توئیتر چیست؟ هدف از راه اندازی این شبکه اجتماعی چه بوده است؟ نقش توئیتر در سازماندهی انقلاب‌ها و اعتراضات داخلی چیست؟ آیا توئیتر به ابزار جاسوسی سرویس‌های اطلاعاتی تبدیل شده است؟
گرداب- پس از "فیس بوک" که به عنوان پرطرفدارترین شبکه اجتماعی شناخته می شود و با افزایش کارکردهای اطلاعاتی، جاسوسی، هک و... امروزه کاربرد اجتماعی و ارتباطی آن به کارکردی فرعی تبدیل شده است، از "توئیتر" به عنوان دومین شبکه اجتماعی شناخته شده و پرطرفدار در جهان نام برده می شود.
توئیتر نوعی سرویس شبکه اجتماعی و میکروبلاگینگ آنلاین است که به کاربرانش امکان می‌دهد پست‌هایی متن محور تا 140 کاراکتر را، معروف به "توئیت"، بفرستند و بخوانند. توئیتر را "جک دورسی" در مارس 2006 ابداع و در ژوئیه همان سال راه‌اندازی کرد. این سرویس به سرعت محبوبیتی جهانی پیدا کرد، با بیش از 140 میلیون کاربر فعال از سال 2012، که روزانه بیش از 340 میلیون توئیت پست و بیش از 6 میلیون مورد جستار می‌کنند. توئیتر را "پیامک اینترنتی" توصیف کرده‌اند.
شرکت توئیتر واقع در سان فرانسیسکو است و سرورها و دفاتر دیگری نیز در نیویورک دارد. سایت توئیتر به عنوان یکی از ده سایت پربیننده جهان معرفی شده است.
ابداع توئیتر به یک "جلسه طوفان فکری یک‌روزه" میان اعضای هیئت مدیره شرکت "پادکستینگ اودِئو" بازمی‌گردد. در آن جلسه، دورسی طرح ارتباط هر فرد با یک گروه کوچک با استفاده از یک سرویس پیام کوتاه را مطرح کرد. اسم رمز اصلی پروژه برای این سرویس "twttr" بود. طراحان در ابتدا "10985" را برای شماره پیامک انتخاب کردند اما مدتی بعد برای "استفاده و به خاطر سپاری آسان‌تر" آن را به "40404" تغییر دادند. کار بر روی این پروژه در تاریخ 21 مارس 2006، زمانی که دورسی هنگام راه‌اندازی twttr خود نخستین پیام توئیتری را در ساعت 9:50 شب فرستاد، آغاز شد.
جک دورسی می‌گوید: «خیلی تصادفی واژه توئیتر (twitter) به ذهنمان خطور کرد که انتخاب خیلی خوبی هم بود. این واژه به معنای "زنجیره کوتاهی از اطلاعات نامرتبط "و صدای پرنده است. و محصول ما هم دقیقاً همین است.»
نمونه اولیه توئیتر یک سرویس داخلی برای کارکنان اودئو بود. نسخه کامل در تاریخ 15 ژوئیه 2006 منتشر شد. در اکتبر 2006، بیز استون، اوان ویلیامز، دورسی و دیگر اعضای اودئو شرکت "آبویس" (Obvious) را راه‌اندازی کردند و اودئو و تمام دارایی‌هایش را، از جمله Odeao.com و Twitter.com، از سرمایه‌گذاران و سهام‌داران آن خریدند. توئیتر در آوریل 2007 به شرکتی مستقل تبدیل شد.
پیشرفت توئیتر
پیشرفت این شرکت بسیار پرشتاب بوده است. در سال 2007 در هر 15 دقیقه 400 هزار توئیت پست می‌شد. این رقم در سال 2008 به 100 میلیون رسید. در فوریه 2010، کاربران توئیتر روزانه 50 میلیون توئیت می‌فرستادند. تا مارس 2010، آمار application ثبت‌شده این شرکت به بیش از 70 هزار رسید. تا ژوئن 2010، روزانه حدود 65 میلیون توئیت پست می‌شد، یعنی حدود 750 توئیت در ثانیه. تا مارس 2011 تعداد توئیت‌ها به 140 میلیون در روز رسید. به نقل از سایت compete.com توئیتر در ژانویه 2009 به مقام سوم شبکه‌های اجتماعی رسید، حال آن که رتبه پیشینش مقام بیست و دوم بود.
منابع مالی توئیتر
سرمایه اولیه برای راه‌اندازی توئیتر بر اساس منابع غیررسمی رقمی بین 1 تا 5 میلیون دلار بوده است. پس از راه اندازی توئیتر، شماری از سازمانها و نهادهای مالی، صنعتی و فناوری، رقمی در حدود 57 میلیون دلار در توئیتر سرمایه‌گذاری کردند. یونیون اسکوئر ونچرز (UnionSquare Ventures)، اسپارک کپیتال (spark capital)، اینسایت ونچر پارتنرز (Insight Venture Partners) از جمله سرمایه‌گذاران در توئیتر هستند.
ویژگی‌های توئیتر
توئیتر در مقایسه با دیگر شبکه های اجتماعی دسترسی به مراتب راحت تر و سریع تری دارد و کاربران توئیتر در کوتاه ترین زمان ممکن می توانند با ارسال توئیت، آن را با میلیون ها کاربر دیگر در سراسر جهان به اشتراک بگذارند.
1. توئیتر به کاربران امکان می‌دهد تا در زمانی کوتاه توئیت های جدید بفرستند و آخرین توئیت های کاربران دیگر را نیز بخوانند.
2. هر یک از توئیت ها محدود به 140 کاراکتر است که به سرعت بر روی سایت توئیتر یا تلفن های همراه قابل دریافت است.
3. کاربران می‌توانند به‌روزرسانی توئیت‌ها را از طریق سایت توئیتر، پیامک، RSS، ایمیل یا نرم افزار‌های کاربردی ارتباطی بفرستند و دریافت کنند.
