وزارت ورزش و جوانان با ارتکاب اشتباه‌هایی فاحش در یک نظرسنجی ملی، باعث شده است که ابهام آماری حاکم در حوزه کاربری فضای مجازی دامن زده شده و آمارهایی قابل خدشه در کشور منتشر شود.
گرداب- میز تحلیل: هفته گذشته خبرگزاری ایسنا نتایج یک نظرسنجی را به نقل از رییس مرکز پژوهش‌ها و مطالعات راهبردی وزارت ورزش و جوانان منتشر کرد که نه تنها فضای مبهم کاربران اینترنتی را در ایران شفاف‌تر نکرد، بلکه به سردرگمی‌های آماری در این حوزه دامن زد.
گفته می‌شود این پیمایش با هدف شناخت نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی جوانان 15 تا 29 سال سراسر کشور در سال 92 در بین 15 هزار نفر به عنوان جامعه نمونه انجام شده است.
طبق نتایج این تحقیق 67.4 درصد از جوانان از اینترنت استفاده می‌کنند که 19.1 درصد آنان برای چت، 15.3 درصد به منظور ارتباط با شبکه‌های اجتماعی، 15.2 درصد برای سرگرمی و بازی و 10.4 درصد برای تحقیق و پژوهش‌های علمی از اینترنت بهره می‌برند.
محمدتقی حسن‌زاده با اشاره به نتایج به دست آمده در این پیمایش در مقوله استفاده جوانان از اینترنت، گفت: کمتر از 5 درصد از جوانان از اینترنت برای مراجعه به سایت‌های غیراخلاقی و موارد غیرضرور استفاده می‌کنند و 12.3 درصد از اینترنت برای دانلود فیلم، موسیقی و عکس بهره می‌گیرند.
محمدتقی حسن‌زاده
رییس مرکز پژوهش‌ها و مطالعات راهبردی وزارت ورزش و جوانان درباره دلایل استفاده جوانان از شبکه‌های اجتماعی اظهارکرد: 39 درصد از پاسخگویان فرار از تنهایی و سرگرمی، 22.3 درصد از آنان ارتباط و تبادل تجربه را انگیزه خود برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی ذکر کردند و کمتر از 5 درصد از این افراد از شبکه‌های اجتماعی برای مسائل غیرضرور استفاده می‌کنند. ضمن اینکه 69.3 درصد پاسخگویان برای بهره‌گیری از اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کنند.
آمارهایی که مخدوش است
نتایج این نظرسنجی در بسیاری از مطبوعات و رسانه‌های جمعی با عنوان «استفاده 70 درصدی جوانان از فیلترشکن» منتشر شد. عددی که وقتی کمی در آن دقت می‌شود، می‌توان آن را مخدوش دانست.
بر اساس اطلاعات نظرسنجی، 67.4 درصد از پاسخگویان پیمایش کاربران اینترنت بوده‌اند. از این‌رو مشخص نیست که چگونه 69.3 درصد کل پاسخگویان استفاده از فیلترشکن را تجربه کرده‌اند.
احتمالاً منظور این پیمایش این است که 1.9 درصد پاسخ دهندگان این پیمایش بدون استفاده از اینترنت، از فیلترشکن استفاده می‌کنند! شاید هم درست‌تر این باشد که 69.3 درصد کاربران اینترنت (67.4 درصد) در این پیمایش (یعنی حدوداً 48.3 درصد کل پاسخگویان) از فیلترشکن استفاده می‌کنند که علی‌رغم بزرگ و قابل تأمل بودن عدد، این آمار قابلیت خدشه وارد کردن را دارد.
دسته‌بندی‌هایی که مخدوش است
ایراد دیگری که بر این پیمایش وارد است، دسته‌بندی‌های نوع کاربری پاسخ‌دهندگان است. بر اساس آمار این پیمایش، 19 درصد کاربران چت می‌کنند، 15 درصد از شبکه‌های اجتماعی بهره می‌گیرند و 15 درصد هم به بازی و سرگرمی مشغولند.
