سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه مولود مبارک انقلاب اسلامي است، در همه جهان پس از صدر اسلام پديده بي‌سابقه‌ای است.
گرداب- در روز دوم ارديبهشت ماه سال ۱۳۵۸، حضرت امام خميني‌رحمت‌الله‌علیه طي فرماني به شوراي انقلاب اسلامي رسما تأسيس اين نهاد مكتبي و مردمي را اعلام و شوراي انقلاب با تأسيس شوراي فرماندهي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، امكان سازماندهي آن را فراهم کرد.
اما شكل‌گيري غير رسمي اين نهاد به همان روز‌هاي پيروزي انقلاب اسلامي بر‌مي‌گردد كه جوانان انقلابي و دلداده امام خميني در لبيك به فرمان حضرتش براي شكستن حكومت نظامي و حمايت از همافران به محاصره افتاده در شامگاه روز ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷ به خيابان‌ها آمده و در مبارزه مسلحانه با نيرو‌هاي گارد و خلع سلاح كلانتري‌ها و مراكز ساواك آخرين گام براي شكست رژيم پهلوي و پيروزي انقلاب اسلامي را بر‌داشتند.
سپس همين نيرو‌هاي مردمي براي جلو‌گيري از بازگشت نيرو‌هاي رژيم طاغوت پهلوي و مقابله با ضد انقلاب تحت عنوان پاسداران انقلاب در مراكز و پادگان‌هاي مختلفي مثل مقر ساواك، پادگان قصر فيروزه و لويزان تهران مستقر و فعال بودند كه پس از فرمان حضرت امام به هم پيوسته و با ادغام سازماني، اين نهاد شكل رسمي به خود گرفته و ستاد مركزي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در خيابان پاسداران تشكيل و سپس در سرتاسر كشور رده‌هاي سپاه راه‌اندازي شد؛ بنابراين دلايل اوليه شكل گيري اين نهاد انقلابي عبارت بودند از:
۱- نياز انقلاب اسلامي به حضور مردم در عرصه مقابله با مقاومت خشن و مسلحانه نيرو‌هاي مدافع رژيم پهلوي و خنثي‌سازي اقدام سازمان‌يافته نيرو‌هاي گارد در قلع و قمع نيرو‌هاي انقلاب در روز ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷.
۲- تجربه بازگشت نيرو‌هاي ضد انقلابي و از بين بردن نتايج انقلاب با تكيه بر سازماندهي نيرو‌هاي مسلح قبلي و انجام كودتا يا ايجاد بلوا و ناامني.
ايفاي نقش ارزنده از سوي اين نهاد مكتبي و مردمي در پاسداري از انقلاب اسلامي و مقابله با طيف رنگارنگ توطئه‌هاي ضد‌انقلابي موجب شد تا در اصل ۱۵۰ قانون اساسي وظيفه خطير نگهباني از انقلاب اسلامي و دستاورد‌هاي آن بر عهده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي قرار گيرد.
با گسترش دامنه و ابعاد توطئه‌ها كه از ايجاد ناآرامي و درگيري‌هاي شديد مسلحانه در تركمن صحرا تا سيستان و بلو‌چستان و طرح ادعا‌هاي تجزيه‌طلبانه و حمله به مراكز نظامي در كردستان و خوزستان را شامل مي‌شد و سپس تجاوز آمريكا به صحراي طبس و شروع جنگ تحميلي موجب توسعه و تثبيت اين نهاد انقلابي و مردمي براي دفاع از انقلاب اسلامي شد.
بنابراين نهادي كه در روز‌هاي نخست شكل‌گيري، تصور روشني نسبت به مسئوليت سنگين و خطير آن وجود نداشت به بركت تحركات، تلاش‌ها و توفيقات ناشي از حضور جوانان دلباخته امام و مطيع ولايت فقيه و معتقد به انقلاب اسلامي به عنوان بازويي توانمند و قابل اتكا خود را معرفي و كار‌آمدي خويش را در تمامي عرصه‌هاي دفاع از انقلاب اسلامي به اثبات رساند.
اين كار‌آمدي در كنار نياز‌هاي دفاعي جمهوري اسلامي موجب شد تا در ۲۶ شهر‌يور ماه ۱۳۶۴، امام خميني طي فرماني تشكيل نيرو‌هاي سه‌گانه سپاه شامل زميني، هوايي و دريايي را به فرماندهي كل سپاه ابلاغ فرمايند و از آنجا كه سپاه پاسداران به موازات حضور در عرصه دفاع مقدس، مراكز علمي خود چون دانشگاه امام حسين‌علیه‌السلام، دانشگاه علوم پزشكي بقيه‌الله‌عجل‌الله‌تعالی‌فرجه و دانشكده فرماندهي و ستاد را براي افزايش سطح دانش و مهارت‌هاي لازم تشكيل و جوانان تحصيلكرده زيادي جذب كرده بود و تجارب ارزنده‌اي را در دفاع مقدس نيز كسب كرده بود، اين فرمان به سرعت در سپاه عملياتي شد و لذا سپاه پاسداران كه در سال ۱۳۵۸ به عنوان مجموعه محدودي از نيرو‌هاي عملياتي براي انجام عمليات‌هاي شهري يا پارتيزاني شناخته مي‌شد، در پايان جنگ به عنوان سازماني كار‌آمد و قدر‌تمند در عرصه نظامي به حساب مي‌‌آمد.
