یکی از اهداف افتتاح این سفارتخانه، مربوط به نوعی تفکیک بین مردم و سیستم حکومتی ایران است. مقامات آمریکایی درصدد هستند تا با افتتاح این سفارتخانه مجازی، نظام جمهوری اسلامی را تحت فشار بگذارند.
گرداب- افتتاح سفارتخانه مجازی ایالات متحده آمریکا به‌دلیل تعطیلی سفارت این کشور در تهران پس از تسخیر آن از سوی دانشجویان در سال ۱۳۵۸، موضوعی بود که از سوی رسانه‌های ایرانی مورد توجه بسیاری قرار گرفت. گفت‌وگوی زیر با "مهدی محمدی"، کارشناس مسائل سیاسی و نویسنده وبلاگ "عقل سرخ" درباره افتتاح این سفارتخانه و پیام‌ها و پیامدهای آن برای مردم ایران است.هر کاربر ایرانی در قدم نخست این سئوال به ذهنش می‌رسد که افتتاح یک سفارتخانه مجازی برای او چه سودی می‌تواند داشته باشد؟
کارکرد اولیه سفارتخانههای واقعی در ارائه ۲نوع سرویس است. اول خدمات کنسولی است که عموما در درخواست روادید و امکانات کنسولی و پشتیبانی‌های مختلف خلاصه می‌شود. دوم هم ایجاد امکان انتقال مستقیم اطلاعات و نظریات به کشور متبوع هر سفارتخانه از طریق آن سفارت است.
پایگاه سفارت مجازی ایالات متحده در ظاهر هر ۲نوع سرویس را ارائه می‌کند. به‌طوری‌که درخواست روادید و صدور آن در این پایگاه پیش بینی شده، ولو تجربه نشده است.
فرآیند صدور روادید چگونه می‌خواهد صورت بگیرد؟
این فرآیند دقیقا معلوم نیست و مشکلات فنی در این راه وجود خواهد داشت؛ چون صدور روادید مستلزم احراز هویت فرد درخواست کننده است و مفهوم احراز هویت در فضای مجازی بی‌معناست اما با فرض غلبه بر این مشکلات، می‌تواند خدمات کنسولی را به صورت مجازی ارائه بدهد.
علاوه بر این مدیران این سفارتخانه مجازی خواسته‌اند کانالی را ایجاد کنند تا مخاطبان دیدگاه‌های خود را به صورت مستقیم با دولت آمریکا مطرح کنند.
در حقیقت در این پایگاه فرآیند خدمات کنسولی در فضای مجازی بازسازی شده است و تلاش شده است تا به این وسیله، خلأ مربوط به عدم وجود سفارت رسمی در ایران پر شود.
اما در برخی از بخش‌های این سایت، محتواهای جدی به چشم می‌خورد که اصلا این سایت را از حالت یک سفارتخانه به یک پایگاه اطلاع رسانی و محتوایی تبدیل می‌کند. این موضوع برای یک سفارتخانه عادی است؟
از آنجایی که این پایگاه کنوانسیون‌های بین المللی را رعایت نمی‌کند، انتشار چنین مطالبی هم خیلی عجیب نیست. سایت وزارت خارجه آمریکا هم بخش فارسی دارد و در سرویس جدیدی با عنوان "iipdigital" اخبار مرتبط با ایران را ترجمه می‌کند.
یعنی باید قبول کرد که هدف دولت آمریکا از راه‌اندازی یک سفارتخانه مجازی تنها پوشش همین ۲نوع سرویس بوده است؟
بنده معتقدم اگر می‌خواهیم واقعیت را در این زمینه متوجه بشویم، باید درک دقیقی از راهبرد دولت آمریکا در زمینه سیاست خارجی و افتتاح این سفارت مجازی داشته باشیم.
دولت آمریکا به این وسیله قادر است حجمی از اطلاعات فردی و جمعی را جمع آوری کند که به شیوه‌های دیگر قادر نیست.
به نظر من اولین هدف دولت آمریکا از افتتاح این سفارتخانه، ایجاد یک مکانیسم رسمی و مستمر برای جمع آوری اطلاعات از داخل ایران است.
