به گزارش
گرداب، پس از کش و قوس های فراوان و برگزار نشدن جلسات کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه به علت عدم حضور اعشا، نهایتا چندی پیش این کارگروه تشکیل جلسه داد. خروجی این جلسه فیلتر نشدن تلگرام بود. وزیر ارتباطات نیز به صراحت اعلام کرد که هیچ برنامه ای برای فیلترینگ نداریم. به همین منظور به سراغ حجت الاسلام محمد فروهر مدیر رسانه ای معاونت تبلیغات حوزه علمیه قم رفتیم تا با وی درباره ادله فیلترینگ تلگرام و دلایل عدم تمایل دولت به فیلتر این نرم افزار گفتگو کنیم.
متن این گفتگو پیش روی شما قرار دارد.
* کش و قوس دولت و ارکان مختلف درباره ی فیلترینگ تلگرام توضیح دهید.موضوعی که در چند وقت گذشته اذهان عمومی را درگیر خود کرده شرایط اجتماعی تلگرام است. شبکه های اجتماعی قبلا قابل کنترل بودند. دسترسی به آن ها راحت نبود وبعضا فیلتر بودند. اما وقتی شبکه های اجتماعی به موبایل ها رسید، نگرانی ها بیشتر شد.
* شما معتقد هستید که تلگرام باید فیلتر شود. ابتدا چرایی اعتقاد به فیلتر تلگرام را بفرمایید.ما از ابعاد مختلف می توانیم به این موضوع نگاه کنیم. موضوعی که خیلی شفاف و روشن است این است که تلگرام پیش از نصب روی موبایل از کاربران تمام دسترسی ها و اطلاعات گوشی دست پیدا می کند. این موضوع ظن و گمان ها را نسبت به تلگرام تقویت می کند. دیتا سنتر این شبکه دست دشمنانی است که لحظه ای دست از دشمنی با ما برنمی دارند. مسئله اصلی این است که چرا چنین شبکه ای که این حدس و گمان ها درباره اش وجود دارد باید در کشور ما فعالیت کند. این خیلی سوال بزرگی است.
* آیا به جز بعد امنیتی، وجود تلگرام ضرر دیگری نیز دارد؟لطمه دیگر تلگرام اقتصادی است. این بعد موجب ارزبری است که در این نرم افزار صورت می گیرد. از نگاه اقتصادی بررسی کنیم می بینیم که امروز بالغ بر ۱۲ درصد پهنای باند کل کشور ما صرف نرم افزار تلگرام می شود.پهنای باندی که هزینه و بودجه ملی به خاطرش خرج می شود. چه کسی باید پاسخگو باشد؟ اگر ما یک شبکه اجتماعی داخلی داشتیم، این هزینه صرف نمی شد و حتی ارزآوری صورت می گرفت و حداقل این که دیگر ارز از کشور خارج نمی شد. با وضعیت فعلی ارزبری صورت می گیرد که بالغ بر ۱۲درصد کل پهنای باند کشور است که بسیار رقم بزرگی است.
* برخی از کارشناسان به ویژه اخیرا با راه اندازی کانالهای تلگرام، تهدیدات اخلاقی تلگرام را به عنوان دلیل اصلی فیلتر کردن تلگرام عنوان کرده اند. حتی وزارت ارتباطات نیز با تمام خوش بینی هایش، نسبت به این موضوع حساسیت نشان داد. به نظر شما تهدیدات اخلاقی می تواند دلیل فیلتر تلگرام باشد؟ بله. مهمترین دلیل فیلتر تلگرام، بعد اخلاقی این نرم افزار است. مسلم است که تلگرام از لحاظ وضعیت اخلاقی قابل تایید نیست، یعنی کانالها و محتوایی که آنجا ارایه می شود و مباحثی که میان کاربران ردو بدل می شود واقعا نگران کننده است. نتایج یک پژوهش نشان می دهد که بالغ بر ۹۰ درصد حجم محتوای جابه جا شده و دانلود شده در تلگرام مستهجن بوده است.۹۰درصد حجم مستهجن نگران کننده است. در یک پیام عادی ترافیک زیادی مصرف نمی شود اما فیلم هایی که دیده می شود و پهنای باندی که مصرف می شود، ۹۰ درصد متعلق به محتوا مستهجن است که نگرانی خیلی بزرگی است. مشت نشانه خروار است. با یک سرچ خیلی ساده و کوچک در عرض ۳۰ ثانیه کاربر می تواند به محتوای مستهجن دسترسی پیدا کند.