4. امکان ارسال انبوه پیامک با اهداف سیاسی، سازماندهی اعتراضات داخلی و ایجاد آشوب در کشورهای هدف
5. امکان ایجاد هویت های مجازی برای پرمخاطب نشان دادن یک موضوع خاص با هدف القای فضای ذهنی مورد نظر به کاربران
سازماندهی انقلاب های توئیتری
توئیتر از زمان راه‌اندازی کاربردهای مختلفی داشته است. برای نمونه، در برخی از کشورها برای سازماندهی اعتراض‌های سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است و به همین دلیل گاهی این اعتراضات را "انقلاب‌های توئیتری" خوانده‌اند، از جمله انقلاب 2011 مصر، اعتراضات بعد از انتخابات 2010-2009 ایران و ناآرامی مدنی 2009 جمهوری مولداوی. موج توئیت ها و اطلاع رسانی ها درباره قیام ملت های عرب پس از آن به لیبی و بحرین نیز رسید.
در مطالعه‌ای جدید، پس از بررسی بیش از 3 میلیون توئیت، چندین گیگابایت ویدئو در یوتیوب و هزاران پست وبلاگ، نقش محوری رسانه‌های اجتماعی در شکل‌گیری مباحثات سیاسی در بهار عربی آشکار شده است. برای نمونه، در طول هفته پیش از استعفای رئیس جمهور مصر "حسنی مبارک" کل توئیت‌های مصر و دیگر نقاط جهان درباره تغییرات سیاسی در این کشور از روزی 2300 به روزی 230 هزار توئیت رشد کرد. طی دو هفته پس از استعفای مبارک، به طور میانگین روزی 2400 توئیت از مردم کشورهای همسایه مصر در مورد شرایط سیاسی این کشور پست شده است. در تونس نیز پس از استعفای بن علی، روزانه حدود 2200 توئیت ارسال می‌شده است.
در زمان ناآرامی های پس از انتخابات ایران نیز، توئیتر یکی از اصلی ترین پل های ارتباطی میان سازمان دهندگان خارجی و داخلی با معترضین بود. در همین زمان، توئیتر اعلام کرد طبق زمانبندی فنی این شبکه، سایت توئیتر به دلیل انجام تغییرات و تعمیرات برنامه ریزی شده موقتا به مدت یک روز از دسترس خارج خواهد شد. وزارت امور خارجه آمریکا با صدور نامه ای رسمی به مدیران این شبکه، خواستار تعویق این تعمیرات و ادامه سرویس دهی به معترضان داخل ایران شد. توئیتر نیز با پذیرش این درخواست، تعمیرات فنی خود را به تعویق انداخت.
توئیتر و جنبش وال استریت
یکی از جنجال‌برانگیزترین رویدادها که رسانه‌های جمعی و به خصوص توئیتر، نقش مهمی در شکل‌گیری و گسترش آن داشته‌اند جنبش اشغال وال استریت است. شروع این جنبش بازمی‌گردد به زمانی که مجله ضدمصرف‌گرایی Adbusters پیشنهاد خود را برای برپایی راهپیمایی در 17 سپتامبر در منهتن جنوبی به چاپ رسانید و در پی این یادداشت، مخالفان از تلفن‌های همراه خود و سایت‌های اجتماعی مانند توئیتر، فیس بوک و یوتیوب برای پخش این پیام در سرتاسر جهان استفاده کردند و از آن پس، به کمک شبکه‌های اجتماعی و به خصوص توئیتر، تجمع‌های بعدی سازماندهی شدند.
خبررسانی در شرایط اضطراری
یکی دیگر از کاربردهای احتمالی توئیتر خبررسانی در شرایط اضطراری است. البته توئیتر به طور خاص برای این منظور طراحی نشده است، اما مبتکران آن که از این قابلیت توئیتر آگاهی داشتند از آن برای برقراری ارتباط هنگام وقوع زلزله استفاده کرده‌اند.
تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی
از توئیتر به‌طور فزاینده‌ای برای تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی، مانند مراسم اسکار، نیز استفاده می‌شود. برخی بر این باورند که از زمان راه‌اندازی توئیتر میزان تماشاچیان برخی برنامه‌های تلویزیونی افزایش یافته است. از جمله این افراد "کلوئه اسلدن"، یکی از اعضای تیم توئیتر، است. او می‌گوید: «آن چه امروز شاهدش هستیم این است که توئیتر گروه وسیعی از تماشاچیان را به سمت تجربه‌ای مشترک، معمولاً در قالب یک برنامه پخش زنده، سوق می‌دهد.»
به تازگی یک رتبه‌بندی از برنامه‌های زنده تلویزیونی بر اساس حجم توئیت‌هایی که هم‌زمان با پخش برنامه در موردشان پست شده انجام گرفته است. اگر توئیتر واقعاً در میزان استقبال از برنامه‌های زنده تأثیر داشته باشد، بنابراین برنامه‌هایی که بالاترین میزان بیننده را داشته باشند، باید بالاترین میزان توئیت را نیز دارا باشند و به همین ترتیب، اگر برنامه‌ای دارای حجم بالایی از توئیت در طی هفته باشد، انتظار می‌رود در قسمت بعدی بینندگان بیشتری داشته باشد.
اما در کمال شگفتی، بنا بر نتایج این رتبه‌بندی، توئیتر نقش چندانی در میزان استقبال بینندگان از برنامه‌های زنده نداشته است.
عملیات پلیس
یکی دیگر از کاربردهای فرعی توئیتر این است که افسران پلیس از توئیتر برای ارائه اطلاعات روزانه از جرائمی که خودشان و یا سازمانشان در حال تحقیقات درموردشان هستند، استفاده می‌کنند. در می 2011 سایت نوآورانه tweetathief راه‌اندازی شد. این سایت این امکان را به مردم می‌دهد که در مورد گمشدن نزدیکان، حیوانات خانگی و اشیا گمشده خود توئیت پست کنند تا اگر کسی اطلاعاتی از آن‌ها دارد دوباره به کمک همین سایت اطلاعاتش را در اختیار دیگران قرار دهد.
