اعضای نهمین دوره مجلس شورای اسلامی روزهای پایانی کار خود را در ساختمان بهارستان سپری می کنند. با توجه به مدت زمان باقی مانده از عمر مجلس نهم، بنظر می رسد بررسی تعدادی از طرح های و لوایح ارائه شده به مجلس دهم موکول شود.
بررسی تاریخچه قوانین مصوب در حوزه فضای مجازی نشان می دهد که مجلس شورای اسلامی خیلی دیر به فکر ورود به وضع قوانین در این حوزه افتاده است. قوانینی که هنوز هم از نقصان و عدم کارآیی رنج می برند. مسئله ای که از طرفی معلول ناشناخته بودن مقتضیات فضای مجازی توسط نمایندگان مجلس و از سویی دیگر معلول سرعت زیاد تغییر و تحولات در این حوزه است. این مسئله به حدی اهمیت دارد که محمد حسن انتظاری دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی، شهریور ماه سال جاری در همین زمینه گفته است:" قوانین و مقررات در حوزه فضای مجازی در برنامه ششم توسعه باید متناسب با این وظایف تدوین شود تا زمینه‌های لازم برای تبدیل شدن کشور به قدرت سایبری فراهم شود." این یعنی اینکه، قوانین موجود از عدم کارآیی آشکاری رنج می برند.
باید در نظر گرفت اعضای نهمین دوره مجلس شورای اسلامی روزهای پایانی کار خود را در ساختمان بهارستان سپری می کنند. با توجه به مدت زمان باقی مانده از عمر مجلس نهم، بنظر می رسد بررسی تعدادی از طرح های و لوایح ارائه شده به مجلس دهم موکول شود.
این در حالی است که تعدادی از این لوایح مربوط به حوزه فضای مجازی است و از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اهمیتی که فضای مجازی دارد و ارتباط بعضی از طرح های باقی مانده با دستورات مقام معظم رهبری، یادآوری آنها را واجب دانستیم.
طرح «ادغام شورای عالی فناوری اطلاعات در شورای عالی فضای مجازی»
14 شهریور ماه سال جاری و پس از ابلاغ حکم انتصاب اعضای دوره جدید شورای عالی فضای مجازی توسط رهبر انقلاب، یکی از بحث هایی که در بین نمایندگان مجلس مطرح شد، بحث تصویب قانون برای انحلال شوراهای موازی با شورای عالی فضای مجازی بود. چه اینکه در متن حکم انتصاب اعضای دوره جدید شورا، انحلال شوراهای عالی موازی به عنوان اولین اولویت اعضای جدید مطرح شده بود. در متن حکم رهبر انقلاب آمده بود:« اینجانب ضمن تأکید بر مفاد حکم اولیه تشکیل شورا و پیوست آن، ضروری می‌دانم که نکات و موارد زیر، مورد اهتمام و توجه جدی رئیس و اعضای محترم شورای عالی فضای مجازی قرار گیرد.
1- انحلال شوراهای عالی مصوب در گذشته که موازی این شورا هستند، به‌منظور تحکیم جایگاه فراقوه‌ای و موقعیت محوری و کانونی شورای عالی و نیز انتقال وظایف آن شوراها به شورای عالی فضای مجازی.»
با وجود تاکید رهبر انقلاب بر مسئله انحلال شوراهای موازی با شورای عالی فضای مجازی، این طرح هنوز هم به سرانجامی نرسیده است. مسئله ای که تذکر چندباره طراحان آن را در پی داشته است. 29 آذرماه 1394 حجتالاسلاموالمسلمین نصرالله پژمان‌فر نماینده مشهد و کلات طی تذکری براساس ماده 146 در صحن علنی امروز (یکشنبه 29 آذر) خطاب به ریاست مجلس اظهار داشت: متاسفانه طرح ادغام شورای عالی فناوری اطلاعات در شورای عالی فضای مجازی و حذف ماده 4 قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که مدتی قبل مطرح شد با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب در زمان تشکیل شورای عالی فضای مجازی طی حکمی به اعضای شورا، حذف شوراهای موازی شورای عالی فضای مجازی را خواستار شدند، متاسفانه چند ماهی است این طرح به دلیل ایراد یکی از همکاران در کمیسیون صنایع مسکوت مانده است. بیش از 6 ماه است که این طرح در کمیسیون صنایع وجود دارد و تاکنون به صحن علنی نیامده و بنده نیز نامه‌نگاری‌های بسیاری را برای بازگشت این طرح به صحن انجام داده‌ام، اما گویا برخی دوستان نمی‌خواهند این طرح به صحن بیاید و آن را نگهداشته‌‌اند تا این مجلس تمام شود. در این ماده مدت یک ماه برای پاسخ دادن طرح‌ها و لوایحی که به کمیسیون‌ها ارجاع می‌شود، به صحن فرصت قرار داده‌اند.
