اعتیاد به سلفی در دنیای خودشیفتگان!

به گزارش گرداب عکس سلفی، خودگرفتی است که به تازگی در شبکه های اجتماعی باب شده و به ویژه از سوی افراد معروف به اشتراک گذاشته می‌شود و در سرتاسر دنیا میلیون‌ها نفر پیرو پیدا کرده است. شکل گیری فرهنگ روی آوری به عکس سلفی برای اولین بار در اوایل قران بیستم در نیویورک آمریکا آغاز شد. عکس سلفی، آغاز حس غیررسمی و صمیمیت در روابط اجتماعی است که طی آن تعامالت اجتماعی از حالت رسمی به حالت خودمانی تبدیل می‌شود. سلفی بودن عکس به دلیل ترویج فرهنگ فردگرایی است که در آن فرد این پیام را می‌خواهد برساند که من به خودم اتکا دارم، من خودم را باور و قبول دارم.در جمع گرایی، فرد به دیگران اتکا دارد و مسایل خود را با دیگران در میان گذاشته و مشورت می کند ولی در دنیای صنعتی و پست مدرن امروزی، با رشد شهرگرایی، فردگرایی نیز افزایش یافته و تمام امور توسط خود شخص دنبال می‌شود. در چنین شرایطی مقابله فردی با پدیده ها اجتماعی اطراف، از جمله عکس گرفتن از خود دیده می شود.

اطلاعاتی از تاریخ دقیق خلق سلفی وجود ندارد. آنچه مسلم است در گذشته های دور نیز این نوع عکس‌ها رواج داشته است و شاید تاریخی به قدمت اختراع دوربین عکاسی داشته باشد. گفته میشود که اولین عکس مدرن سلفی سال ۱۹۸۲ در منهتن آمریکا توسط فردی به اسم جوزف بایرون گرفته شده است. در این عکس پنج نفر از عکاسان کمپانی بایرون حضور دارند.

با ورود به عصر اطلاعات و رواج ابزارهای مختلف عکاسی از جمله دوربینهای دیجیتالی کم حجم و گوشیهای همراه آمار این عکسها افزایش یافت و ظهور شبکه های اجتماعی مجازی نیز در افزایش ترغیب افراد به گرفتن سلفی نقش برجسته ای داشت. در ژوئن ۲۰۱۳ گزارش شده است که ۲۳ میلیون نفر از هشتگ#selfie در شبکه اجتماعی اینستاگرام (شبکه تخصصی اشتراک گذاری عکس) استفاده کرده اند و اگر سایر هشتگ های مرتبط با سلفی و نیز زبانهای مختلف دنیا را در نظر بگیریم این عدد فوق العاده بیشتر خواهد شد. هم اکنون این سبک از عکاسی بسیار پرطرفدار شده است و در گوشه و کنار دنیا اشخاص مختلف با نژادهای گوناگون، چهره های متفاوت و سبک های زندگی متفاوتتر مشغول سلفی گرفتن هستند.تحقیقی در انگلستان نشان میدهد ماهانه ۱.۹ بیلیون عکس در بریتانیا گرفته میشود، ۳۲۸ میلیون از این عکسها آنلاین به اشتراک گذاشته میشود و ۳۰ درصد عکسهایی که انگلیسی های ۱۸ تا ۲۴ سال میگیرند از نوع سلفی است.

بدون شک سلفی یکی از پرطرفدارترین ژانرهای عکاسی میان جوانان است و شواهد شبکه های اجتماعی خصوصاً اینستاگرام موید این مطلب است. با در نظر گرفتن ۱۰ هشتگ معروف در اینستاگرام متوجه میشویم که دو هشتگ به طور ضمنی به عکسهای سلفی مربوط است و سومین هشتگ پرطرفدار یعنی #me مشخصا مربوط به اینگونه پرطرفدار عکاسی است.

