سرعت بالای استفاده از اینترانت داخلی و حجم دانلود بالا و ارزان جذابیتی است که می تواند حجم بالایی از کاربران را به استفاده از شبکه ملی اطلاعات سوق دهد اما متاسفانه این جذابیت بالا برای کاربران ایرانی در بطن خود یک انگیزه منفی برای وزارت ارتباطات است و خدا کند که عدم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات تا کنون به دلیل ترس از دست دادن درآمد کلان فروش اینترنت نباشد!
«گسترش فزاینده فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی بویژه شبکه‌ی جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه جانبه کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیبهای ناشی از آن اقتضا می کند...» گروه سیاسی گرداب : عبارت فوق بخشی از حکم رهبر انقلاب برای تاسیس شورایعالی فضای مجازی در اسفند ماه سال 1390 است حکمی که در پایان آن بر ضرورت تسریع در فرآیند تشکیل مرکز ملی فضای مجازی و تلاش رییس و اعضای شورا برای دست یابی به اهداف تعیین شده تاکید شده است.
حقیقت اینجاست که اینترنت یک پدیده علمی-تکنولوژیک صرف و فاقد سوگیری نیست. همگان به خوبی واقفند اینترنت منشا آمریکایی دارد و همان گونه که امکانات بهره گیری سریع و آسان از تبادل اطلاعات را به مردم جهان می دهد، امکان کنترل و جهت دهی، ذخیره سازی و جستجو در همه اطلاعات جابجا شده را برای سیستمهای اطلاعاتی-امینتی خود فراهم می نماید.
این ها همه جداست از حجم محتوای غیر اخلاقی که مستقیما از سوی آمریکا تولید شده و در بستر اینترنت برای همه کشورهای جهان به اشتراک گذاشته می شود، و همچنین جداست از خطر بارگذاری خدمات دولت الکترونیک روی بستری آمریکایی که هرگاه بخواهد بتواند اینترنت ایران را تحریم و کل خدمات دولتی کشور را با زدن یک دکمه مختل کند!
شورای عالی فضای مجازی به دستور رهبر انقلاب تشکیل شد تا مساله مهم و تاثیرگذاری همچون اینترنت بدون مدیریت و برنامه ریزی در جامعه ایران رها نشود؛ تا بعد ها سبب پشیمانی شده و آسیبهای آن غیر قابل بازگشت باشد.
یعنی ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر عقلای قوم و متخصصین فضای مجازی را جمع کند تا برای استفاده بهتر و کم خطرتر از این بستر تکنولوژیک بزرگ برنامه ریزی و بستر سازی کنند. اما دوصد حیف که این شورا نه در دولت دهم راه بجایی برد و نه در دولت یازدهم وقعی به آن گذارده می شود!
دولت دهم و نبود انسجام در جلسات شورای عالی فضای مجازی
نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی در آخرین روزهای اسفندماه سال 1390 به ریاست محمود احمدی نژاد برگزار شد و پس از آن رئیس جمهور وقت، مهدی اخوان بهابادی را که قائم مقام وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود به دبیری این شورا منصوب کرد.
جلسات شورای عالی فضای مجازی که طبق حکم رهبری قرار بود هر یک ماه یکبار با حضور رئیس جمهور و سایر اعضا برگزار شود در دولت محمود احمدی نژاد آنچنان که باید منظم برگزار نشد و رئیس دولت دهم تا مرداد سال 92 که دولت را تحویل داد تنها موفق به تصویب آئین نامه داخلی شورا، شرح وظایف و اختیارات اعضا، طرح های کلان مرکز ملی فضای مجازی و سیاست های حاکم بر راه اندازی نقاط تبادل ترافیک داخلی شد.
در این دوران، برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی درگیر حاشیه هایی به دلیل اختلافات میان مرکز ملی فضای مجازی به ریاست مهدی اخوان بهابادی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود و به نوعی می توان گفت وظایف شورا در این دوران به فراموشی سپرده شد و اختلافاتی چون دعوا برسر مکان ایجاد مرکز ملی فضای مجازی، مسئولیت این شورا را به حاشیه برد.
