به
گزارش
گرداب و به نقل از فارس، پس از آغاز به کار دولت یازدهم و با انتخاب
محمود گودرزی در سمت وزیر ورزش و جوانان، و همچنین پس از انتخاب محمود
گلزاری به عنوان معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان کمیته ملی
فضای مجازی و جوانان راه اندازی شد.
اما هدف از راه اندازی این کمیته جه بوده است و قرار است با راه اندازی
این کمیته چه خلأهایی در حوزه فضای مجازی و جوانان مرتفع شود.کمیته فضای
مجازی وزارت ورزش و جوانان با چه هدفی تشکیل شد و قرار است این کمیته چه
خلاهایی را برطرف کند؟
در همین راستا با محمدرضا رستمی دبیر «کمیته ملی فضای مجازی و جوانان
وزارت ورزش و جوانان» گفت و گو کردیم تا با اهداف تشکیل این کمیته و همچنین
آسیب‌ها و مزایای فضای مجازی برای جوانان آشنا شویم.
چه عاملی باعث شد ایده تشکیل «کمیته ملی فضای مجازی و رسانه» در وزارت ورزش و جوانان شکل بگیرد؟از سال 77 که در حوزه ارتباطات شروع کردم با توجه
به اینکه سابقه من فنی - مهندسی بود و بیشتر با تکنولوژی ارتباطات سر و
کار داشتم همواره با یک سؤال و مسئله‌ای در جامعه ایرانی مواجه می‌شدم و
آن این بود که این تکنولوژی وارد شد، اما سطح بهره‌برداری و استفاده از این
تکنولوژی‌ها در نازلترین حد و شرایط ممکن انجام می‌شود.
بنده بنا بر اتفاقی از حوزه فنی مهندسی خارج و وارد حوزه ارتباطات اجتماعی
شدم و مقداری عمیق‌تر که با این موضوع درگیر شدم، متوجه شدم که ما
اساسا نسبت به تکنولوژی و فضای رسانه عمومی جهان از یک سهل‌انگاری و
بی‌فرهنگی بالایی رنج می‌بریم و این بحران می‌تواند جامعه ایرانی را به یک
جامعه آسیب‌پذیر شدید تبدیل کند.
اینها مقدماتی بود تا اینکه با تشکیل دولت جدید تأکیدات زیادی را از طرف
رئیس‌جمهور در مورد فضای مجازی و رسانه‌های نوین شاهد بودیم و تأکید بر
اینکه حتما باید زبان فارسی و حضور جوانان در فضای مجازی باید بسیار گسترش
پیدا کند تا جایی که تسخیر فضای مجازی توسط فارسی زبانان اتفاق بیفتد.
این تأکیدات مهم بود و نشان می‌داد نگاه به این حوزه در سطح کلان مدیریت
تغییر کرده و می‌تواند بسیار مسیر روشن‌تری را طی کند. این مقدمه باعث شد
تا ما پیشنهادی را در وزارت ورزش و جوانان پیشنهاد بدهیم مبنی بر اینکه
کمیته‌ای زیر نظر ستاد ملی ساماندهی امور جوانان است و آن ستاد هم زیر نظر
شورای عالی جوانان آن کمیته‌ها تغییر کند و کمیته جدیدی شکل بگیرد تحت
عنوان کمیته فضای مجازی و جوانان شکل بگیرد.
قرار است این کمیته چه برنامه‌ها و سیاست‌هایی را برای فضای
مجازی و جوانان تدوین کند؟ مراکز دیگری مانند شورای عالی فضای مجازی و
مرکز ملی فضای مجازی نیز وجود دارند آیا تشکیل این کمیته به نوعی موازی
کاری در حوزه فضای مجازی نیست؟ما این پیشنهاد را دادیم و مصوب ستاد ملی
ساماندهی شد، کمیته هم تشکیل شد اما ما بیش از اینکه اولین جلسه کمیته را
تشکیل دهیم با شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی تشکیل جلسه
دادیم و یک موضوع عجیب مشخص شد و آن این بود که علی‌رغم
اینکه تقریبا می‌توان ادعا کرد 90 درصد کاربران فضای مجازی نوجوانان و
جوانان هستند وزارت ورزش و جوانان عضو شورای عالی فضای مجازی نبود و عضو
هیچکدام از کمیسیون‌های عالی شورا هم نبود.