دولت آمریکا به این وسیله قادر است حجمی از اطلاعات فردی و جمعی را جمع آوری کند که به شیوه‌های دیگر قادر نیست. چرا که آمریکا در چند دهه اخیر پس از انقلاب با یک معضل جدی با نام "معضل دسترسی مستقیم" روبه‌رو بوده است.
دسترسی اطلاعات برای دولت آمریکا از طریق سفارتخانههای دیگر کشورهای هم‌پیمانش مقدور نبود؟
سفارت انگلستان پیش از این خدمات اطلاعاتی را به آمریکایی‌ها ارائه می‌کرد. اما با این همه، اطلاعات آنها هم دست دوم بود و طبیعتا آنچه را که دولت متبوع خود صلاح می‌دانست تحویل ایالات متحده می‌داد و ممکن بود در برخی موارد تحلیل‌های خود را به‌جای اخبار به مقامات آمریکایی برساند و آنان را دچار اشتباه بکند.
علاوه بر این، افتتاح این سفارتخانه یک کارکرد دیگر هم دارد و آن این است که مقامات آمریکایی ببینند چه تعداد به وب‌سایت این سفارتخانه مراجعه می‌کنند.
اطلاعات مربوط به مراجعات به وب‌سایت این سفارتخانه چه ارزشی برای مقامات دولتی آمریکا دارد؟از آنجایی که مراجعه‌کنندگان به پایگاه این سفارتخانه می‌دانند که تحت اشراف نهادهای اطلاعاتی ایران هستند، اطلاع دارند که این مراجعه دارای ریسک است و ممکن است برای آنان هزینه‌بردار باشد؛ از این‌رو برای مقامات آمریکایی مهم است که چه تعداد حاضر به قبول این ریسک هستند و از این طریق می‌توانند برآوردی از میزان اشتیاق مردم ایران به دولت آمریکا را پیدا کنند.
اما دومین هدف از افتتاح این سفارتخانه، مربوط به نوعی تفکیک بین مردم و سیستم حکومتی ایران است. مقامات آمریکایی درصدد هستند تا با افتتاح این سفارتخانه مجازی، نظام جمهوری اسلامی را تحت فشار بگذارند.
این فشار چگونه می‌تواند محقق شود؟
مقامات آمریکایی می‌خواهند به مردم ما القاء کنند که علی‌رغم قطع تمامی روابط دیپلماتیک با دولت ایران، رفتار آنها با مردم ایران فرق می‌کند و آنها خواهان ارائه خدمات و ارتباط مستقیم با مردم ایران هستند. از این رو در یک فرآیند نرم، می‌خواهند آرام آرام این موضوع را در ذهن مردم ما نهادینه کنند که آمریکا دشمن نظام جمهوری اسلامی ایران است و خصومتی با مردم ندارد و نظام حکومتی ایران می‌خواهد تا مانع ارتباط مستقیم مردم ایران با جهان شود.
این در حالی است که واقعیت آن است تحریم‌های وضع شده از سوی آمریکا، دقیقا قشر متوسط را هدف قرار داده است و سابقه تروریستی آمریکا علیه مردم ایران، بر کسی پوشیده نیست.
سومین هدف از افتتاح این سفارتخانه هم این است که ایالات متحده آمریکا مایل است به تدریج، تقاضا برای ایجاد یک سفارتخانه حقیقی را افزایش دهد.
احتمالا این هدف با پاسخ رسمی به برخی درخواست‌ها محقق شود؛ درست است؟
دقیقا! شما مطمئن باشید این سفارتخانه مجازی برای تعدادی از کسانی که درخواست روادید داده‌اند، روادید صادر خواهد کرد تا در ظاهر به افکار عمومی ثابت کند که کارکرد یک سفارتخانه را دارد و این مفهوم را القاء کند که تصویر مردم ایران از سفارتخانه آمریکا به عنوان "لانه جاسوسی"، تصویر واقع‌گرایانه‌ای نیست. از این‌رو می‌خواهد نظام ایران را تحت فشار قرار دهد تا یک سفارتخانه حقیقی جدید شکل بگیرد.
شما اگر گزارش "ایران و آمریکا؛ رهیافت جدید" که از سوی "مالت پالمر" نوشته شده است را بخوانید، خواهید دید که در این گزارش به دولت ایالات متحده توصیه شده است که اگر می‌خواهد پروژه براندازی در ایران با موفقیت طی شود، اولین گام این است که یک سفارتخانه در تهران تأسیس شود.