دولت یازدهم و بی نظمی در برگزاری جلسات
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی پس از 9 ماه وقفه در آبان ماه 92 برگزار شد.
با تشکیل این جلسه و انتصاب محمود واعظی به عنوان سرپرست دبیرخانه این شورا از سوی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی فضای مجازی، کارشناسان تعامل سازنده این شورا با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و رفع اختلافات گذشته میان دبیرخانه این شورا و وزارت ارتباطات در دولت قبل و نیز رفع موازی کاریها در حوزه سیاستگذاری فضای مجازی کشور را پیش بینی کرده بودند.
اما تداوم برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی نیز دوام نیاورد و رئیس دولت یازدهم تنها در چند ماه نخست آغاز کار دولت، این جلسات را برگزار کرده و بیش از 4 ماه است که این جلسات برگزار نمی شود.
حسن روحانی در بهمن 92 محمدحسن انتظاری را به عنوان دبیر این شورا منصوب کرد تا مدیریت مرکز ملی فضای مجازی و مصوبات این شورا را برعهده گیرد. تصویب کلیات شبکه ملی اطلاعات را شاید بتوان مهمترین موضوعی عنوان کرد که طی چند جلسه تشکیل شورای عالی فضای مجازی به ریاست حسن روحانی به سرانجام رسیده است.
روند بی نظمی ها ادامه دارد
اهمیت فضای مجازی در دید رهبر انقلاب به قدری است که آن را از حیث اهمیت هم سنگ انقلاب اسلامی ارزیابی کرده اند. اما با این همه و هرچند بر اساس شرح وظایف، شورای عالی فضای مجازی موظف به برگزاری منظم جلسات به صورت ماهانه می باشد؛ اما بر اساس اظهار نظر دیروز عضو حقوقی این شورا یعنی حجه الاسلام سالک رییس کمیسیون فرهنگی مجلس هم اکنون از برگزاری آخرین جلسه چهار ماه می گذرد.
این در حالیست که شورای عالی فضای مجازی متولی سیاستگذاری برای طرح های کلان ملی در حوزه فضای مجازی مانند شبکه ملی اطلاعات است و عدم برگزاری جلسات این شورا به معنی اخلال در نظم اجرایی سیاستهای کلان نظام در حوزه فضای مجازی محسوب می گردد.
بر اساس اظهار نظر کارشناسان فضای مجازی امروز در ایران خلا قانونی برای مدیریت صحیح و استفاده بهینه از فضای مجازی وجود ندارد و قوانین کافی در این زمینه موجود است اما ظاهرا مسئولین اراده ای برای این امر ندارند و از جریان موجود اینترنت بی درو پیکر اگر سودی هم نبرند حداقل رضایت دارند زیرا علیرغم ابلاغ وظایف از سوی رهبری اقدامی برای ساماندهی آن انجام نمی دهند.
گفتنی است در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان همچون چین، کره جنوبی، استرالیا و حتی آمریکا نسبت به راه اندازی شبکه ملی اطلاعات که داده های آن بر بستر اینترنت قرار ندارند اقدام کرده اند ولی ایران علیرغم تاکیدات مکرر رهبری همواره با پدیده بی توجهی دولتها و پشت گوش انداختن آن مواجه شده است.
شاید بد نباشد به این نکته نیز اشاره شود که متاسفانه امروزه بیش از 80 درصد از درآمد وزارت ارتباطات از محل فروش اینترنت تامین می شود و در صورت راه اندازی شبکه ملی اطلاعات که عرضه پهنای باند آن تقریبا رایگان است بخش اعظمی از این درآمد خود به خود از بین خواهد رفت!
سرعت بالای استفاده از اینترانت داخلی و حجم دانلود بالا و ارزان جذابیتی است که می تواند حجم بالایی از کاربران را به استفاده از شبکه ملی اطلاعات سوق دهد اما متاسفانه این جذابیت بالا برای کاربران ایرانی در بطن خود یک انگیزه منفی برای وزارت ارتباطات است و خدا کند که عدم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات تا کنون به دلیل ترس از دست دادن درآمد کلان فروش اینترنت نباشد!