از آنجایی‌که پیام رامی توان اصلی‌ترین عنصر در فرایند ارتباطی دانست، چنین تصوری ما را وامی‌دارد تا درباره مفهوم متن و نسبت آن با رسانه و همچنین نقش آن در بالا رفتن سواد رسانه‌ای بیشتر تأمل کنیم.
گروه فرهنگ و جامعه گرداب؛ ازآنجایی‌که پیام را می توان اصلی‌ترین عنصر در فرایند ارتباطی دانست، چنین تصوری ما را وامی‌دارد تا درباره مفهوم متن و نسبت آن با رسانه و همچنین نقش آن در بالا رفتن سواد رسانه‌ای بیشتر تأمل کنیم. برای درک بهتر از مفهوم متن لازم است تعریف دقیقی از آن ارائه شود به‌منظور این مسئله با ذکر مثالی به تعریف واژه خواهیم پرداخت. همه ما از زمانی که به مدرسه رفتیم با متن سروکار داشته‌ایم. حتی یاد گرفتن الفبا در سال‌های اول درس خواندن به‌منظور این بوده است که ما بتوانیم هم فهم درستی از سایر متون داشته باشیم و هم خود قادر باشیم تا به تولید متن پردازیم. در حقیقت متن ساختمان نهایی است که خود از سازه‌های کوچک‌تر ساخته شده است لذا صحبت درباره اینکه این سازه‌های کوچک‌تر چه هستند خالی از فایده نیست.
زبان نشانه‌ها
درواقع متن مجموعه‌ای از نشانه‌ها
است افراد به‌صورت قراردادی آنها را به کار می‌برند تا مجموعه‌ای از معانی را به دیگران
منتقل سازند. انتقال معنا که از منظر دکتر مهدی محسنیان راد اصلی‌ترین هدف از ایجاد
ارتباط است، بدون به‌کارگیری این نشانه‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود. به‌عنوان‌مثال صورت‌هایی
که در حروف الفبا وجود دارد درواقع صورت‌های قراردادی آواها به شمار می‌آیند که دیدن
آنها ذهن افراد را به معنی اصلی آن هدایت می‌کند. کنار هم قرار گرفتن این گروه مجموعه
معما دار را به وجود می‌آورد که ما از آن با عنوان کلمه یاد می‌کنیم.
کنار هم قرار گرفتن کلمات مجموعه‌های بزرگ‌تری را به وجود می‌آورد که جمله نمونه بارز آن است در حقیقت جمله را می‌توان نمونه بارزی از متن دانست. پس متن مجموعه‌ای از نشانه‌ها است چه هم‌نشینی این نشانه‌ها در کنار هم معانی مشخصی را به وجود می‌آورد این معانی برای مخاطب اصلی آن نیز معنادار خواهد بود. ایجاد اشتراک معنایی یکی از اهداف اصلی و نهایی ارتباط است بنابراین ما ارتباط برقرار می‌کنیم تا معانی مشترکی را به وجود آوریم اصلی‌ترین ابزار برای به وجود آوردن این معنا متن است.
رسانه نیز یک متن است
با این تعریف از واژه متن، می‌توان پیام‌های رسانه‌ای را نیز به‌عنوان یک متن مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. متن که اصلی‌ترین ابزار انتقال پیام است، در همه انواع رسانه‌ها یافت می‌شود و در این بین تفاوتی میان رسانه‌های دیداری، شنیداری و یا ترکیبی وجود ندارد. حتی در رسانه‌های صوتی و تصویری مانند سینما و تلویزیون نیز ما با مفهوم متن سروکار داریم. برای مثال در یک رسانه صوتی و تصویری نظیر سینما، متن مجموعه‌ای از دو خط صدا و تصویر است. بنابراین، هم صدا و هم تصویر در ایجاد و انتقال معنا به مخاطبان نقش مهمی را ایفا می‌کنند.
