چرا پای «یوز ایرانی» می لنگد؟!

چند سالی است که موضوع راه اندازی موتورجستجوی ملی نقل محافل رسانه ایست.

به گزارش گر»وه فضای مجازی گرداب« در همین راستا پروژه هایی با حمایت وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات توسط چند شرکت خصوصی مانند «پارسی جو» و «یوز» راه اندازی شده است.

مساله لزوم استفاده از جویشگر های ملی در بسیاری از کشورها از زمانی ضرورت یافت که اخباری مبنی بر دستکاری نتایج جستجوها در راستای اهداف خاص توسط جویشگرهای مطرح بین المللی علی الخصوص گوگل منتشر گردید. اتهاماتی همچون دستکاری پیشنهاد ها، دستکاری نتایج یعنی اولویت دادن به سایتهای مورد علاقه خود گوگل و غربی ها در نتایج نخست مانند یوتیوب و ... ؛جاسوسی کردن از اطلاعات شخصی کاربران، و تجاوز به حریم خصوصی افراد. 

بر این اساس برخی از کشورهای دنیا با ساخت موتورهای جستجوی ملی برای کاهش تاثیر گوگل در فضای مجازی کشور خود کوشیده اند. به طوریکه بر اساس برخی از آمارهای اعلامی 76درصد کاربران چینی از baidu (موتورجست‌وجوی بومی چین) استفاده می‌کنند. 70 درصد کاربران کره‌ای از NAVER کره استفاده می‌کنند. 60 درصد کاربران روسی از Yandex استفاده می‌کنند و 52 درصد کاربران چک از Seznam.czچک استفاده می‌کنند.

اما پیرامون کشورمان باید گفت طبق برخی آمارها ایرانیان روزانه 25 میلیون بازدید از گوگل دارند و ایران چهارمین رتبه استفاده‌کنندگان از گوگل را دارد؛ در حالیکه مردم آلمان، فرانسه، ایتالیا، چین و ... در رده‌های 10 به بعد هستند. و طبق گفته علی انصاری معاون سازمان فناوری اطلاعات ایران در حال حاضر 150 میلیارد تومان درآمد گوگل از سرچ ایرانی هاست.

صرف نظر از همه اینها آنچه برای کاربران اهمیت بالایی دارد مساله جستجوی صحیح و مناسب در میان صفحات وب فارسی زبان و ارائه نتایج برتر به ترتیب اولویت نه به ترتیب علاقه مندی های اقتصادی شرکت گوگل است! چیزی که یک جویشگر بومی در صورت طراحی و مدیریت صحیح در آن موفق تر از نمونه خارجی خواهد بود و اگر چنین نبود قطعا پروژه جستجوگرهای بومی در کشورهای پیشرفته شکست می خورد و نتایج موفقی بدست نمی آورد.

از همین رو ورود کشورمان به عرصه طراحی جویشگرهای بومی به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شد که ضرورت آن، بر کسی پوشیده نیست و لذا ایران نیز هرچند با تاخیر برای داشتن یک پویشگر بومی، گام برداشت.

در این میان یوز به عنوان جویشگر ملی بیش از سایرین مورد توجه رسانه ها قرار گرفت و وزیر ارتباطات نیز در مراسم آغاز به کار آن، در 27 بهمن ماه 93 حضور یافت. توجه رسانه ای به این جویشگر در حد همان روزهای افتتاحیه باقی ماند و پس از آن، کمتر خبری پیرامون آن رسانه ای شد. شاید این عدم توجه رسانه ای از آن جهت بود که اتفاق خاص و خیره کننده ای پیرامون آن، رخ نداد.

یوز که به لطف موج خبری ایجاد شده، تا اواخر اسفند ماه 93 یعنی یک ماه پس از افتتاح به رنک داخلی 119 بر اساس آمار سایت الکسا دست یافته بود پس از یک ماه سیر نزولی به خود گرفت و اکنون پس از چهار ماه از آن روز به رتبه داخلی 628 سقوط کرده است!