خوب زمانی که این ادله وجود دارد و ما هم دلیل منطقی و هم دلیل شرعی داریم برای فیلتر کردن تلگرام، چرا اقدامی نمی شود؟!! تلگرام از طرفی موجب ارزبری است، از طرفی خطر امنیتی دارد و بر همه اطلاعات و تصاویر گوشی افراد دسترسی دارد، از طرف دیگر محتوای غیر اخلاقی ایجاد می کند .اگر محتوای غیر اخلاقی ۵۰ در صدش باشد مسلما کاربران آسیب می‌بینند.
* چند درصد کاربران تلگرام را ایرانیها تشکیل می دهند؟ احتمال آسیب پذیری ما چقدر است؟در این باره آمار مختلفی داریم. سایت الکسا که آمار معتبری دارد اعلام کرده است، ۸۱ درصد کاربران تلگرام در ایران هستند. زمانی که بحث محتوای مستهجن به میان می آید بسیار نگران کننده می شود. در واقع جز واضحات است که باید در این مورد تصمیم جدی گرفته شود. مسئولان کشور ما برای مذاکره با شرکت مدیریت کننده تلگرام از در مسالمت آمیز وارد شدند و درخواست کنترل محتوا را دادند، اما حدود سه هفته پیش تلگرام با گستاخی جواب داد که مسئولین ایرانی می خواهند که اطلاعات کاربران ایرانی ر برای جاسوسی در اختیارشان قرار دهیم و ما این اجازه را نخواهیم داد. در واقع فرافکنی کردند و زیر بار فیلتر کردن محتوای مستهجن نرفتند. در داخل نیز مسئولین اعلام کردند که دیگر تلگرام را فیلتر نمی کنیم.
مردم از جهت شرعی آسیب می بینند. در آیات و روایات داریم که کاری نکنیم تا گناه در دسترس مردم قراربگیرد و گناه علنی شود اما در حال حاضر گناه عمومی شده و در دسترس است. در عرض چند ثانیه فرد می تواند به فیلم های مستهجن دست پیدا کند.
* اگر بخواهیم نگاه تطبیقی بین ایران و سایر نقاط دنیا داشته باشیم، اقدام دیگران در موارد مشابه با تلگرام چه بوده است؟در بسیاری از کشورها فیلترینگ در برنامه ی کاری شان بوده است. حتی رژیم اشغال گر اسرائیل تقریبا بالغ بر ۹۰ درصد سایت ها را با دو قانون فیلتر می کند. یک این که هیچ نرم افرازی حق ندارد در کشور من فعالیت کند و مالیات پرداخت نکند و دوم این که هیچ نرم افرازی حق ندارد در کشور من فعالیت کند و اطلاعات کشورم را بیرون ببرد. با این دو قانون بسیاری از سایت ها فیلتر می شود. دلایلی که منطقی به نظر می رسد.
* آیا موافقید که شبکه های اجتماعی با دسترسی های فراوانش می تواند به حیثیت افراد لطمه بزند؟ با اتفاقی که اخیرا برای یکی از فوتبالیست های مشهور پیش آمد، این موضوع برای مردم ملموس تر شد. همین شبکه های اجتماعی محملی شد برای جریان سازی و ریختن آبروی این فرد.البته این اولین موضوع نبود. امروز این شبکه های اجتماعی که به صورت عمومی در اختیار مردم قرار می گیرند به راحتی می توانند جریان سازی کنند. یعنی در شبکه های اجتماعی، به راحتی یک خبر پمپاژ می شود و افراد به سوی آن گرایش پیدا کنند. به عنوان مثال دختری در مهاباد از بلندی افتاد و از دنیا رفت، زمانی که این خبر پخش شود و وارد دنیای مجازی می شود چنان پمپاژ می شود که ۵۰۰۰ نفر می روند و آن هتل را به آتش می کشند. شبیه این را درباره اسید پاشی اصفهان و جاهای دیگر داشتیم.
به هرحال این شبکه اجتماعی علاوه بر ارزبری، با داشتن محتوای مستهجن و مشکلات امنیتی برای ما مشکل ایجاد کرده است. کسی هم به فکر نیست. اگر با شرایط فعلی پیش برویم، تا چند روز آینده یا ماه آینده تک تک نماینده های مجلس در تلگرام کانال خواهند زد (البته اکثریت آن ها دارند).
