Gerdab.IR | گرداب

جامعه‌شناسی جرایم سایبری (قسمت دوم)

تاریخ انتشار : ۱۷ بهمن ۱۳۹۱

دنیای سایبر باعث شده است که مرزهای فیزیکی، دیگر آن‌چنان اهمیتی در این فضا نداشته باشند و حتی نتوان به صورت مشخص مرز مجازی برای کشورها و قاره‌ها نیز تعریف کرد.

جامعه‌شناسی جرایم سایبریبه‌ گزارش گرداب‌، اینترنت را می‌توان جامعه‌ای از شبکه‌ رایانه‌ها دانست، لذا همچون جوامع دیگر در این جامعه تجارت، آموزش، تفریح و سرگرمی و البته بزه و جنایت نیز وجود دارد که از آن به جرایم سایبری یاد می‌شود.

با توجه به تمام مطالبی که در قسمت پیشین خبر ذکر شد در این قسمت از دیدگاه علت و معلولی به بررسی این پدیده می‌پردازیم، که چرا اثر یک جرم در جهان امروز نسبت به قبل بیشتر شده است، زیرا همیشه جرم وجود داشته است ولی چرا امروزه اثرات آن مشهودتر است؟

استفاده از رایانه، اینترنت، گوشی‌های همراه و یا هر سیستم دیجیتال دیگر باعث‌شده است که جوامع امروز بیشتر به هم نزدیک‌تر شوند، چیزی که سال‌های پیش از این کاملا غیر ممکن می‌نمود. به عبارت دیگر؛ دنیای سایبر باعث شده است که مرزهای فیزیکی، دیگر آن‌چنان اهمیتی در این فضا نداشته باشند و حتی نتوان به صورت مشخص مرز مجازی برای کشورها و قاره‌ها نیز تعریف کرد.

همین امر باعث شده است که مجرمین نیز گرایش به این فضا داشته باشند، زیرا آن‌ها این فضا را راهی ساده‌تر برای اجرای مقاصد خود یافته‌اند. از طرفی دیگر؛ قربانی نیز خود را در موقعیت صدمه دیده بعد از انجام جرم می‌یابد، جایی که دیگر هیچ راهی ندارد مگر اینکه به خواسته‌های مجرمین گوش دهد؛ چون به همان سادگی که قربانی یک جرم شده است به همان سادگی نیز از سوی مجرم قابل ردیابی است.

گستره جرایم در این فضا شاید غیر قابل تصور باشد اما چند مورد از مهمترین آن‌ها بدین صورت است:

هک، تقلب، دزدی، اخاذی، مستهجن‌نگاری، انتشار مطالب توهین‌آمیز، اذیت‌ و آزار روانی و کلاهبرداری. بعضی از این جرایم بیشتر بخش اقتصادی جامعه را در گیر می‌کنند و شاید در فضای یک کشور؛ دولت و یا ارگان‌های اقتصادی مرتبط با دولت بیشتر ضرر آن را تحمل نمایند.

اما هنگامی که حیطه این جرایم به درون خانواده‌ها کشیده می‌شود و باعث تشنج فکری و روانی در فضای خانواده می‌شود، آن‌گاه اثر اجتماعی آن ملموس‌تر به نظر می‌آید.

جرایم در فضای سایبر؛ در گستره‌ای بسیار وسیع، بدون صرف کمترین هزینه و نیز اثری تخریب‌کننده‌تر، قابل اجرا هستند. در بعد روانی و اخلاقی، اثر جرایم سایبری در فضای یک جامعه بسیار مشهود‌تر است. مثلا در جرایمی همچون انتشار مطالب توهین‌آمیز و نیز مستهجن‌نگاری، اثر مخرب آن در فضای مجازی مشهودتر از فضای فیزیکی است. علاوه بر این در حیطه این دو جرم و سایر جرایم سایبری مرتبط با بعد روانی و اخلاقی؛ باز همان قشر بیشتر آسیب‌پذیر، یعنی کودکان، نوجوانان و جوانان بیشتر از سایر گروه‌های سنی در معرض خطرند.

خطری که نه تنها محدود به همان دوران نمی‌شود بلکه اگر بر اثر غفلت خانواده و جامعه در شخصیت فرد نهادینه شود، اثرات مخرب آن را می‌توان در گروه‌های مرتبط با آن فرد و برهه‌های زمانی مختلف نیز مشاهده نمود.

البته همه این مسائل به ماهیت این تکنولوژی و این فضا بر می‌گردد، که آن را می‌توان در موارد ذیل طبقه‌بندی نمود:

1. دسترسی آسان: به راحتی می توان به این تکنولوژی در هر جایی و در هر زمانی دست پیدا کرد و به اینترنت وصل شد.

2. جامعه هدف گسترده: با گسترش %566.4 کاربران اینترنت در بین سال‌های 2012 – 2000؛ حدود 2.3 میلیارد نفر در کل جهان از اینترنت استفاده می‌کنند یعنی حدوداً از هر 3 نفر یک نفر کاربر اینترنتی در جهان داریم.

3. سرعت: اینترنت یکی از سریعترین و تطبیق‌پذیرترین انواع راه‌های ارتباطی‌ای است که تاکنون توسط بشر تولید شده است.

4. ارزانی: رایانه‌ و ارتباط اینترنتی با توجه به نوع تکنولوژی‌ای که در اختیار انسان می‌گذارد، جزء ارزانترین انواع تکنولوژی‌ای است که در دسترس انسان قرار دارد.

5. پلتفرم گسترده: با توجه به قابلیت‌های موجود در این تکنولوژی پلت‌فرم‌های زیادی هستند که در این عرصه می‌توانند ایجاد شوند و یا با این تکنولوژی در تعامل باشند.

6. تعقیب‌پذیری سخت: گاهی رسیدن به منشا ایجاد یک جرم و یا یافتن یک مجرم در فضای اینترنت همچون یافتن سوزن در انبار کاه است.

7. مجازی‌بودن: شاید بزرگترین نکته‌ای که به نظر خیلی مهم به نظر نیاید، مجازی‌بودن این فضاست. انسان در دنیای سایبر در فضایی قرار دارد که نه تنها هیچ مرز ملموسی در آن وجود ندارد بلکه شاید در آینده‌ای نزدیک هیچ فرهنگ پایداری را نیز نتوان در آن مشاهده نمود.

در نهایت، گفتن این نکته مهم است که با در نظر گرفتن تمامی محاسن دنیای سایبر و تکنولوژِ‌های مرتبط با آن و نیز با در نظر گرفتن معایب و نیز بهره منفی‌ای که این تکنولوژی می‌تواند برای انسان داشته باشد؛ بایستی جوامع، علی‌الخصوص کشور ما به سمتی پیش رود که بتواند همگام با تکنولوژی باشد؛ به گونه‌ای که این فضا نتواند اثری مخرب بر روی جامعه بگذارد پیش از آن که خود جامعه توانسته باشد فرهنگی مرتبط با فضای سایبر بومی خود بسازد.