به گزارش گرداب از تابناک تجارت اینترنتی نیز مانند دیگر مفاهیم اقتصادی در برخورد با فرهنگ های مختلف دچار آسیب‌ها و کژی‌هایی شده است. در این مقاله تلاش شده است در کنار یاددآوری مزایا و معایب این نوع از تجارت در نگاه کلی، به آسیب‌ها و سودجویی‌های شایع حاصل از آن در جامعه امروز ایران پرداخته شود.
با توجه به مزایایی که خرید و فروش اینترنتی برای دو طرف دارد، می‌توان گفت وضعیت برد-برد را برای مشتری و فروشنده ایجاد کرده است. فروش محصولات از طریق اینترنت برای فروشندگان کالا و ارائه دهندگان خدمات می‌تواند شامل مزایا و امتیازات زیر باشد.
1. هزینه شروع و راه‌اندازی اندک، به نسبت آنچه در دنیای خارج از فضای مجازی نیاز است، اجاره بهای دفتر یا فروشگاه و... تجهیزات، نگهداری، مالیات، بیمه و... و هزینه‌ای بسیار بالاتر و گران‌تر جهت تامین نیروی انسانی و...
2. ایجاد تغییرات سریع و آسان؛ در دنیای واقعی تجارت هرگونه تغییر مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است.
3. کاهش تماس مستقیم با پول نقد از طریق پرداخت الکترونیکی
4. پتانسیل بازدید بیشتر مشتریان؛ به این ترتیب که مشتریان یک تجارت اینترنتی محدود به یک محله یا شهر و یا حتی کشور نخواهند بود و در واقع مردم کل دنیا می‌توانند به صورت آنلاین مشتریان بالقوه این تجارت باشند.
5. تبلیغات فراگیر و کم هزینه‌تر
و همچنین موارد متعدد دیگر که در تجارت غیراینترنتی براحتی قابل دسترسی نخواهند بود.
از سوی دیگر خرید آنلاین مزایای متعددی نیز برای خریداران دارد که موارد زیر را می‌توان به عنوان نمونه برشمرد:
1. عدم نیاز به جابجایی فیزیکی، با دسترسی به یک رایانه متصل به اینترنت، می‌توان به آسانی از محل کار یا منزل خرید کالا یا خدمات مورد نیاز را انجام داد.
2. کاهش هزینه‌ها از طریق کاهش هزینه‌های آماده‌سازی، حمل و نقل، جابجایی و پیرو آن، کاهش ترافیک و مصرف سوخت و حتی کاهش آلودگی هوا و عوارض ناشی از آنها.
3. امکان انتخاب و مقایسه با دیگر اجناس و خدمات مشابه از طریق امکاناتی که برخی سایت های فروش در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
4. امکانات جست‌وجو و کسب اطلاعات بیستر درباره آنچه نیاز واقعی مشتری است و نیز یافتن کالا یا خدماتی که مد نظر خریداران است.
5. امکان استفاده از حراجی ها و یا پیشنهادات ویژه برخی فروشنده‌ها ( نسبت به تمامی مزایایی که ذکر شد، قابل تامل‌تر است.)
دنیای پرزرق و برق اینترنت به رغم تمام مزایایی که برای تجارت فراهم کرده است، بستری مناسب را نیز برای سودجویی و سوءاستفاده‌ی برخی از فروشندگان فراهم ساخته است. این دسته از فروشندگان به جای استفاده صحیح از این فضای پرمخاطب و سعی در فروش هرچه بیشتر و کسب درآمدی مشروع و قانونی، هربار با استفاده از ترفندی می‌کوشند جیب مشتری را خالی کنند.
یکی از این ترفندها، "تخفیف اینترنتی" است؛ به این ترتیب که برای تشویق خریداران آنلاین، برایشان تخفیف‌هایی در نظر گرفته می‌شود. اما آیا واقعا استفاده از این تخفیف همیشه به نفع خریدار است؟
تخفیف‌های قابل توجهی که برخی از فروشگاه های اینترنتی برای فروش برخی کالاها و یا استفاده از برخی خدمات تفریحی، رفاهی، بهداشتی در نظر می‌گیرند، گاه موجب می‌شود خریداران با وجود عدم نیاز به آن کالا یا خدمات و صرفا به دلیل قیمت وسوسه کننده آن محصول، متحمل هزینه‌های غیر ضروری زیادی شوند.
علاوه بر این، شگردهای وجود دارد که موجب می‌شود استفاده از تخفیف‌های اینترنتی همیشه به نفع خریدار نباشد. این شگردها و استفاده نامناسب از تجارت اینترنتی را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی نمود:
1- گران فروشی: به این صورت که قیمت واقعی کالا را بالاتر از آنچه که هست اعلام می‌کنند و با آنکه خریدار از درصد بالای تخفیف استفاده می‌کند، کالا یا خدمات ارائه شده باز همچنان گران‌تر از قیمت واقعی تملم می‌شود.
2- کم فروشی: مقدار یا وزن اجناس درون بسته‌بندی با آنچه که ادعا می‌شود و یا مرسوم است مغایرت دارد و یا گاهی کیفیت آنچه که در تصویر آن در اینترنت نمایش داده می‌شود با آنچه مشتری دریافت می‌کند، تفاوت دارد.
3- پوچ فروشی: در قبال پراخت اینترنتی ،کلا چیزی برای مشتری فرستاده نمی‌شود و گاهی ادعا می‌شود که جنس خریداری شده در انبار به اتمام رسیده و پول دریافت شده به عنوان اعتبار در حساب کاربری خریدار بلوکه می‌شود و به نحوی کاربر مجبور به خری مجدد از سایت می‌گردد، هرچند که محتاج نباشد!
4- ارائه خدمات بی کیفیت: در ارائه برخی از خدمات مانند خدمات آرایشی و بهداشتی و حتی تفریحی و رستوران ها، سرویسی که به استفاده کنندگان از تخفیف اینترنتی ارائه می‌شود می‌شود بسیار بی‌کیفیت تر از آن چیزی‌ست که در سایت نمایش داده می‌شود یا بدون تخفیف در همان مراکز به مشتریان ارائه می‌گردد.
این در حالی است که در نظر گرفتن تخفیف گاه به عنوان روشی برای معرفی کالا یا خدمات و از طرفی آلوده نمودن (عادت دادن) مشتری جهت استفاده‌های بعدی از آن کالا یا خدمات به کار می‌رود و می‌تواند بستری مناسب جهت معرفی کالاهای با کیفیت و خدمات سودمند برای مشتری دائم در این بازار پررقابت باشد.
بر این اساس لازم است که از یکسو مسئولان و ناظران به فضای مجازی توجه بیشتری معطوف بدارندو از سوی دیگر بررسی و رسیدگی دقیق اتحادیه اصناف مختلف را می‌طلبد چرا که تنها ضرر این نوع تجارت، خالی شدن جیب مشتری نیست بلکه بر فیمت های بازار واقعی (غیرمجازی) هم اثر خواهد گذاشت.
البته فراموش نکنیم که مهم ترین راه مبارزه با این فریب، توجه خریداران است؛ به عبارت بهتر، لازم است که خریداران در انتخاب طرف معامله خود، چه در خرید یک کالا و چه در دریافت یک خدمت، فارغ از فضای پر رنگ و لعابی که پیش روی خود می‌بینند، با دید باز و محتاطانه عمل کنند تا دست سودجوبانی که به جای ایجاد فضای سالم رقابتی در این بستر، به فریب کاربران و منافع خود می‌اندیشند، کوتاه بماند.