هر چند رتبه الکسا در بسیاری از موارد، معیار مناسبی برای ارزیابی نیست اما در مورد جویشگرها (از نوع عمومی و نه تخصصی) و به صورت کلی تر سرویس دهنده ها موضوع کاملا برعکس است. چرا که این رتبه، نشان دهنده میزان توجه کاربران به سرویس مد نظر است.

مسئولین امر در پاسخ به این کاهش توجه کاربران، موضوع راه اندازی فازهای بعدی این جویشگرها را پیش می کشند. اما اگر قرار است سرویس های درخور توجه و متفاوت (به عنوان مزیت نسبی آنها در مقایسه با موتورجستجوهای جهانی) در فازهای بعدی ارائه شود، راه اندازی زودهنگام آنها معنی ای جز فرار کاربران از این سرویس نخواهد داشت. کاربرانی که اکنون کسب رضایت مجدد آنها با توجه به دید منفی ای که به این سرویس پیدا کرده اند (بر اساس آنچه که در فاز یک دیده اند) کاری دشوارتر از قبل است.

اما موج جدید توجه رسانه ای و اخبار پیرامون جویشگرهای بومی، از چند روز پیش و با انتشار خبری مبنی بر پایان مهلت حمایت مالی از جوشگر های ملی در رسانه ها آغاز شد. و به فاصله یک هفته پس از درج این خبر بار دیگرموتور جستجوی یوز رسانه ای شد اما نه در راستای ارائه خدمات به کاربران بلکه در راستای تمدید اخذ حمایتهای دولتی!

در حقیقت خبر دوازدهمین نشست شورای راهبری جویشگر بومی در حالی منتشر شد که موضوع نشست بررسی "گزارش پیشرفت طرح، گزارش از بررسی پیشنهادهای واصل شده در فراخوان، گزارش آخرین وضعیت جویشگر یوز و مدل کسب‌ و کار آن" و شرایط ادامه حمایت از پروژه های ناتمام جویشگر های ملی عنوان شد.

در این جلسه ادامه حمایت از جویشگر یوز منوط به ارائه طرح کسب و کار از سوی این شرکت خصوصی به شورا دانسته شد.

علاوه بر آن چه که در سطرهای نخست این نوشتار پیرامون اهمیت و ضرورت راه اندازی جویشگرهای بومی بیان شد، وجود این جویشگر ها از ضرورت های اجتناب ناپذیر دست یابی به اینترنت ملی و راه اندازی شبکه ملی اطلاعات نیز می باشد و به نوعی بر استقلال کشور دلالت دارد اما باید در پیشبرد این هدف ارزشمند به تاثیرات دوگانه تیغ دوبله ای تحت عنوان حمایت اقتصادی توجه ویژه داشت.

حمایت اقتصادی را همواره تیغ دودمی می دانند که اگر درست به کار گرفته شود، سبب رشد و شکوفایی و اگر به صورت غلط از آن استفاده شود سبب شکل گیری نهادهای ناکارآمد و هزینه بر ملی می گردد. اتفاق شومی که در صنایع خودرو سازی ایران افتاد، این صنایع با وجود آنکه از عمری بیشتر از صنایع خودرو سازی کره و عمری به مراتب کمتر از صنایع خودرو سازی چین برخوردارند، هرگز نتوانستند سهمی قابل توجه در بازارهای بین المللی را به خود اختصاص دهند و یا حتی مشتری داخلی را از محصولات و خدمات خود راضی نگاه دارند زیرا حجم حمایت اقتصادی ازاین شرکتها بقدری زیاد بوده که با عرضه محصولات بی کیفیت نیز توان ادامه حیات اقتصادی و رقابت با خودرو های وارداتی را داشته و نیازی به ارتقا کیفیت نداشته اند.

کارشناسان بر این باورند که پروژه های عظیمی مانند پروژه پویشگرهای بومی تا رسیدن به نقطه مطلوب برای درآمدزایی نیاز به حمایت دولتی دارند و در این موضوع شکی نیست.