آنجا مطرح شد که چطور ممکن است ما برای فضای مجازی سیاست‌گذاری کنیم بدون
اینکه حوزه جوانان را در نظر بگیریم چراکه بچه‌های 14 تا 30 سال عمده
کاربران این حوزه هستند و ما در وزارت ورزش و جوانان حوزه تخصصی این حوزه
را در اختیار داریم. این پیشنهاد با استقبال خوبی مواجه شد و قرار شد
پیشنهاد عضویت وزارت ورزش و جوانان در شورای عالی فضای مجازی نیز مطرح شود و
وزارت ورزش و جوانان به عضویت شورای عالی فضای مجازی و همچنین در کمیسیون
عالی تولید محتوا در فضای مجازی نیز عضو شود که هر دوی این پیشنهادها باید
در اولین جلسه شورای عالی فضای مجازی هر دو تصویب و ابلاغ شود.
اولین جلسه کمیته ملی فضای مجازی و جوانان چه زمانی برگزار شد؟اولین جلسه این کمیته دو هفته گذشته شکل گرفت و ما با مرکز ملی فضای مجازی به این توافق رسیدیم که برای پیشگیری از موازی‌کاری کمیته ملی فضای مجازی کمیته تخصصی شورای عالی فضای مجازی در حوزه جوانان باشد و
به این ترتیب هرگونه موازی‌کاری و تکرار را برداشتیم و قرار شد مصوبات ما
علاوه بر اینکه در شورای عالی جوانان ارسال می شود در شورای عالی فضای
مجازی نیز مطرح شود.
این کمیته طرح‌ها را بررسی و مصوب کارشناسی می‌کند بعد به ستاد ملی
ساماندهی امور جوانان ارسال می‌کند و با حضور معاونان دستگاه‌ها مصوب
می‌کنند و سپس به عنوان دستور کار شورای عالی جوانان به آنجا ارسال و پس از
تصویب به دستگاه‌ها برای اجرا ابلاغ می‌شود.
قدم اول در کمیته فضای مجازی و جوانان چیست؟هم اکنون ما در چند سطح مشغول هستیم سطح اول این است که اسناد بالادستی در حوزه فضای مجازی و جوانان تدوین شود. طرح تدوین سند ملی فضای مجازی و جوانان در دستور کار این کمیته است و
این کمیته این سند ملی را تدوین خواهد کرد که این سند ملی به حوزه فضای
مجازی و جوانان با رویکرد اشتغال، کسب و کار، آموزشی، فعالیت‌های فرهنگی،
فراغتی و تفریحی و فعالیت‌های ارتباطات ملی و بین‌المللی جوانان و
فعالیت‌‌ها و مشارکت‌های اجتماعی جوانان می‌پردازد.
نظارت بر اجرای مصوبات این کمیته بر عهده چه وزارتخانه ای است؟در این حوزه‌ها باید تکلیف فعالیت جوانان در
فضای مجازی را مشخص کنیم بعد مشخص خواهیم کرد که هر کدام از دستگاه‌های
دولتی چه وظیفه‌ای را در قبال این برنامه‌ها دارند و باید چه کارهایی را
انجام دهند.
طبق قوانین نظارت بر اجرای مصوبات شورای عالی جوانان بر عهده وزارت ورزش و
جوانان است و مصوبات شورای عالی فضای مجازی نیز طبق قانون مرکز علمی فضای
مجازی باید نظارت کند و مصوبات آن طبق حکم مقام معظم رهبری لازم الاجرا است
و چون این شورا مصوبات هر دو شورا را خواهد گرفت از قدرت اجرایی بالاتری
هم برخوردار خواهد بود.
تدوین سند ملی فضای مجازی و جوانان چه زمانی به پایان می‌رسد؟کار تدوین این سند طول می‌کشد چون مرحله اول آن
کارهای پژوهشی و تحقیقاتی است که زمان‌بر است و چون قرار است به عنوان یک
سند بالادستی برای کل کشور تدوین شود اگر بدون پشتوانه تحقیقاتی انجام شود
نتیجه معکوس می‌دهد و ما نمی‌خواهیم این اتفاق بیفتد.
آیا تا کنون پژوهشی در این زمینه انجام شده است که بتوان به نتایج آن تحقیقات استناد کرد؟تاکنون اصلا مطالعه درست و دقیقی در مورد فضای مجازی انجام نشده است هر کس هم هر حرفی می‌زند بر اساس تحقیقات جسته و گریخته‌ای که انجام شده است، اظهار نظر می‌کند و هنوز یک مطالعه جامع و کاملی برای وضع موجود و آینده‌پژوهی فضای ایران انجام نشده و این موضوع می‌تواند یک خطر جدی برای جامعه باشد.