تهدیدی امنیتی به نام شبکه های اجتماعی
بر اساس گزارشی که شرکت نورتون، ارائه دهنده خدمات امنیت سایبری، منتشر کرده است، شبکه های اجتماعی از جمله تهدیداتی هستند که کاربران اینترنت را -به ویژه در منطقه خاورمیانه- در معرض خطر قرار داده اند.
به عقیده کارشناسان نورتون، محبوبیت شبکه های اجتماعی در منطقه خاورمیانه باعث شده است تا هکرها و سازمان های اطلاعاتی این شبکه ها را زیر نظر بگیرند.
با تحت نظر گرفتن کاربران این شبکه ها، حتی امکان نفوذ و سرقت اطلاعات گوشی های تلفن همراه هوشمندی که امکان اتصال به این شبکه ها را دارند وجود دارد.
از سوی دیگر آگاهی عمومی نسبتا پایین در مورد کارکردهای شبکه های اجتماعی که معمولا ورای کارکرد اجتماعی و دوست یابی آن است، باعث می شود بیشتر کاربران این شبکه ها دانسته یا نادانسته، قربانی جاسوسی سایبری شوند.
قرار دادن لینک های آلوده در شبکه های اجتماعی و همچنین لینک های هدایت شونده خودکار به طور اتوماتیک کاربر را به وبسایت مورد نظر هدایت می کند، از جمله دیگر راه های رایج برای جاسوسی از شبکه های اجتماعی است. فراگیر شدن اشتراک گذاری لینک های جذاب در این شبکه ها، میزان انتشار لینک های آلوده را نیز افزایش داده است.
جاسوسی توئیتر یا جاسوسی از توئیتر؟
بر اساس گزارش های منتشر شده رؤسای شرکت توئیتر جاسوسی از میلیون‌ها تلفن هوشمند کاربران این شبکه اجتماعی و گرفتن تمامی اطلاعات تماس کاربران را بدون اجازه آن‌ها تأیید کرده‌اند. این شرکت ادعا کرده است که از اطلاعات گردآوری شده برای "یافتن دوستان" استفاده می‌کنند. این سایت اطلاعات شخصی کاربران را تا 18 ماه ذخیره می‌کند.
آن‌چه موجب حیرت کاربران شده این است که این اطلاعات بسیار شخصی بدون اجازه آن‌ها از گوشی‌هایی که از طریق آن به توئیتر متصل شده اند، برداشته شده است.
مرکز فرماندهی بخش نظارت امنیت داخلی آمریکا (DHS) به طور منظم ده‌ها وب سایت محبوب، از جمله فیس بوک، توئیتر، ویکی لیکس و سایت‌های خبری را زیر نظر دارد.
بنا بر گزارش "بررسی احترام به حریم خصوصی" که DHS در نوامبر سال گذشته منتشر ساخته است، دست‌کم از ژوئن 2010، مرکز عملیات ملی DHS طرح "قابلیت شبکهها/رسانه‌های اجتماعی" را به اجرا درآورده است که شامل نظارت منظم بر "انجمن‌ها، وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌ها و صفحات پیام است." بنا بر این اسناد دولتی، هدف از این نظارت "گردآوری اطلاعات برای آگاهی دادن در شرایط خاص و ایجاد یک تصویر عملیاتی مشترک است."
بر اساس این اسناد ادعا شده است که این نظارت به منظور کمک DHS و آژانس‌های متعددش، از جمله دستگاه اطلاعاتی دولتی و آژانس مدیریت بحران فدرال، برای اقدام در برابر حوادثی از جمله زمین‌لرزه هاییتی و کنترل امنیتی و مرزی هنگام المپیک زمستانی 2010 در ونکوور بوده است.
این مرکز عملیاتی اعلام کرده است که "اطلاعات گردآوری شده را بیش از پنج سال ذخیره نمی‌کند."
برای این طرح نظارت یک فهرست پنج صفحه‌ای از وبسایت‌هایی که مرکز فرماندهی باید زیر نظر بگیرد تهیه شده است.
در کتاب سالانه پژوهش‌های اطلاعاتی، در مطالعه جدیدی از شورای پژوهش اطلاعات مدیترانه (MCIS) به استفاده از رسانه‌های اجتماعی به عنوان "پیشرفته‌ترین روش در گردآوری تاکتیکی اطلاعات با منبع آشکار" یاد شده است. "جوزف فیتاناکیس"، از پژوهشگران این مطالعه می‌نویسد:
ما [در این مطالعه] شرح داده‌ایم که فیس بوک، توئیتر، یوتیوب و پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی دیگر برای آژانس‌های اطلاعاتی در حکم کانال‌های بسیار ارزشمندی برای گردآوری اطلاعات هستند. ما یافته‌های خود را بر مبنای سه مطالعه موردی جدید قرار داده‌ایم و بر این باوریم که این مطالعات کارکرد اطلاعاتی شبکه‌های اجتماعی را برجسته می‌سازند.
اما آن چه در این مطالعه به آن اشاره‌ای نمی‌شود این است که آژانس‌های اطلاعاتی از شبکه‌های اجتماعی با مقاصد دیگری نیز استفاده می‌کنند. این مطالعه ما را بر آن می‌دارد که بپذیریم این است که شبکه‌های اجتماعی صرفاً یک ابزار گردآوری اطلاعات هستند، حال آن که بنا بر گزارش‌های متعددی، از شبکه‌های اجتماعی برای پروپاگاندا استفاده می‌شود، شامل خلق هویت‌های جعلی برای انجام عملیات پنهانی.
مطالعه MCIS تا حدودی بر مبنای "بهار ع ر ب ی" صورت گرفته است که ادعا می‌شود که "دولت آمریکا را بر آن داشته تا خط مشی‌هایی را برای گردآوری اطلاعات از شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند."