این نماینده مجلس طی تذکری دیگر در 11 بهمن ماه سال جاری، باز هم به این مسئله اعتراض کرد. با این حال، به نظر می رسد به سرانجام رسیدن طرح مذکور در مدت باقیمانده از عمر مجلس نهم، دور از انتظار باشد. لذا از هم اکنون این طرح را باید در زمره طرح هایی دانست که پای خود را به مجلس دهم باز خواهد کرد.
سوم آذرماه سال 1394، رضا تقی پور، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی طی گفتگویی با انتقاد از عملکرد مجلس در این زمینه اظهار داشت: مجلس محترم در این خصوص می‌بایست بیشتر توجه کند. متأسفانه در این راستا نه‌تنها تسریع نشد بلکه روال عادی آن هم طی نشد. وقتی کلیات موضوعی در صحن علنی مجلس تصویب شده است علی‌القاعده کمیسیون‌ها نمی‌توانند آن کلیات را عوض کنند، شاهد هستیم که موضوع به کمیسیون‌ها رفته و برنگشته است، مجلس در این خصوص کوتاهی کرده است، امیدواریم نمایندگان محترم حداقل این یک کار را انجام دهند.
طرح «برخورد با تخلفات انتخاباتی در فضای مجازی»
بحث و بررسی این طرح در مجلس دهم را یکی از نمایندگان مجلس به رسانه ها گفته است. 18 بهمن ماه سال جاری، جواد هروی عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با رسانه ها گفت: پس از انتخابات مجلس مقدماتی برای پیگیری قانونگذاری در مورد برخورد با تخلفات انتخاباتی در فضای مجازی فراهم خواهد شد و در آغاز مجلس دهم فرصتی به وجود می آید تا پیرامون مباحثی از این دست قانونگذاری کنیم. نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی افزوده است: در عرصه های مجازی با توجه به نو بودن امکانات و تجهیزات جدید در عرصه فناوری و شبکه های اجتماعی طبیعی است قانونگذار فرصت اینکه در این زمینه ابتکار عمل به دست گرفته و ضوابط لازم در حد پیشگیری از جرم و برخورد با تخلفات در این زمینه را نداشته است. باید احتیاط های لازم در زمینه برخورد با تخلفات انتخاباتی در فضای مجازی صورت گیرد و قانونگذار فرصت لازم برای قانونگذاری در این جهت را داشته باشد.
طرح «بسته فرهنگی فضای مجازی»
در حالی که قرار بود پیوست فرهنگی با همکاری شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات تدوین شود با بی‌نتیجه ماندن این موضوع، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس از تدوین بسته فرهنگی فضای مجازی خبر داد. با وجود آنکه سالک خبر تدوین بسته فرهنگی فضای مجازی را داده، نحوه ایراد طرح، اجرا و نهاد متولی آن را مشخص نکرده است.
احمد سالک رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در نشست خبری مشترک با دو وزیر ارشاد و وزیر کار که در ساختمان اپراتور سوم تلفن همراه برگزار شده بود، از تدوین بسته فرهنگی فضای مجازی خبر داده، گفته است: در این بسته قرار است توسعه محتوا در فضای مجازی بر اساس نقشه فرهنگی کشور، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شود. 5 برابر شدن شبکه‌های اجتماعی بومی نسبت به وضعیت فعلی و حضور مؤثر در تعاملات بین‌المللی از دیگر محورهای این بسته است. رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی حضور مؤثر نهادهای فرهنگی مردمی و دولتی در فضای مجازی را برای تولید محتوای داخلی با تکیه بر فعالان خودجوش مردمی فضای مجازی را ازجمله موضوعات مهم این بسته فرهنگی برشمرد. وی با تاکید بر اینکه همه دستگاه‌ها باید برای غنی‌سازی محتوا و جدیت‌بخشی به فرهنگ ایرانی ـ اسلامی متحد شوند، گفت: برای مثال نباید بگوییم نمی‌توانیم کاری را انجام دهیم یا برای مثال نباید احساس کنیم که نمی‌توانیم یک گوگل ایرانی به وجود بیاوریم. این موضوع همچنین از بحث‌های اصلی شورای عالی فضای مجازی نیز بوده است و درباره لزوم صیانت از خانواده و مراکز مذهبی مانند مساجد، اتفاق‌نظر وجود دارد. رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی افزوده است: مواردی که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم، ما را نگران کرده است و راه مقابله با آسیب‌های فضای مجازی، فرهنگ‌سازی در همین فضا است.
آنگونه که از سخنان رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس برمی آید، قرار است سیاست های کلی در زمینه فعالیت های فرهنگی سازنده در فضای مجازی، در قالب طرحی به صحن علنی مجلس بیاید. حال با توجه به عدم طرح این موضوع در صحن علنی و عدم انتشار اخبار بیشتر پیرامون آن، برای اطلاعات بیشتر پیرامون این موضوع باید در انتظار مجلس دهم باشیم.