سوژه اصلی در عکسهای سلفی «خود» عکاس است. سلفی عکسی دقیقی نیست و واقعیت چهره فرد را منعکس نمیکند؛ زوایه عکاسی و نحوه نورپردازی مانع از آن میشود که عکس واقعیت چهره فرد را منعکس کند. معموال سعی میشود تا عکسهای سلفی از روبرو و پائین با بالا گرفته شود و اندکی زاویه به سر داده میشود تا عمق اثرگذاری عکس بالا رود. از اینرو سلفی با خود حقیقی فرد فاصله دارد. غیر از عکسهای سلفی تک نفره گاهی اتفاق می افتد که فرد در پی اهمیت دادن به سوژه ای غیر از خودش باشد و در موقعیت ها و شرایط مختلف زیستی، روانی، فرهنگی و اجتماعی عکاسی کند.

روندهای جاری و آتی سلفی ها بیانگر اهمیت یافتن عکسهای «چند سوژه ای» است. این نوع از سلفی ها در شرایط و موقعیتهای جدیدتر طرفداران بیشتری دارد. بنابراین شخص سعی میکند تا زمینه عکسهایش و سایر سوژه هایی که با آنها عکس میگیرد هر چه منحصربه فردتر باشد. این منحصر به فرد بودن گاهی در لوکیشینی خاص نظیر بالای برجی بلند و گاهی در کنار شخص مشهوری مثل بازیگران و سیاسیون محقق میشود. این نوع از سلفی ها برای آن است تا مخاطبان شخص را فردی شجاع بدانند که توانسته در مرتفع ترین نقطه دنیا قرار بگیرد، یا فردی با نفوذ بدانند که توانسته با فلان شخصیت سیاسی عکس بگیرد، یا فردی خوشبخت بدانند که در کنار همسر و فرزندانش در شب جشن تولدش عکس گرفته، یا فردی خوشتیپ بدانند که آخرین برند پیراهنی را خریده است و یا ….. ”من اینجا مشتریهای زیادی دارم که میخوان برای سایتهای دوستیابی و همسریابی از خودشون عکسهای سلفی بگیرن و باید بگم با این کار میزان موفقیتشان هم خیلی بالا میره. در وهله اول چهره شان را جلا میدم و بعد با یک آرایش تر و تمیز که مناسب چهره اونهاست خطوط گونه و چال اطراف و خطر ابروها را برجسته و متمایز میکنم و …" این عبارات متعلق به رامنی گفنی است که شغل آرایشگری را در آمریکا دارد و با رشد بی سابقه سلفی کار و کاسبی وی هم رونق گرفته است. از اینرو ظهور عکسهای سلفی را نمیتوان مستقل از صنعت لوازم آرایش و آرایشگری، گوشیهای هوشمند، گردشگری و … دانست.

 این صنایع قابلیت فراهم آوری امکانی جدید برای داشتن عکسهای سلفی بدیع و زیباتر را به ارمغان می آورند. احتماال کسانی هستند که هزینه های سنگین سفرهای مختلف داخلی و خارجی را تحمل میکنند تا عکسهای سلفی را برای دوستان واقعی و مجازیشان سوغات بیاورند؛ البته هیچ کدامشان احتماال هیچ جا نگفته اند که برای گرفتن سلفی به اروپا سفر کرده اند، ولی شاید گرفتن عکسهای سلفی گوشه ذهنشان قبل از سفر بوده است و احتماال خودشان هم از این «انگیزه پنهان » بیخبر بوده اند. یا شاید میان دوستانمان کسانی بوده اند که برای عقب نماندن از عضویت در اینستاگرام هزینه خرید اسمارت فون را پرداخته اند، یا برخی برای داشتن تصاویر خودگرفت زیباتر لوازم آرایش خودشان را نو کرده اند و یا به سراغ آرایشگرانی مثل رامنی رفته اند. از اینرو سلفی خود ساخته و پرداخته صنایع مختلف است و روند رو به گسترش آن در رشد این صنایع موثر بوده است.