باز هم اشاره‌ای به این واقعیت نمی‌شود که دولت آمریکا از میان تبعه‌های خارجی، فعالانی را آموزش می‌دهد تا اوضاع کشور زادگاهشان را بی‌ثبات کنند. "مخالفت سایبری" یکی از تاکتیک‌های مورد حمایت "خانه آزادی" وابسته به CIA است. هدف سازمان‌های غیردولتی آمریکا از آموزش فعالان بی‌ثبات کردن دشمنان سیاسی آمریکا به نام آزادی است.
پروفایل‌های جعلی و انتشار اطلاعات نادرست
به تازگی معلوم شده است که دولت آمریکا با شرکت نرم‌افزاری HBGary Federal برای طراحی نرم‌افزاری که بتواند در شبکه‌های اجتماعی پروفایل‌های جعلی متعددی بسازد قرارداد بسته است. هدف از این کار تحریف افکار عمومی با پروپاگاندا در مورد مسائل حساس است. از این روش برای یافتن افکار عمومی ای که به مذاق مقامات خوش نمی‌‌آید نیز استفاده می‌شود. سپس می‌توانند از این هویت‌های "جعلی" برای لکه‌دار کردن کمپین‌های ضد هویت‌های واقعی استفاده کرد. اما این اولین باری نیست که سازمان اطلاعات آمریکا یا شرکت‌های اطلاعاتی خصوصی فعالیت‌های کثیفشان را پشت درهای بسته پیش می‌برند.
جای شگفتی نیست که ارتش آمریکا نیز می‌خواهد از رسانه‌های اجتماعی به نفع خود استفاده کند. سال گذشته، سایت public intelligence راهنمای رسانه‌های اجتماعی نیروی هوایی آمریکا را منتشر ساخت که در آن به ده نکته اشاره شده بود، از جمله "دشمن در این فضای نبرد وارد شده است پس شما نیز باید به آن وارد شوید." نیروی هوایی نمودار زیر را برای نشان دادن تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر افکار عمومی به کار برده است.
اسکادران ششم در پایگاه هوایی مک دیل نیز در پی طراحی نرم‌افزار ایجاد هویت آنلاین بوده است. از این نرم افزار می‌توان برای ایجاد و مدیریت پروفایل‌های جعلی در سایت‌های شبکه‌های اجتماعی کرد و از طریق این پروفایل‌ها به تحریف واقعیت پرداخت و آن را به گونه‌ای جلوه داد که گویی در مورد مسائل جنجال‌برانگیز نوعی توافق وجود دارد. پروفایل‌ها باید این طور به نظر آیند که متعلق به نقاط مختلف جهان هستند و بتوانند از طریق خدمات مرسوم آنلاین و پایگاه‌های رسانه‌های اجتماعی به تعامل بپردازند.
آیا توئیتر تعبیر نظریه اورول در کتاب 1984 است؟
"جورج اورول" در کتاب 1984خود به تلاش دولت ها برای کوچک کردن افکار مردم برای ایجاد ثبات سیاسی و پیش بردن اهداف خود اشاره می کند. این کوچک کردن افکار را می توان با محدود کردن زبان گفتار و ابراز احساسات مختلف تعبیر کرد. تعبیر کنترل ذهن از سوی دولت ها نیز بر اساس نظر برخی از کارشناسان، در شبکه های اجتماعی قابل مشاهده است. توئیتر به طور خاص، می تواند مصداق نظریه اورول در کوتاه کردن و خلاصه کردن ابراز احساسات به وسیله دولت ها برای بیان عقاید باشد. خلاصه کردن پیام در 140 کاراکتر، استفاده از لفظ خوب و یا بد برای توصیف و تقسیم بندی به صورت سیاه و سفید، در همین راستا قابل تعریف است. گنجاندن احساسات و علایق و نظریات در تنها 140 کاراکتر یکی از این نمونه هاست. به عقیده کارشناسان رسانه و شبکه‌های اجتماعی، محدود کردن زبان در حقیقت منجر به تخریب و نابودی آن می‌شود. زبان برای بیان بدون محدودیت افکار به وجود آمده و محدود کردن آن از نمایی دیگر محدود کردن تفکر انسان است.
توئیتر نیز همانند فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی، ابتدا با هدف اشتراک‌گذاری و ارتباط اجتماعی پا به عرصه وب گذاشت، اما بررسی اجمالی روند گسترش و نقش‌آفرینی آن حاکی از تغییر اهداف این شبکه است. مهمترین نکته‌ای که به ذهن متبادر می‌شود، بانک اطلاعاتی عظیمی از کاربران است که توجه هر سرویس اطلاعاتی و امنیتی را برای پایش و جمع‌آوری اطلاعات کاربران به خود جلب می‌کند.
نکته دیگر استفاده از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری تاثیرگذار در کشورهایی است که از نظر ساختار سیاسی هم‌سو با منافع غرب نیستند. در این صورت شبکه‌های اجتماعی نظیر توئیتر و فیس‌بوک، از یک شبکه ارتباطی میان دوستانٰ به محلی برای سازماندهی اعتراضات، انتشار اخبار -معمولا غیر واقعی و تحریف شده به نفع جریانات مورد حمایت- و نشان دادن اعتراضات مجازی تبدیل میشوند. حال آن که اگر در این شبکهها از حرکت‌های مدنی اما بر ضد خواست کشورهای غربی حمایت شود -مانند کمپین‌های حمایت از فلسطین، جنبش وال استریت، فعالان ضد جنگ، عضویت افراد شاخص غرب‌ستیز و ..- مدیران این شبکهها با همکاری کارشناسان وابسته به مقامات سیاسی با بررسی و ارزیابی موضوعات مورد نظر، در صورت وجود احتمال اقبال عمومی کاربران، صفحه مورد نظر را از خروجی شبکه اجتماعی حذف می‌کنند.