اگر بخواهیم تعریفی از فضای مجازی داشته باشیم شما آن را چه طور تعریف می‌کنید؟به هر آنچه که در بستر وب اتفاق می‌افتد فضای
مجازی می‌گوییم، ممکن است بخشی از آن با موبایل باشد یا در کامپیوتر و
لپ‌تاب و آی پد باشد یا در تکنولوژی‌های جدید مانند عینک‌ها و دستکش‌ها که
دیگر نیازی به عصای سفید ندارند. مجموعه این تکنولوژی‌ها یک زندگی دوم را
شکل داده که در ابعاد مختلف شبکه‌های اجتماعی، گروه‌های مجازی مانند وایبر،
لاین و واتس‌اپ در حال رخ دادن است که هم اکنون فعالیت بیشتری دارند.
اما واقعیت فضای مجازی اینها نیست، تکنولوژی
جدید و رسانه جدید به صورت لجام‌گسیخته در اختیار جوامع قرار گرفته اما
فرهنگ و سواد رسانه‌ای و سواد عصر رسانه هنوز مورد توجه قرار نگرفته و یکی
از وظایف جدی و اصلی در کمیته فضای مجازی تدوین برنامه ملی سواد رسانه‌ای
است.
به برنامه ملی سواد رسانه‌ای اشاره کردید آیا این برنامه می‌تواند فرهنگ فضای مجازی در جامعه را به سطح قابل قبولی برساند؟تدوین
این برنامه از این جهت برای ما مهم است که هم اکنون نسل کودک، نوجوان و
جوان به سرعت و بسیار پیشتاز از سایر اقشار از این نرم‌افزارها استفاده
می‌کند در حالی که والدین اطلاعات دقیقی از این فضاها ندارند و یا کلا
استفاده از آن را محدود می‌کنند و یا رها می‌کنند و این هر دو غلط است و
کاری که ما باید انجام دهیم توانمندسازی جامعه برای استفاده درست از این
ابزارها است.
بنابراین تدوین برنامه سواد ملی
رسانه‌ای اولویت کمیته ملی فضای مجازی و جوانان است که می‌توان از آن تحت
عنوان سبک زندگی در عصر رسانه نیز یاد کرد چراکه این موضوع بحثی است که اگر هم اکنون به آن پردازیم خواهیم برد در غیر این صورت چند سال آینده با هجوم بحران‌های فضای مجازی مواجه خواهیم شد که دیگر فقط باید آسیب‌های آن را برطرف کنیم اما هم‌اکنون می‌توانیم این شرایط را مدیریت کنیم.
اگر توانمندسازی با آموزش همراه شود مصون‌سازی خواهد شد و جامعه به
آگاهی‌ها، توانایی‌ها و دارایی‌های معنوی که افراد را مصون می‌کند، مجهز
خواهند شد، در این آسیب‌ها تنها نگاه ما به رسانه‌های خارجی نیست چون فضای رسانه‌ای رسمی کشور هم پر از آسیب است
به عنوان مثال فرهنگ‌سازی خشونت که بعضا در تلویزیون انجام می‌شود، عادی
کردن خشونت در جامعه ایرانی اصلا قابل قبول نیست و جامعه باید آماده باشد
که در مقابل این آسیب‌ها نگاه انتقادی داشته باشد و نگاه گزینش‌گر داشته
باشد و اینکه به چه بخش‌هایی عمل کند و چه بخش‌هایی را حذف کند.
اخیراً صحبت‌هایی در مورد فیلتر شدن و محدود کردن استفاده
از ابزارهای نوین مانند وایبر مطرح می‌شود، نظر شما در این مورد اینگونه
راهکارها چیست؟فیلتر کردن ابزارها مانند این است که زبان آدم‌ها را ببرند، یا دهن آنها را چسب بزنید، دهان
و زبان ابزار افراد است و اگر آنها را ببرند و یا این ابزارها را فیلتر
کنید راه درستی نیست، چرا که افراد اگر زبان نداشته باشند با دست منظور خود
را منتقل می‌کنند.
رسانه‌های جدید هم ابزار هستند و شما می‌توانید در این ابزار، فکر‌افزار
صحیح یا غلط را جاری کنید می‌توانید از این ابزار برای پیشرفت و یا برای
پسرفت استفاده کنید؟
هنر مدیریت کشور این است که جامعه را برای استفاده
درست و در مسیر پیشرفت مجهز کند.
غیر ممکن و محال است فضای ارتباطات نوین و فضای مجازی را بتوان در هیچ
نقطه از دنیا محدود کرد و عقل سلیم، شرع و عرف می‌گوید اگر به کار غیر
منطقی بپردازید گرفتار یک نوع نادانی شده‌اید.