می‌گویند روزانه بیش از یک میلیون سلفی در فضای مجازی به اشتراک گذاشته می‌شود که این تولید انبوه قطعا با افراط عده‌ای در سلفی گرفتن همراه بوده است. گاهی عکس سلفی باید خوراک شبکه‌های اجتماعی افراد را پر کند، حتی اگر هیچ محتوایی نداشته باشد. بنابراین چه بسیار عکس‌های سلفی که هیچ بار محتوایی جالب و حتی عاقلانه‌ای ندارند اما «هستند» تا «باشند»! در چنین وضعیتی شاید توجه به فلسفه سلفی گرفتن کمک کند تا موقع ثبت سلفی از موقعیت‌ها، کمی منطقی‌تر رفتار کنیم.



اگر چتربازان یا طبیعت‌گردان خاص با سلفی گرفتن مردم را در تجربه دیدار با دست نیافتنی‌ترین نقاط آسمان و زمین شریک می‌کنند، به این خاطر است که امکان ثبت و تجربه این موقعیت‌های ویژه برای همه مردم نیست اما اینکه اخیرا افراد با جسد مردگان یا بیماران در حال احتضار یا پس‌زمینه‌های دردناک و بحرانی، «لبخند زنان» عکس می‌گیرند، نگران‌کننده است. به‌طور کلی باید یادمان باشد سلفی‌ها برای ثبت «لحظات خاص» یا «لحظات شاد و خاطره‌انگیز» زندگی به میدان آمدند و اصرار به سلفی گرفتن آن هم در هر شرایطی نشانه خوبی نیست.

سلفی گرفتن عوارضی دارد که بهتر است آنها را بدانید

همان‌طور كه گفته شد، سلفی‌نگاری افراطی موجب تشدید اختلال روانی خودشیفتگی و نمایشگری در افراد خواهد شد. ضمن اینكه رفتارهای ضد فرهنگی و ضداجتماعی را دربلندمدت تقویت می‌كند. رفتارهای ضداجتماعی یعنی اینكه در پس زمینه زندگی واقعی‌مان، یك بحران یا فاجعه در جریان باشد اما فرد سلفی‌نگار بی‌توجه به هیچ چیز با محوریت قراردادن خودش، رو به دوربین تلفن همراهش، لبخند زده و عكس بگیرد. رفتارضدفرهنگی هم به‌طور مثال می‌تواند سلفی گرفتن همراه با یك لبخند بیجا در مراسم سوگواری هنرمندان باشد. 

سلفی ممكن است اختلال خودزشت‌انگاری را در كسانی كه دچارش هستند، به‌طور حادتری تقویت كند چون امكان دارد بازخورد خوبی را از نمایش عكس‌های‌شان در شبكه‌های اجتماعی دریافت نكنند و درنتیجه خودشان را زشت‌تر تصوركنند. 

یكی از مهم‌ترین عوارض سلفی‌نگاری افراطی وقت‌كشی است. اینكه نوجوانان و جوانان ساعت‌های زیادی را برای تولید سلفی‌ها صرف می‌كنند و چه‌بسا برای پیداكردن سوژه‌ها بارها راهی جاهایی می‌شوند كه برایشان هزینه‌بر بوده و حتی درمواردی خطرناك است، می‌تواند تلف كردن انرژی و زمان مفیدی باشد كه برای ساختن آینده‌شان مفید است. 

سلفی‌گری افراطی افراد خانواده را ازهم دور می‌كند و باعث تمركز بیش از اندازه نوجوانان بر فضای مجازی به جای فضای واقعی زندگی می‌شود كه این شكاف خود منشأ مشكلات بعدی است. 

این عارضه، عارضه بعدی تشدید اضطراب و اعتیاد به فضای مجازی است. سلفی گرفتن افراطی شما را ساعت‌ها با بازخوردهای شبكه‌های مجازی و مقایسه و رقابت برای پیشی گرفتن از رقبا كه گاهی دوستان نزدیك و خانواده‌تان هستند، درگیر می‌كند كه همین اضطراب‌های ساده در بلندمدت می‌تواند منجر به افسردگی و وسواس شود.