یکی از آخرین نمونه‌های حذف اینگونه "پست" ها یا "صفحه" ها، حذف صفحه شیعیان انقلابی بحرین با بیش از یک صد هزار عضو در فیس‌بوک بود. پیش از نیز صفحه مربوط به درخواست مبارزان فلسطینی در فیس‌بوک برای آغاز انتفاضه سوم نیز با فشار مقامات رژیم صهیونیستی حذف شده بود.
منبع: مشرق
توئیتر نوعی سرویس شبکه اجتماعی و میکروبلاگینگ آنلاین است که به کاربرانش امکان می‌دهد پست‌هایی متن محور تا 140 کاراکتر را، معروف به "توئیت"، بفرستند و بخوانند. توئیتر را "جک دورسی" در مارس 2006 ابداع و در ژوئیه همان سال راه‌اندازی کرد. این سرویس به سرعت محبوبیتی جهانی پیدا کرد، با بیش از 140 میلیون کاربر فعال از سال 2012، که روزانه بیش از 340 میلیون توئیت پست و بیش از 6 میلیون مورد جستار می‌کنند. توئیتر را "پیامک اینترنتی" توصیف کرده‌اند.
شرکت توئیتر واقع در سان فرانسیسکو است و سرورها و دفاتر دیگری نیز در نیویورک دارد. سایت توئیتر به عنوان یکی از ده سایت پربیننده جهان معرفی شده است.
ابداع توئیتر به یک "جلسه طوفان فکری یک‌روزه" میان اعضای هیئت مدیره شرکت "پادکستینگ اودِئو" بازمی‌گردد. در آن جلسه، دورسی طرح ارتباط هر فرد با یک گروه کوچک با استفاده از یک سرویس پیام کوتاه را مطرح کرد. اسم رمز اصلی پروژه برای این سرویس "twttr" بود. طراحان در ابتدا "10985" را برای شماره پیامک انتخاب کردند اما مدتی بعد برای "استفاده و به خاطر سپاری آسان‌تر" آن را به "40404" تغییر دادند. کار بر روی این پروژه در تاریخ 21 مارس 2006، زمانی که دورسی هنگام راه‌اندازی twttr خود نخستین پیام توئیتری را در ساعت 9:50 شب فرستاد، آغاز شد.
جک دورسی بنیانگذار و طراح اصلی توئیتر
جک دورسی می‌گوید: «خیلی تصادفی واژه توئیتر (twitter) به ذهنمان خطور کرد که انتخاب خیلی خوبی هم بود. این واژه به معنای "زنجیره کوتاهی از اطلاعات نامرتبط "و صدای پرنده است. و محصول ما هم دقیقاً همین است.»
نمونه اولیه توئیتر یک سرویس داخلی برای کارکنان اودئو بود. نسخه کامل در تاریخ 15 ژوئیه 2006 منتشر شد. در اکتبر 2006، بیز استون، اوان ویلیامز، دورسی و دیگر اعضای اودئو شرکت "آبویس" (Obvious) را راه‌اندازی کردند و اودئو و تمام دارایی‌هایش را، از جمله Odeao.com و Twitter.com، از سرمایه‌گذاران و سهام‌داران آن خریدند. توئیتر در آوریل 2007 به شرکتی مستقل تبدیل شد.
پیشرفت توئیتر
پیشرفت این شرکت بسیار پرشتاب بوده است. در سال 2007 در هر 15 دقیقه 400 هزار توئیت پست می‌شد. این رقم در سال 2008 به 100 میلیون رسید. در فوریه 2010، کاربران توئیتر روزانه 50 میلیون توئیت می‌فرستادند. تا مارس 2010، آمار application ثبت‌شده این شرکت به بیش از 70 هزار رسید. تا ژوئن 2010، روزانه حدود 65 میلیون توئیت پست می‌شد، یعنی حدود 750 توئیت در ثانیه. تا مارس 2011 تعداد توئیت‌ها به 140 میلیون در روز رسید. به نقل از سایت compete.com توئیتر در ژانویه 2009 به مقام سوم شبکه‌های اجتماعی رسید، حال آن که رتبه پیشینش مقام بیست و دوم بود.
منابع مالی توئیتر
سرمایه اولیه برای راه‌اندازی توئیتر بر اساس منابع غیررسمی رقمی بین 1 تا 5 میلیون دلار بوده است. پس از راه اندازی توئیتر، شماری از سازمانها و نهادهای مالی، صنعتی و فناوری، رقمی در حدود 57 میلیون دلار در توئیتر سرمایه‌گذاری کردند. یونیون اسکوئر ونچرز (UnionSquare Ventures)، اسپارک کپیتال (spark capital)، اینسایت ونچر پارتنرز (Insight Venture Partners) از جمله سرمایه‌گذاران در توئیتر هستند.
ویژگی‌های توئیتر
توئیتر در مقایسه با دیگر شبکه های اجتماعی دسترسی به مراتب راحت تر و سریع تری دارد و کاربران توئیتر در کوتاه ترین زمان ممکن می توانند با ارسال توئیت، آن را با میلیون ها کاربر دیگر در سراسر جهان به اشتراک بگذارند.
1. توئیتر به کاربران امکان می‌دهد تا در زمانی کوتاه توئیت های جدید بفرستند و آخرین توئیت های کاربران دیگر را نیز بخوانند.
2. هر یک از توئیت ها محدود به 140 کاراکتر است که به سرعت بر روی سایت توئیتر یا تلفن های همراه قابل دریافت است.
3. کاربران می‌توانند به‌روزرسانی توئیت‌ها را از طریق سایت توئیتر، پیامک، RSS، ایمیل یا نرم افزار‌های کاربردی ارتباطی بفرستند و دریافت کنند.