پس از جنگ و با تغيير در نوع تهديدات، نيرو‌هاي قدس و مقاومت بسيج هم در قالبي جديد و براي عمق بخشي در داخل كشور و خارج از مرز‌ها سازمان يافت و تغييراتي راهبردي در سه نيروي ديگر دنبال شد كه توانسته باز‌دارندگي لازم را براي مقابله با تهديدات سخت، نيمه سخت و نرم دشمن فراهم آورد.
البته به موازات ارتقاي سطح توانمندي‌ها و مهارت‌هاي سپاه، تخريب و حمله عليه غيور‌مر‌دان سپاهي نيز افزايش يافته است كه پيگيري پروژه سپاه‌هراسي به موازات پروژه‌هاي اسلام‌هراسي و ايران‌هراسي در ساليان اخير نمونه آن است، اما گذشت زمان و شكل‌گيري تهديدات جديد عليه انقلاب و نظام مقدس جمهوري اسلامي نشان‌دهنده عمق شناخت و دقت پيش‌بيني حكيمانه امام راحل و عظيم‌الشأن در امر تأسيس سپاه و فراهم آوردن پشتوانه قابل اتكا براي نظام بر‌آمده از انقلاب اسلامي در عرصه‌هاي مختلف دفاعي است، به گونه‌اي كه امروز سپاه در طول و عرض جغرافياي دنياي اسلام و كشور اسلامي‌مان حضوري مؤثر دارد؛ لذا نه تنها در عرصه‌هاي نهضتي منطقه و به نفع وحدت جهان اسلامي براي آزادي قدس ايفاي نقش مي‌كند بلكه هم اينك هم امنيت را در مقابله با گروهك‌هاي تجزيه‌طلب در شمال غرب و جنوب شرق كشور تأمين و هم در عرصه ساز‌ندگي براي مقابله با تحريم‌ها و هم در عرصه محروميت‌‌زدايي به نفع عدالت انجام وظيفه مي‌کند.
با توجه به چنين نقش مؤثر و ارزنده‌اي است كه حضرت امام خميني به صراحت اعلام فرمودند: «اگر سپاه نبود، كشور هم نبود و خلف صالحش امام خامنه‌اي هم معتقدند سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه مولود مبارک انقلاب اسلامي است، در همه جهان پس از صدر اسلام پديده بي‌سابقه‌اي است.»
رسول سنائي‌راد/ منبع: جوان
اما شكل‌گيري غير رسمي اين نهاد به همان روز‌هاي پيروزي انقلاب اسلامي بر‌مي‌گردد كه جوانان انقلابي و دلداده امام خميني در لبيك به فرمان حضرتش براي شكستن حكومت نظامي و حمايت از همافران به محاصره افتاده در شامگاه روز ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷ به خيابان‌ها آمده و در مبارزه مسلحانه با نيرو‌هاي گارد و خلع سلاح كلانتري‌ها و مراكز ساواك آخرين گام براي شكست رژيم پهلوي و پيروزي انقلاب اسلامي را بر‌داشتند.
سپس همين نيرو‌هاي مردمي براي جلو‌گيري از بازگشت نيرو‌هاي رژيم طاغوت پهلوي و مقابله با ضد انقلاب تحت عنوان پاسداران انقلاب در مراكز و پادگان‌هاي مختلفي مثل مقر ساواك، پادگان قصر فيروزه و لويزان تهران مستقر و فعال بودند كه پس از فرمان حضرت امام به هم پيوسته و با ادغام سازماني، اين نهاد شكل رسمي به خود گرفته و ستاد مركزي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در خيابان پاسداران تشكيل و سپس در سرتاسر كشور رده‌هاي سپاه راه‌اندازي شد؛ بنابراين دلايل اوليه شكل گيري اين نهاد انقلابي عبارت بودند از:
۱- نياز انقلاب اسلامي به حضور مردم در عرصه مقابله با مقاومت خشن و مسلحانه نيرو‌هاي مدافع رژيم پهلوي و خنثي‌سازي اقدام سازمان‌يافته نيرو‌هاي گارد در قلع و قمع نيرو‌هاي انقلاب در روز ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷.
۲- تجربه بازگشت نيرو‌هاي ضد انقلابي و از بين بردن نتايج انقلاب با تكيه بر سازماندهي نيرو‌هاي مسلح قبلي و انجام كودتا يا ايجاد بلوا و ناامني.
ايفاي نقش ارزنده از سوي اين نهاد مكتبي و مردمي در پاسداري از انقلاب اسلامي و مقابله با طيف رنگارنگ توطئه‌هاي ضد‌انقلابي موجب شد تا در اصل ۱۵۰ قانون اساسي وظيفه خطير نگهباني از انقلاب اسلامي و دستاورد‌هاي آن بر عهده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي قرار گيرد.
