌های مذکور را اشغال کرده بودند، از آنجا بیرون کنند. در عین حال شهردار قدس اعلام اعتصاب همه‌جانبه کرد که در نتیجه آن فضای هولناکی از تشنج بر شهر حاکم شد. در اینجا بود که پلیس صهیونیستی مجبور شد یهودیان مسلح را از این خانه‌ها بیرون کند.
 
چند روز بعد از این حادثه "جنبش امنای جبل‌البیت" دعوتنامه‌هایی برای برگزاری یک جشن عروسی در صحن مسجدالاقصی توزیع کرد. در این دعوتنامه نوشته شده بود: در ساعت 19 روز چهارم اوت سال 1982، مراسم عروسی "مریم کوهین" با دکتر "گلدشتاین" برگزار می‌شود. مدعوین باید به تعالیم مذهبی ویژه زیارت "جبل الهیکل" مقید باشند. روی کارتهای دعوت نیز تصویر شهر قدس با عکسی از هیکل به جای قبه‌الصخره چاپ شده بود.

 

اداره اوقاف اسلامی قدس با مشاهده گسترش این تجاوزات و تلاش‌های مکرر برای یورش مسلحانه به حریم قدس، ضرورت فوری افزایش و بالا بردن کارآیی اقدامات مربوطه به پاسداری از مسجدالاقصی و قبه‌الصخره و صحن‌های خارجی آن را احساس کرد. به همین دلیل تصمیم گرفت که 200 نگهبان جدید استخدام شوند و دستگاه‌های آتش‌نشانی و هشدار دهنده بهتری مورد استفاده قرار گیرد و نورافکن‌های جدیدی در نقاط مختلف نصب شود اما بی‌تردید، صهیونیسم به وسیله جنبش‌های افراطی خویش و حتی حکومت رسمی خود همان‌طور که رهبران و بنیانگذارانش از " تئودور هرتزل" گرفته تا "دیوید بن‌گوریون" معتقدند که یهودی کردن قدس کامل امکان‌پذیر نیست ، مگر این‌که مقدسات اسلامی و مسیحی شهر تخریب و نابود شده باشد و نصب هیکل سلیمان روی "جبل‌البیت" (محل قدس شریف) مسأله‌ای است که تنها به زمان و فرصت مناسب نیاز دارد و تمامی این رویدادها و تجاوزاتی که مسجدالاقصی با آن روبه‌رو می‌شوند، از حفاری‌هایی که در زیر آن انجام می‌گیرد گرفته تا به آتش کشیدن و یورش مسلحانه به آن، نشانه‌های این حقیقت به شمار می‌روند و دشمن صهیونیستی هرگاه فرصت را مناسب بداند، تهدیدهای مکرر قبلی مبنی بر انهدام مسجدالاقصی را به اجرا درخواهد آورد .
 
هر سال و هم‌زمان با آتش‌سوزی در مسجدالاقصی اخباری مبنی بر احتمال شکل‌گیری حمله ای دیگر مشابه هجمه صورت گرفته از سوی عناصرتندرو در گذشته به گوش می‌رسد که در این باره گروه‌های مختلف به ویژه مسلمانان و مسیحیان به شدت اظهار نگرانی داشته و در صددند تا با اقدامات گوناگون به هرشکل ممکن جلوی این اقدام ضد بشری را بگیرند.