واژه text یا متن را می‌توان از اصطلاحات و واژه‌های تخصصی در علم معنی‌شناسی دانست. لذا به کار بردن این مفهوم برای پیام‌های رسانه‌ای حلقه اتصال این دو علم با یکدیگر است. به کار بردن اصطلاح متن در علوم ارتباطی به این معنا است که درک کنیم که صاحبان رسانه از چه نشانه‌های صوتی یا تصویری بهره می‌برند تا پیام خود را به مخاطبان عرضه کنند. هنگامی که ما به پیام رسانه‌ای به‌عنوان یک متن توجه کردیم، الزاماً برخی از مسائل مرتبط با متون را نیز پذیرفته‌ایم. یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین اصطلاحات در زمینه متن اصطلاح «زمینه» است. اصطلاح زمینه از دیرباز در زبان‌شناسی و رشته‌های دیگر برای اشاره به فضاهای کلامی محاط بر گفته یا نوشته معینی به کار رفته است.
برخی از اندیشمندان میان زمینه وضعیت و زمینه فرهنگ به‌عنوان چارچوب‌های فهم زبان در عمل تمایز قائل شده‌اند. زمینه وضعیت چیزی است که مشاهده‌گر باید درباره وضعیت بلافصل پیشروی خود بداند تا کاربرد زبانی خاص را دریابد. زمینه فرهنگ چیزی است که مشاهده‌گر باید درباره فرهنگ کلی‌تر بدانند تا معنای گفته یا نوشته‌ای را دریابد. به عنوان مثال اگر فردی به انجام اموری غیرعادی در برابر دیگران بپردازد، آنها این گونه قضاوت خواهند کرد که این فرد از سلامت عقلی برخوردار نیست؛ اما اگر همین فرد همین رفتار را در محیطی مانند سالن تئاتر از خود نشان دهد مردم این گونه قضاوت خواهند کرد که او در حال ایفای نقش خود در تئاتر است. همانگونه که مشاهده می‌کنید هم رفتاری که بروز داده شده است و هم فردی که این رفتارها را انجام داده است یک فرد و یک رفتار واحد است اما معانی متفاوتی از آن برداشت شده است. تفاوت در این معانی به علت تفاوت در زمینه‌های است که این رفتار مشخص در آن انجام شده است.
اینترنت به‌مثابه متن
در میان همه رسانه‌ها اینترنت و فضای مجازی را می‌توان ترکیبی‌ترین رسانه حاضر دانست. به طوری که ما هم با متون نوشتار ای و هم با متون صوتی و تصویری و در بسیاری از موارد با ترکیبی از این‌ها روبرو هستیم. فضای اینترنت و فضای مجازی شکلی جدید از متن را به وجود آورد که برای مواجهه با آن لازم است هم در زمینه صوتی هم در زمینه تصویری و هم در زمینه نوشتاری با اقتضائات متن آشنا باشیم و همچنین شرایط خاصی که معنا در آن تولید شده است را بشناسیم تا در زمینه اینترنت و فضای مجازی سواد لازم را به دست آوریم.
با پذیرش این مسئله که اینترنت نیز به‌عنوان یک متن قابل بررسی است، باید دانست که این متن رسانه‌ای شرایط منحصربه فرد خود را دارد. مطالب جذاب، جالب و سرگرم‌کننه زیادی در اینترنت وجود دارد و برای دسترسی به آنها نیازی به صرف هزینه هنگفت نیست. ارزانی، روزآمدی، تنوع و حجم بسیار بالای این مطالب به گونه‌ای است که می‌تواند مخاطب را ساعت‌ها سرگرم و مشغول کند اما تفریح و سرگرمی تنها یکی از امکانات اینترنت است و مثل دیگر امکانات رسانه‌های جمعی اگر به‌درستی استفاده نشود می‌تواند آسیب‌زا باشد.
ذات فضایی مانند اینترنت، ذات سرکشی به هر دری است. مطالب موجود در اینترنت آن قدر جذاب و سرگرم‌کننده است که تا ساعت‌ها می‌تواند برای مخاطب حرف داشته باشد و او را پای خود بنشاند. همچنین در این فضای شلوغ و درهم و برهم، زمینه برای اطلاعات نادرست زیاد است. همانگونه که مشاهده می‌کنید، ما روزانه ده‌ها متن در اینترنت دنبال می‌کنیم که وثوق آنها برای ما قطعی نیست. باید دانست که این فضا به همان اندازه که می‌تواند جذاب باشد، می‌تواند انسان را زودباور و سطحی کند و هر پیامی را برای او باورپذیر سازد. بنابراین باید با شناخت کامل از متن اینترنت، به مواجهه درست با آن بپردازیم تا درگیر بازی‌ها و سیادان در کمین، نشویم.