* چرا دولت نمی خواهد تلگرام فیلتر شود؟بخشی از فیلتر شدن تلگرام بر عهده دولت است که اهمال و کم کاری صورت گرفته است. یک بخشی که می تواند فشار بیاورد تا تلگرام فیلتر شود، نگاه و افکار عمومی است. اما هم اکنون افکار عمومی تلگرام را پدیده بدی نمی دانند. این که کم کاری شده از طرف من وشما، فرهنگیان و قشر حزب اللهی و رسانه ها کم کاری شده است. هنوز افکار عمومی برعلیه تلگرام نشدند و این مسئله اول در مورد تلگرام است.
دلیل دوم فیلتر نشدن تلگرام، کم کاری قوه قضاییه است. کارگروه تعیین مصادق مجرمانه وظیفه ی خود را انجام می دهد و قوه قضاییه هم وظایف خود را. قوه قضاییه زمانی که می بیند کاری برای کشور و امنیت خطر دارد و یا برای زندگی اجتماعی مردم ضرر دارد، خودش می تواند آن را فیلتر کند. مصاحبه ای هم که اخیرا آقای خرم آبادی داشتند به همین موضوع اشاره کردند و گفتند که اگر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه وارد عمل نمی شود چرا دستگاه قضا کاری نمی کنند؟ پس از این جهت هم اهمال صورت گرفته است.
* چندین جلسه درباره فیلترینگ تلگرام نیز در این مدت کنسل شده است. دلیل عدم حضور اعضا در این جلسات چه بود؟بله. دلیل سومی هم وجود دارد و اینکه دولت به سمت فیلتر تلگرام نمی رورد یا اگر می رود بسیار سست است و جدی انجام نمی شود. جلسه ای که قرار بود به فیلتر تلگرام منتهی شود به جلسه چهارم رسید.یعنی جلسه اول برگزار نشد و جلسه دوم و سوم اعضا شرکت نکردند و در نهایت در جلسه چهارم تصمیم گرفتند فیلتر انجام نشود.این سوال مطرح می شود که چرا دولت تصمیم می گیرد فیلترینگ انجام نشود؟ من در مورد بحث مادیش دلیلی پیدا نکردم که بگویم فیلتر شدن یا نشدن تلگرام از جهت مالی در وزارت ارتباطات و دولت ذی نفع هست یا نیست. اما مسئله دیگر که مکرر شنیده شده این است که رویکرد دولت به سمت فیلتر نیست. یک سال پیش در روز فن آوری اطلاعات رییس جمهور گفتند با فیلتر کردن مشکلی حل نمی شود. حتی فیس بوک باید باز باشد و مردم با دنیا تعامل داشته باشند. چون این نگاه در ارکان عمومی دولتی است متاسفانه تا پایان کار این دولت اصلا فیلتر مطرح نخواهد شد. دولتی ها اصلا فیلتر را قبول ندارند و حتی اگر از عواقبش نمی ترسیدند بحث آزادی عدم فیلتر ماهواره ها و عدم فیلتر فضای مجازی را هم مطرح می کردند.
* شما معتقدید که تلگرام باید فیلتر شود آیا جایگزینی نیز دارید؟ نگاهتان صرفا سلبی است یا راهکار ایجابی نیز دارید؟قطعا اینگونه است. در یک هفته ای که گوگل بسته شد ما شاهد رونمایی از چندین موتور جستجوگر خوب ایرانی بودیم که کم کم یک موتور جستجوگر خوب دارد جای خود را باز می کند. ما آمدیم یک نرم افزار خارجی حمایت شده و با سابقه ی چندین ساله را آوردیم کنار یک نرم افزار داخلی که هیچ حمایت ازآن صورت نگرفته است. اما دولت هیچ رویکردی ندارد که شبکه های اجتماعی داخلی تقویت شوند. از طرفی می بینیم که استقبال عمومی هم به این سمت است که صدا و سیما تبلیغ کانال تلگرامی می کند و شخصیت ها همه به این سمت کشیده می شوند و یک اقدام عمومی صورت می گیرد که تلگرام غول می شود. ما همیشه متاسفانه علاج واقعه بعد از وقوع می کنیم. همان روز اولی که زلزله فیلتر وی چت در کشور ما مطرح شد و وی چت را فیلتر کردند همان جا طرحی مطرح نکردند که بعد از وی چت چی؟ بعد از تلگرام چی؟ الان هم یک رویکرد ریشه ای دراین رویکرد نیست.زمانی که وی چت بسته شد سریعا باید سرمایه گذاری ها وبرنامه ها می رفت سمت چیزی که جایگزین آن شود.