جالب اینجاست که در تمام تجربه‌های براندازی‌های رخ داده، نقش سفارت‌خانه‌ها بسیار کلیدی است. از این رو ایالات متحده تصمیم گرفته است تا در نخستین گام با افتتاح این سفارت مجازی، حساسیت‌ها را کاهش بدهد و نظر مثبت مردم را جلب کند تا بتواند این پروژه را توسعه بدهد.
به نظر شما دولت آمریکا می‌تواند به اهدافی که برای این سفارتخانه پیش بینی کرده است دست پیدا کند؟
اگر منظور شما اهداف ظاهری است، خیلی بعید است که بتوانند موفق شوند. چون با صدور چند روادید به صورت مجازی دچار بحران امنیتی می‌شوند.
کارکردهای واقعی در بلندمدت هم بسیار بعید است که محقق شود. در واقع حقیقت این است که این سفارتخانه مجازی امکانات جدیدی به آنچه در فضای مجازی موجود است، اضافه نکرده است. الآن هم اگر کسی واقعا علاقه‌مند به برقراری ارتباط با دولت آمریکا، حتی سیستم‌های اطلاعاتی این کشور باشد، مسیر او کاملا باز و گشوده است.
حقیقت این است که این سفارتخانه مجازی امکانات جدیدی به آنچه در فضای مجازی موجود است، اضافه نکرده است.
اگر حتی تصور کنیم این پایگاه مجموعه‌ای برای تجمیع فعالیت‌های پراکنده دولتی آمریکا در فضای مجازی باشد، باز هم بعید است که مطالب آن دارای ارزش تحلیل زیادی باشد. چون چارچوب صحیحی برای تحلیل از سوی تحلیل‌گران آمریکایی وجود ندارد.
به عنوان یک کارشناس سیاسی، انتظار دارید دولت ایران و وزارت امور خارجه چه واکنشی به این موضوع نشان دهد؟
از آنجایی که این اقدام ناقض مقررات ناظر بر فعالیت‌های مبتنی بر حقوق کنسولی است، دولت ایران بایستی به دلیل عدم رضایت برای برقراری ارتباط با آمریکا، از این دولت شکایت کند. چرا که الآن آمریکا به نوعی در خاک ایران یک سفارتخانه ولو به صورت مجازی تأسیس کرده است.
علاوه بر این، دسترسی به این پایگاه بایستی مسدود شود. چون این فضا، کاملا غیر قانونی است.
هم‌چنین مقامات ایرانی باید از مقامات آمریکایی بپرسند که آیا آمریکایی‌ها اجازه فعالیت متقابل از سوی ایران برای برقراری ارتباط با مردم آمریکا را می‌دهند؟ باید دستگاه دیپلماسی حق اقدام متقابل و مقابله به مثل را برای خود محفوظ نگه دارد.
از بدنه مردمی و کاربران اینترنتی باید چه انتظاری داشت؟
ضرورتی ندارد به مردم توصیه خاصی بکنیم یا از آنان انتظار خاصی داشته باشیم. مردم ما از هر فرصتی برای ابراز انزجار خود از دولت آمریکا و اقداماتش استفاده می‌کنند و من مطمئنم این سفارتخانه مجازی هم به محلی برای ابراز تنفر مردم ایران از آمریکا تبدیل خواهد شد و مقامات آمریکایی می‌توانند عمق تنفر مردم ایران را از خودشان مشاهده کنند.
این دقیقا همان نکته‌ای است که دولت آمریکا آن را لحاظ نکرده و این سفارتخانه باعث عذاب روحی دولتمردان آمریکایی خواهد شد. علاوه بر این ارائه خدمات کنسولی هم از سوی اکثریت ایرانیان تحریم می‌شود و نیازی نیست که ما این را از مردم بخواهیم.
مشکل اینجاست که آمریکا می‌خواهد بدون جبران گذشته، به آینده پل بزنند و بدون تغییر رویکرد نسبت به نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران، تاریخ را تغییر دهند. اما دولتمردان آمریکا باید بدانند که هیچ شیوه‌ای برای دور زدن جنایات این کشور نسبت به مردم ایران وجود ندارد و عملکرد آنان نسبت به مردم ایران در تاریخ ثبت شده است.
منبع: وبلاگ‌نیوز