این پیمایش احتمالاً مدنظر نگرفته است که 19 درصد کاربران چت کننده، احتمالاً غیر از سرگرمی چه فعالیت مفیدی می‌توانند در محیط چت داشته باشند یا مثلا 15 درصد کاربر متصل به شبکه‌های اجتماعی، جز چت و سرگرمی، چه فعالیت دیگری در این ساحت دارند؟
در بخشی دیگر هم ذکر شده است که تنها 5 درصد جوانان از اینترنت استفاده «غیر ضرور» می‌کنند و 12.3 درصد مشغول دانلود فیلم، موسیقی و عکس هستند. حال سؤال این‌جاست که با توجه به آمارهای منتشره، چند درصد از دانلودهای فیلم و عکس و موسیقی کاربران‌مان «ضروری» یا «اخلاقی» بوده است که جزو آمار ذکر نشده است؟
طراحان این پیمایش دسته‌بندی‌های «دلیل عضویت در شبکه‌های اجتماعی» را هم به خوبی رعایت نکرده‌اند. 39 درصد گفته‌اند که برای فرار از تنهایی عضو شده‌اند و 22 درصد برای برقراری ارتباط! حالا مشخص نیست که آیا نتیجه فرار از تنهایی چیزی جز برقراری ارتباط است؟!
علاوه بر این 5 درصد هم گفته‌اند که از این شبکه‌ها استفاده «غیر ضرور» می‌کنند. یعنی احتمالاً 39 درصدی که برای فرار از تنهایی عضو این شبکه‌ها شده‌اند، همگی مشغول فعالیت‌های ضروری و مفید هستند.
دسته‌بندی‌هایی که باید علمی باشد
اصولاً دسته‌بندی فضای کاربری سایبری، یکی از پیچیده‌ترین اقدامات در حوزه علوم انسانی است که وزارت ورزش و جوانان نشان داده است که به‌خوبی در این زمینه موفق شده است!
بهتر است ضمن مشخص شدن تعاریف در چنین نظرسنجی‌های ملی که نتایج آن در سطح تصمیم‌گیری‌های کلان تأثیرگذار است، گزاره‌ها به نحوی شفاف تعریف شوند که بتوان از نتایج آن‌ها به درستی استفاده کرد و برای این حوزه به درستی برنامه‌ریزی کرد.
گفته می‌شود این پیمایش با هدف شناخت نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی جوانان 15 تا 29 سال سراسر کشور در سال 92 در بین 15 هزار نفر به عنوان جامعه نمونه انجام شده است.
طبق نتایج این تحقیق 67.4 درصد از جوانان از اینترنت استفاده می‌کنند که 19.1 درصد آنان برای چت، 15.3 درصد به منظور ارتباط با شبکه‌های اجتماعی، 15.2 درصد برای سرگرمی و بازی و 10.4 درصد برای تحقیق و پژوهش‌های علمی از اینترنت بهره می‌برند.
محمدتقی حسن‌زاده با اشاره به نتایج به دست آمده در این پیمایش در مقوله استفاده جوانان از اینترنت، گفت: کمتر از 5 درصد از جوانان از اینترنت برای مراجعه به سایت‌های غیراخلاقی و موارد غیرضرور استفاده می‌کنند و 12.3 درصد از اینترنت برای دانلود فیلم، موسیقی و عکس بهره می‌گیرند.
محمدتقی حسن‌زاده
رییس مرکز پژوهش‌ها و مطالعات راهبردی وزارت ورزش و جوانان درباره دلایل استفاده جوانان از شبکه‌های اجتماعی اظهارکرد: 39 درصد از پاسخگویان فرار از تنهایی و سرگرمی، 22.3 درصد از آنان ارتباط و تبادل تجربه را انگیزه خود برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی ذکر کردند و کمتر از 5 درصد از این افراد از شبکه‌های اجتماعی برای مسائل غیرضرور استفاده می‌کنند. ضمن اینکه 69.3 درصد پاسخگویان برای بهره‌گیری از اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کنند.