4. امکان ارسال انبوه پیامک با اهداف سیاسی، سازماندهی اعتراضات داخلی و ایجاد آشوب در کشورهای هدف
5. امکان ایجاد هویت های مجازی برای پرمخاطب نشان دادن یک موضوع خاص با هدف القای فضای ذهنی مورد نظر به کاربران
سازماندهی انقلاب های توئیتری
توئیتر از زمان راه‌اندازی کاربردهای مختلفی داشته است. برای نمونه، در برخی از کشورها برای سازماندهی اعتراض‌های سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است و به همین دلیل گاهی این اعتراضات را "انقلاب‌های توئیتری" خوانده‌اند، از جمله انقلاب 2011 مصر، اعتراضات بعد از انتخابات 2010-2009 ایران و ناآرامی مدنی 2009 جمهوری مولداوی. موج توئیت ها و اطلاع رسانی ها درباره قیام ملت های عرب پس از آن به لیبی و بحرین نیز رسید.
در مطالعه‌ای جدید، پس از بررسی بیش از 3 میلیون توئیت، چندین گیگابایت ویدئو در یوتیوب و هزاران پست وبلاگ، نقش محوری رسانه‌های اجتماعی در شکل‌گیری مباحثات سیاسی در بهار عربی آشکار شده است. برای نمونه، در طول هفته پیش از استعفای رئیس جمهور مصر "حسنی مبارک" کل توئیت‌های مصر و دیگر نقاط جهان درباره تغییرات سیاسی در این کشور از روزی 2300 به روزی 230 هزار توئیت رشد کرد. طی دو هفته پس از استعفای مبارک، به طور میانگین روزی 2400 توئیت از مردم کشورهای همسایه مصر در مورد شرایط سیاسی این کشور پست شده است. در تونس نیز پس از استعفای بن علی، روزانه حدود 2200 توئیت ارسال می‌شده است.
در زمان ناآرامی های پس از انتخابات ایران نیز، توئیتر یکی از اصلی ترین پل های ارتباطی میان سازمان دهندگان خارجی و داخلی با معترضین بود. در همین زمان، توئیتر اعلام کرد طبق زمانبندی فنی این شبکه، سایت توئیتر به دلیل انجام تغییرات و تعمیرات برنامه ریزی شده موقتا به مدت یک روز از دسترس خارج خواهد شد. وزارت امور خارجه آمریکا با صدور نامه ای رسمی به مدیران این شبکه، خواستار تعویق این تعمیرات و ادامه سرویس دهی به معترضان داخل ایران شد. توئیتر نیز با پذیرش این درخواست، تعمیرات فنی خود را به تعویق انداخت.
توئیتر و جنبش وال استریت
یکی از جنجال‌برانگیزترین رویدادها که رسانه‌های جمعی و به خصوص توئیتر، نقش مهمی در شکل‌گیری و گسترش آن داشته‌اند جنبش اشغال وال استریت است. شروع این جنبش بازمی‌گردد به زمانی که مجله ضدمصرف‌گرایی Adbusters پیشنهاد خود را برای برپایی راهپیمایی در 17 سپتامبر در منهتن جنوبی به چاپ رسانید و در پی این یادداشت، مخالفان از تلفن‌های همراه خود و سایت‌های اجتماعی مانند توئیتر، فیس بوک و یوتیوب برای پخش این پیام در سرتاسر جهان استفاده کردند و از آن پس، به کمک شبکه‌های اجتماعی و به خصوص توئیتر، تجمع‌های بعدی سازماندهی شدند.
خبررسانی در شرایط اضطراری
یکی دیگر از کاربردهای احتمالی توئیتر خبررسانی در شرایط اضطراری است. البته توئیتر به طور خاص برای این منظور طراحی نشده است، اما مبتکران آن که از این قابلیت توئیتر آگاهی داشتند از آن برای برقراری ارتباط هنگام وقوع زلزله استفاده کرده‌اند.
تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی
از توئیتر به‌طور فزاینده‌ای برای تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی، مانند مراسم اسکار، نیز استفاده می‌شود. برخی بر این باورند که از زمان راه‌اندازی توئیتر میزان تماشاچیان برخی برنامه‌های تلویزیونی افزایش یافته است. از جمله این افراد "کلوئه اسلدن"، یکی از اعضای تیم توئیتر، است. او می‌گوید: «آن چه امروز شاهدش هستیم این است که توئیتر گروه وسیعی از تماشاچیان را به سمت تجربه‌ای مشترک، معمولاً در قالب یک برنامه پخش زنده، سوق می‌دهد.»
به تازگی یک رتبه‌بندی از برنامه‌های زنده تلویزیونی بر اساس حجم توئیت‌هایی که هم‌زمان با پخش برنامه در موردشان پست شده انجام گرفته است. اگر توئیتر واقعاً در میزان استقبال از برنامه‌های زنده تأثیر داشته باشد، بنابراین برنامه‌هایی که بالاترین میزان بیننده را داشته باشند، باید بالاترین میزان توئیت را نیز دارا باشند و به همین ترتیب، اگر برنامه‌ای دارای حجم بالایی از توئیت در طی هفته باشد، انتظار می‌رود در قسمت بعدی بینندگان بیشتری داشته باشد.
اما در کمال شگفتی، بنا بر نتایج این رتبه‌بندی، توئیتر نقش چندانی در میزان استقبال بینندگان از برنامه‌های زنده نداشته است.
عملیات پلیس
یکی دیگر از کاربردهای فرعی توئیتر این است که افسران پلیس از توئیتر برای ارائه اطلاعات روزانه از جرائمی که خودشان و یا سازمانشان در حال تحقیقات درموردشان هستند، استفاده می‌کنند. در می 2011 سایت نوآورانه tweetathief راه‌اندازی شد. این سایت این امکان را به مردم می‌دهد که در مورد گمشدن نزدیکان، حیوانات خانگی و اشیا گمشده خود توئیت پست کنند تا اگر کسی اطلاعاتی از آن‌ها دارد دوباره به کمک همین سایت اطلاعاتش را در اختیار دیگران قرار دهد.
تهدیدی امنیتی به نام شبکه های اجتماعی
بر اساس گزارشی که شرکت نورتون، ارائه دهنده خدمات امنیت سایبری، منتشر کرده است، شبکه های اجتماعی از جمله تهدیداتی هستند که کاربران اینترنت را -به ویژه در منطقه خاورمیانه- در معرض خطر قرار داده اند.