* البته جایگزین نیز وجود داشت…..جایگزین ها زیاد هستند. الان ۲۵ شبکه اجتماعی خوب داخلی با تمام این سختی ها و ناملایمتی ها روی پای خود ایستادند. سلام، بیسفون و…. یک شبکه داخلی هستند. من از یکی از اعضای کمیسیون های مجلس شنیدم که گفتند تمام مشکلات سخت افزاری سرور شبکه های ارتباطی داخلی با یک میلیارد تومان حل می شود که درواقع رقمی نیست. بگذارند این شبکه های داخلی جان بگیرند. با مدیران شبکه های سلام و بیسفون نیز در ارتباط هستم. آنها می گویند دولت همان برخوردی که با شبکه های اجتماعی اسراییل،آمریکا، روسیه و چین و…می کنید با ما همان برخورد را کند. برخوردی که ما را محدود و ممنوع نکنند و مالیات نبندند.
* به نظر می رسد دست شبکه های اجتماعی خارجی در ایران خیلی بازتر از شبکه های داخلی است.یکی از دوستان می گفت ما در فضای مجازی فعلی کاپیتولاسیون داریم. کاپیتولاسیون یعنی این که نرم افزار، یک شخصیت حقیقی و حقوقی یک کشور دیگر، اهمیت بیشتری از خود شما داشته باشد. الان یک جوان ایرانی یک شبکه اجتماعی نوشته، برنامه اش را آماده کرده است و می خواهد آن را اجرا کند. اول محتوای نرم افراز باید در چهار کمیسیون تایید شود، حالا که می خواهد اجرا شود ۳۰ درصد مالیات به آن تعلق می گیرد، ۲۰ درصد به فلان جا و ۵درصد به فلان جا. این سختی ها و این مشکلات و این نظارت ها در شبکه های اجتماعی داخلی است. اما در مقابل فرش قرمز برای تلگرام انداختیم، پهنای باند و هزینه هم به آن می دهیم تا بدون هیچ محدودیتی در کشور ما کار کند و قوانین شرعی و عرفی و اخلاقی ما را هم زیر پا بگذارد.
* در رسانه ملی نیز می بینیم که حمایت و تبلیغات زیادی بر روی تلگرام انجام می شود. آیا این شائبه برانگیز نیست؟حمایت صدا و سیمای ما یک جریان مرموز است. معرفی کانال های تلگرامی مختلف شبکه ها و برنامه های تلویزیونی زمانی صورت گرفت که بحث فیلتر شدن تلگرام مطرح شده بود. در اوج تصمیم گیری در مورد فیلتر تلگرام، آمدند فوری در کانال های مختلف به صورت زیرنویس آن را مطرح کردند.
این خیلی زننده است و مسئله خیلی مهم که علت رویکرد برخی از مسئولین و سران دولت درباره تلگرام نامه نوشتند. در حقیقت اینهاتلگرام را یک تکنولوژی می بینند و مشکل ما همین است در حالیکه تلگرام و نرم افزارهای اینچنینی محصول یک تکنولوژی است.تکنولوژی و محصول فرق دارد. اصل تکنولوژی خوب و کارآمد است و همه می توانیم از آن استفاده کنیم اما این محصول است که باعث خطر می شود. واقعا دور از شان و جایگاه و منطق است که یک شخصیت سیاسی کشور و یا رسانه ی ملی ما وقت خود را بگذارد و در مورد تلگرام صحبت کند. هیچ کمپانی شخصی، حتی خود دولت روسیه زیر بار نرفته که این کمپانی وقف دولت روسیه شود که دور از شان است شخصیت اول اجرایی یک کشور دست به قلم شود و نامه ای درباره یک نرم افزار بنویسد و در خواست جلوگیری از فیلترینگ کند. و این نشان از یک نگاه وابسته و تکنولوژی زدگی است که باعث پسرفت ما در امر تکنولوژی شده است.
این وابستگی را همه جا احساس می کنیم. درنرم افزار وابستگی، در سخت افزار وابستگی و همه این ها به خاطر این است که متاسفانه این نگاه در مورد تکنولوژی وجود دارد. اما نگاه رهبری این نیست یعنی اگر ما بخواهیم فقط با یک بند ازصحبتهای مقام معظم رهبری توجه کنیم، اصلا هیچ اما و اگری در مورد فیلتر شدن وجود ندارد. رهبری می فرماید شورای عالی فضای مجازی باید تلاش کند فضای مجازی از وابستگی دور باشد، فضای مجازی از آلودگی و فضای مستهجن و غیر اخلاقی دور باشد که همه این ها در مورد تلگرام هم صدق می کند. چرا آقایان کم کاری می کنند!!
* مصاحبه طولانی شد. ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.من هم از شما و خوانندگان متشکرم.
منبع: فیمنا