آمارهایی که مخدوش است
نتایج این نظرسنجی در بسیاری از مطبوعات و رسانه‌های جمعی با عنوان «استفاده 70 درصدی جوانان از فیلترشکن» منتشر شد. عددی که وقتی کمی در آن دقت می‌شود، می‌توان آن را مخدوش دانست.
بر اساس اطلاعات نظرسنجی، 67.4 درصد از پاسخگویان پیمایش کاربران اینترنت بوده‌اند. از این‌رو مشخص نیست که چگونه 69.3 درصد کل پاسخگویان استفاده از فیلترشکن را تجربه کرده‌اند.
احتمالاً منظور این پیمایش این است که 1.9 درصد پاسخ دهندگان این پیمایش بدون استفاده از اینترنت، از فیلترشکن استفاده می‌کنند! شاید هم درست‌تر این باشد که 69.3 درصد کاربران اینترنت (67.4 درصد) در این پیمایش (یعنی حدوداً 48.3 درصد کل پاسخگویان) از فیلترشکن استفاده می‌کنند که علی‌رغم بزرگ و قابل تأمل بودن عدد، این آمار قابلیت خدشه وارد کردن را دارد.
دسته‌بندی‌هایی که مخدوش است
ایراد دیگری که بر این پیمایش وارد است، دسته‌بندی‌های نوع کاربری پاسخ‌دهندگان است. بر اساس آمار این پیمایش، 19 درصد کاربران چت می‌کنند، 15 درصد از شبکه‌های اجتماعی بهره می‌گیرند و 15 درصد هم به بازی و سرگرمی مشغولند.
این پیمایش احتمالاً مدنظر نگرفته است که 19 درصد کاربران چت کننده، احتمالاً غیر از سرگرمی چه فعالیت مفیدی می‌توانند در محیط چت داشته باشند یا مثلا 15 درصد کاربر متصل به شبکه‌های اجتماعی، جز چت و سرگرمی، چه فعالیت دیگری در این ساحت دارند؟
در بخشی دیگر هم ذکر شده است که تنها 5 درصد جوانان از اینترنت استفاده «غیر ضرور» می‌کنند و 12.3 درصد مشغول دانلود فیلم، موسیقی و عکس هستند. حال سؤال این‌جاست که با توجه به آمارهای منتشره، چند درصد از دانلودهای فیلم و عکس و موسیقی کاربران‌مان «ضروری» یا «اخلاقی» بوده است که جزو آمار ذکر نشده است؟
طراحان این پیمایش دسته‌بندی‌های «دلیل عضویت در شبکه‌های اجتماعی» را هم به خوبی رعایت نکرده‌اند. 39 درصد گفته‌اند که برای فرار از تنهایی عضو شده‌اند و 22 درصد برای برقراری ارتباط! حالا مشخص نیست که آیا نتیجه فرار از تنهایی چیزی جز برقراری ارتباط است؟!
علاوه بر این 5 درصد هم گفته‌اند که از این شبکه‌ها استفاده «غیر ضرور» می‌کنند. یعنی احتمالاً 39 درصدی که برای فرار از تنهایی عضو این شبکه‌ها شده‌اند، همگی مشغول فعالیت‌های ضروری و مفید هستند.
دسته‌بندی‌هایی که باید علمی باشد
اصولاً دسته‌بندی فضای کاربری سایبری، یکی از پیچیده‌ترین اقدامات در حوزه علوم انسانی است که وزارت ورزش و جوانان نشان داده است که به‌خوبی در این زمینه موفق شده است!
بهتر است ضمن مشخص شدن تعاریف در چنین نظرسنجی‌های ملی که نتایج آن در سطح تصمیم‌گیری‌های کلان تأثیرگذار است، گزاره‌ها به نحوی شفاف تعریف شوند که بتوان از نتایج آن‌ها به درستی استفاده کرد و برای این حوزه به درستی برنامه‌ریزی کرد.