به عقیده کارشناسان نورتون، محبوبیت شبکه های اجتماعی در منطقه خاورمیانه باعث شده است تا هکرها و سازمان های اطلاعاتی این شبکه ها را زیر نظر بگیرند.
با تحت نظر گرفتن کاربران این شبکه ها، حتی امکان نفوذ و سرقت اطلاعات گوشی های تلفن همراه هوشمندی که امکان اتصال به این شبکه ها را دارند وجود دارد.
از سوی دیگر آگاهی عمومی نسبتا پایین در مورد کارکردهای شبکه های اجتماعی که معمولا ورای کارکرد اجتماعی و دوست یابی آن است، باعث می شود بیشتر کاربران این شبکه ها دانسته یا نادانسته، قربانی جاسوسی سایبری شوند.
قرار دادن لینک های آلوده در شبکه های اجتماعی و همچنین لینک های هدایت شونده خودکار به طور اتوماتیک کاربر را به وبسایت مورد نظر هدایت می کند، از جمله دیگر راه های رایج برای جاسوسی از شبکه های اجتماعی است. فراگیر شدن اشتراک گذاری لینک های جذاب در این شبکه ها، میزان انتشار لینک های آلوده را نیز افزایش داده است.
جاسوسی توئیتر یا جاسوسی از توئیتر؟
بر اساس گزارش های منتشر شده رؤسای شرکت توئیتر جاسوسی از میلیون‌ها تلفن هوشمند کاربران این شبکه اجتماعی و گرفتن تمامی اطلاعات تماس کاربران را بدون اجازه آن‌ها تأیید کرده‌اند. این شرکت ادعا کرده است که از اطلاعات گردآوری شده برای "یافتن دوستان" استفاده می‌کنند. این سایت اطلاعات شخصی کاربران را تا 18 ماه ذخیره می‌کند.
آن‌چه موجب حیرت کاربران شده این است که این اطلاعات بسیار شخصی بدون اجازه آن‌ها از گوشی‌هایی که از طریق آن به توئیتر متصل شده اند، برداشته شده است.
مرکز فرماندهی بخش نظارت امنیت داخلی آمریکا (DHS) به طور منظم ده‌ها وب سایت محبوب، از جمله فیس بوک، توئیتر، ویکی لیکس و سایت‌های خبری را زیر نظر دارد.
بنا بر گزارش "بررسی احترام به حریم خصوصی" که DHS در نوامبر سال گذشته منتشر ساخته است، دست‌کم از ژوئن 2010، مرکز عملیات ملی DHS طرح "قابلیت شبکهها/رسانه‌های اجتماعی" را به اجرا درآورده است که شامل نظارت منظم بر "انجمن‌ها، وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌ها و صفحات پیام است." بنا بر این اسناد دولتی، هدف از این نظارت "گردآوری اطلاعات برای آگاهی دادن در شرایط خاص و ایجاد یک تصویر عملیاتی مشترک است."
بر اساس این اسناد ادعا شده است که این نظارت به منظور کمک DHS و آژانس‌های متعددش، از جمله دستگاه اطلاعاتی دولتی و آژانس مدیریت بحران فدرال، برای اقدام در برابر حوادثی از جمله زمین‌لرزه هاییتی و کنترل امنیتی و مرزی هنگام المپیک زمستانی 2010 در ونکوور بوده است.
این مرکز عملیاتی اعلام کرده است که "اطلاعات گردآوری شده را بیش از پنج سال ذخیره نمی‌کند."
برای این طرح نظارت یک فهرست پنج صفحه‌ای از وبسایت‌هایی که مرکز فرماندهی باید زیر نظر بگیرد تهیه شده است.
در کتاب سالانه پژوهش‌های اطلاعاتی، در مطالعه جدیدی از شورای پژوهش اطلاعات مدیترانه (MCIS) به استفاده از رسانه‌های اجتماعی به عنوان "پیشرفته‌ترین روش در گردآوری تاکتیکی اطلاعات با منبع آشکار" یاد شده است. "جوزف فیتاناکیس"، از پژوهشگران این مطالعه می‌نویسد:
ما [در این مطالعه] شرح داده‌ایم که فیس بوک، توئیتر، یوتیوب و پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی دیگر برای آژانس‌های اطلاعاتی در حکم کانال‌های بسیار ارزشمندی برای گردآوری اطلاعات هستند. ما یافته‌های خود را بر مبنای سه مطالعه موردی جدید قرار داده‌ایم و بر این باوریم که این مطالعات کارکرد اطلاعاتی شبکه‌های اجتماعی را برجسته می‌سازند.
اما آن چه در این مطالعه به آن اشاره‌ای نمی‌شود این است که آژانس‌های اطلاعاتی از شبکه‌های اجتماعی با مقاصد دیگری نیز استفاده می‌کنند. این مطالعه ما را بر آن می‌دارد که بپذیریم این است که شبکه‌های اجتماعی صرفاً یک ابزار گردآوری اطلاعات هستند، حال آن که بنا بر گزارش‌های متعددی، از شبکه‌های اجتماعی برای پروپاگاندا استفاده می‌شود، شامل خلق هویت‌های جعلی برای انجام عملیات پنهانی.
مطالعه MCIS تا حدودی بر مبنای "بهار ع ر ب ی" صورت گرفته است که ادعا می‌شود که "دولت آمریکا را بر آن داشته تا خط مشی‌هایی را برای گردآوری اطلاعات از شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند."
باز هم اشاره‌ای به این واقعیت نمی‌شود که دولت آمریکا از میان تبعه‌های خارجی، فعالانی را آموزش می‌دهد تا اوضاع کشور زادگاهشان را بی‌ثبات کنند. "مخالفت سایبری" یکی از تاکتیک‌های مورد حمایت "خانه آزادی" وابسته به CIA است. هدف سازمان‌های غیردولتی آمریکا از آموزش فعالان بی‌ثبات کردن دشمنان سیاسی آمریکا به نام آزادی است.