با گسترش دامنه و ابعاد توطئه‌ها كه از ايجاد ناآرامي و درگيري‌هاي شديد مسلحانه در تركمن صحرا تا سيستان و بلو‌چستان و طرح ادعا‌هاي تجزيه‌طلبانه و حمله به مراكز نظامي در كردستان و خوزستان را شامل مي‌شد و سپس تجاوز آمريكا به صحراي طبس و شروع جنگ تحميلي موجب توسعه و تثبيت اين نهاد انقلابي و مردمي براي دفاع از انقلاب اسلامي شد.
بنابراين نهادي كه در روز‌هاي نخست شكل‌گيري، تصور روشني نسبت به مسئوليت سنگين و خطير آن وجود نداشت به بركت تحركات، تلاش‌ها و توفيقات ناشي از حضور جوانان دلباخته امام و مطيع ولايت فقيه و معتقد به انقلاب اسلامي به عنوان بازويي توانمند و قابل اتكا خود را معرفي و كار‌آمدي خويش را در تمامي عرصه‌هاي دفاع از انقلاب اسلامي به اثبات رساند.
اين كار‌آمدي در كنار نياز‌هاي دفاعي جمهوري اسلامي موجب شد تا در ۲۶ شهر‌يور ماه ۱۳۶۴، امام خميني طي فرماني تشكيل نيرو‌هاي سه‌گانه سپاه شامل زميني، هوايي و دريايي را به فرماندهي كل سپاه ابلاغ فرمايند و از آنجا كه سپاه پاسداران به موازات حضور در عرصه دفاع مقدس، مراكز علمي خود چون دانشگاه امام حسين‌علیه‌السلام، دانشگاه علوم پزشكي بقيه‌الله‌عجل‌الله‌تعالی‌فرجه و دانشكده فرماندهي و ستاد را براي افزايش سطح دانش و مهارت‌هاي لازم تشكيل و جوانان تحصيلكرده زيادي جذب كرده بود و تجارب ارزنده‌اي را در دفاع مقدس نيز كسب كرده بود، اين فرمان به سرعت در سپاه عملياتي شد و لذا سپاه پاسداران كه در سال ۱۳۵۸ به عنوان مجموعه محدودي از نيرو‌هاي عملياتي براي انجام عمليات‌هاي شهري يا پارتيزاني شناخته مي‌شد، در پايان جنگ به عنوان سازماني كار‌آمد و قدر‌تمند در عرصه نظامي به حساب مي‌‌آمد.
پس از جنگ و با تغيير در نوع تهديدات، نيرو‌هاي قدس و مقاومت بسيج هم در قالبي جديد و براي عمق بخشي در داخل كشور و خارج از مرز‌ها سازمان يافت و تغييراتي راهبردي در سه نيروي ديگر دنبال شد كه توانسته باز‌دارندگي لازم را براي مقابله با تهديدات سخت، نيمه سخت و نرم دشمن فراهم آورد.
البته به موازات ارتقاي سطح توانمندي‌ها و مهارت‌هاي سپاه، تخريب و حمله عليه غيور‌مر‌دان سپاهي نيز افزايش يافته است كه پيگيري پروژه سپاه‌هراسي به موازات پروژه‌هاي اسلام‌هراسي و ايران‌هراسي در ساليان اخير نمونه آن است، اما گذشت زمان و شكل‌گيري تهديدات جديد عليه انقلاب و نظام مقدس جمهوري اسلامي نشان‌دهنده عمق شناخت و دقت پيش‌بيني حكيمانه امام راحل و عظيم‌الشأن در امر تأسيس سپاه و فراهم آوردن پشتوانه قابل اتكا براي نظام بر‌آمده از انقلاب اسلامي در عرصه‌هاي مختلف دفاعي است، به گونه‌اي كه امروز سپاه در طول و عرض جغرافياي دنياي اسلام و كشور اسلامي‌مان حضوري مؤثر دارد؛ لذا نه تنها در عرصه‌هاي نهضتي منطقه و به نفع وحدت جهان اسلامي براي آزادي قدس ايفاي نقش مي‌كند بلكه هم اينك هم امنيت را در مقابله با گروهك‌هاي تجزيه‌طلب در شمال غرب و جنوب شرق كشور تأمين و هم در عرصه ساز‌ندگي براي مقابله با تحريم‌ها و هم در عرصه محروميت‌‌زدايي به نفع عدالت انجام وظيفه مي‌کند.
با توجه به چنين نقش مؤثر و ارزنده‌اي است كه حضرت امام خميني به صراحت اعلام فرمودند: «اگر سپاه نبود، كشور هم نبود و خلف صالحش امام خامنه‌اي هم معتقدند سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه مولود مبارک انقلاب اسلامي است، در همه جهان پس از صدر اسلام پديده بي‌سابقه‌اي است.»
رسول سنائي‌راد/ منبع: جوان