ما ادعای تسخیر دنیا را داریم نمی‌شود ادعای تسخیر دنیا را داشته باشیم و
در مقابل کوچکترین ابزارها از پا در بیاییم و آن را محدود و فیلتر کنیم
این ادعای همخوانی نیست و ما باید بر اساس ادعای خودمان عمل کنیم و باید
اولا به جامعه یاد بدهیم که از ارتباطات نوین به بهترین نحو استفاده کنیم
دوما فضای مجازی را واقعا به معنای واقعی از لحاظ فرهنگ ایرانی اسلامی
تسخیر کنیم.
برای اینکه این اتفاق رخ دهد باید کار مثبت و ایجابی انجام دهیم نه کار
سلبی، درست است که این کار زمان‌بر است اما اگر کار زمان‌بر، درست انجام
شود بهتر از این است که کارهای عجولانه و مقطعی و بدون اثر انجام دهیم و
همه چیز را آلوده و خراب کنیم باید کارهای درست و با مطالعه درست از فضای
اجتماعی کشور انجام دهیم که نتایجش در شأن کشور و جامعه‌ای باشد که آوازش
در دنیا بپیچد.
یک مورد دیگر هم است این است که به فرض عده‌ای در یکی از این شبکه‌های
اجتماعی اشتباهی را انجام داد به لحاظ عقلی، شرعی و مدیریتی درست نیست یک
تعدادی از یک ابزار استفاده نادرست می‌کنند شما آن ابزار را برای همه محدود
کنید در حالی که این توانایی وجود دارد که آن فرد یا گروه متخلف شناسایی
شود و با آنها برخورد شود نه اینکه ابزاری که می‌تواند محل توسعه فرهنگ
ایرانی اسلامی باشد را محدود کنیم و باید به جامعه یاد داده شود که چطور از
آن نرم‌افزار استفاده کنند.
به گسترش استفاده از زبان فارسی در فضای مجازی اشاره کردید
هم اکنون چند درصد از محتوای اطلاعات در فضای مجازی به زبان فارسی است؟تنها 7 صدم درصد محتوای فضای مجازی به زبان فارسی است که حتی به نیم‌درصد هم نمی‌رسد و این بحران فرهنگی، هویتی و بحران نرم است.
زبان یکی از مهمترین ابزارهای مقابله با جنگ نرم است و این مهمترین ابزار در مهمترین رسانه جهان هم اکنون حضور ندارد
و طبیعی است که در این جنگ اگر از این ابزار استفاده نشود آسیب می‌بینیم،
اینکه ما کار نمی‌کنیم نمی‌توانیم از بقیه نیز انتظار داشته باشیم کار
نکنند.
«کمیته ملی فضای مجازی و رسانه» برای گسترش زبان فارسی در فضای مجازی نیز برنامه‌ای دارد؟ما باید کارهای درست را بیشتر انجام دهیم یکی از برنامه‌های ما در کمیته فضای مجازی و جوانان بحث تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های توسعه زبان فارسی در فضای مجازی توسط جوانان است
که به راهکارهای بسیار عالی دست پیدا کردیم و آنها را به مرور اعلام
خواهیم کرد و اتفاقات بزرگی در توسعه زبان فارسی توسط جوانان رخ خواهد داد
این موضوع نیاز به هماهنگی با چند دستگاه دیگر دارد تا این چند طرح ویژه
آغاز شود و اگر این طرح‌ها به ثمر برسد به دغدغه گسترش زبان فارسی که بارها
از سوی مقام معظم رهبری نیز تأکید شده است جواب مثبت و روشنی می‌توانیم
بدهیم.
هم اکنون که سواد رسانه‌ای یا به تعبیر شما سبک زندگی در
عصر رسانه به درستی در جامعه تبیین نشده است، راهکار جلوگیری از گسترش آسیب
های فضای مجازی چیست؟در شرایط فعلی تنها راهکار
جلوگیری از آسیب‌ها گسترش سواد رسانه ای در جامعه است که زمان‌بر است و به
جز این کار، کار دیگری نمی‌توان انجام داد و هر کاری نیز انجام دهیم نتیجه
نخواهد داشت هم اکنون برنامه‌هایی را در تلویزیون
می‌گذارند که غلط است و جامعه‌ای که کودکان 2 و 3 ساله آن با این رسانه‌ها
بازی می‌کنند دیگر هر حرفی را قبول نمی‌کنند و تنها باید سبک زندگی در عصر
رسانه را جدی گرفت.