پروفایل‌های جعلی و انتشار اطلاعات نادرست
به تازگی معلوم شده است که دولت آمریکا با شرکت نرم‌افزاری HBGary Federal برای طراحی نرم‌افزاری که بتواند در شبکه‌های اجتماعی پروفایل‌های جعلی متعددی بسازد قرارداد بسته است. هدف از این کار تحریف افکار عمومی با پروپاگاندا در مورد مسائل حساس است. از این روش برای یافتن افکار عمومی ای که به مذاق مقامات خوش نمی‌‌آید نیز استفاده می‌شود. سپس می‌توانند از این هویت‌های "جعلی" برای لکه‌دار کردن کمپین‌های ضد هویت‌های واقعی استفاده کرد. اما این اولین باری نیست که سازمان اطلاعات آمریکا یا شرکت‌های اطلاعاتی خصوصی فعالیت‌های کثیفشان را پشت درهای بسته پیش می‌برند.
جای شگفتی نیست که ارتش آمریکا نیز می‌خواهد از رسانه‌های اجتماعی به نفع خود استفاده کند. سال گذشته، سایت public intelligence راهنمای رسانه‌های اجتماعی نیروی هوایی آمریکا را منتشر ساخت که در آن به ده نکته اشاره شده بود، از جمله "دشمن در این فضای نبرد وارد شده است پس شما نیز باید به آن وارد شوید." نیروی هوایی نمودار زیر را برای نشان دادن تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر افکار عمومی به کار برده است.
اسکادران ششم در پایگاه هوایی مک دیل نیز در پی طراحی نرم‌افزار ایجاد هویت آنلاین بوده است. از این نرم افزار می‌توان برای ایجاد و مدیریت پروفایل‌های جعلی در سایت‌های شبکه‌های اجتماعی کرد و از طریق این پروفایل‌ها به تحریف واقعیت پرداخت و آن را به گونه‌ای جلوه داد که گویی در مورد مسائل جنجال‌برانگیز نوعی توافق وجود دارد. پروفایل‌ها باید این طور به نظر آیند که متعلق به نقاط مختلف جهان هستند و بتوانند از طریق خدمات مرسوم آنلاین و پایگاه‌های رسانه‌های اجتماعی به تعامل بپردازند.
آیا توئیتر تعبیر نظریه اورول در کتاب 1984 است؟
"جورج اورول" در کتاب 1984خود به تلاش دولت ها برای کوچک کردن افکار مردم برای ایجاد ثبات سیاسی و پیش بردن اهداف خود اشاره می کند. این کوچک کردن افکار را می توان با محدود کردن زبان گفتار و ابراز احساسات مختلف تعبیر کرد. تعبیر کنترل ذهن از سوی دولت ها نیز بر اساس نظر برخی از کارشناسان، در شبکه های اجتماعی قابل مشاهده است. توئیتر به طور خاص، می تواند مصداق نظریه اورول در کوتاه کردن و خلاصه کردن ابراز احساسات به وسیله دولت ها برای بیان عقاید باشد. خلاصه کردن پیام در 140 کاراکتر، استفاده از لفظ خوب و یا بد برای توصیف و تقسیم بندی به صورت سیاه و سفید، در همین راستا قابل تعریف است. گنجاندن احساسات و علایق و نظریات در تنها 140 کاراکتر یکی از این نمونه هاست. به عقیده کارشناسان رسانه و شبکه‌های اجتماعی، محدود کردن زبان در حقیقت منجر به تخریب و نابودی آن می‌شود. زبان برای بیان بدون محدودیت افکار به وجود آمده و محدود کردن آن از نمایی دیگر محدود کردن تفکر انسان است.
توئیتر نیز همانند فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی، ابتدا با هدف اشتراک‌گذاری و ارتباط اجتماعی پا به عرصه وب گذاشت، اما بررسی اجمالی روند گسترش و نقش‌آفرینی آن حاکی از تغییر اهداف این شبکه است. مهمترین نکته‌ای که به ذهن متبادر می‌شود، بانک اطلاعاتی عظیمی از کاربران است که توجه هر سرویس اطلاعاتی و امنیتی را برای پایش و جمع‌آوری اطلاعات کاربران به خود جلب می‌کند.
نکته دیگر استفاده از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری تاثیرگذار در کشورهایی است که از نظر ساختار سیاسی هم‌سو با منافع غرب نیستند. در این صورت شبکه‌های اجتماعی نظیر توئیتر و فیس‌بوک، از یک شبکه ارتباطی میان دوستانٰ به محلی برای سازماندهی اعتراضات، انتشار اخبار -معمولا غیر واقعی و تحریف شده به نفع جریانات مورد حمایت- و نشان دادن اعتراضات مجازی تبدیل میشوند. حال آن که اگر در این شبکهها از حرکت‌های مدنی اما بر ضد خواست کشورهای غربی حمایت شود -مانند کمپین‌های حمایت از فلسطین، جنبش وال استریت، فعالان ضد جنگ، عضویت افراد شاخص غرب‌ستیز و ..- مدیران این شبکهها با همکاری کارشناسان وابسته به مقامات سیاسی با بررسی و ارزیابی موضوعات مورد نظر، در صورت وجود احتمال اقبال عمومی کاربران، صفحه مورد نظر را از خروجی شبکه اجتماعی حذف می‌کنند.
یکی از آخرین نمونه‌های حذف اینگونه "پست" ها یا "صفحه" ها، حذف صفحه شیعیان انقلابی بحرین با بیش از یک صد هزار عضو در فیس‌بوک بود. پیش از نیز صفحه مربوط به درخواست مبارزان فلسطینی در فیس‌بوک برای آغاز انتفاضه سوم نیز با فشار مقامات رژیم صهیونیستی حذف شده بود.
منبع: مشرق