در ظاهر با راه‌اندازی پروژه اوترنت، تمامی اطلاعات موجود در اینترنت با سرعت بسیار بالا در دسترس خواهند بود، با این وجود به اعتقاد برخی از پژوهشگران، این پروژه در راستای جنگ سایبری در دنیا پیش می‌رود و کشورهایی با فناوری برتر در این زمینه، قصد دارند به کنترل افکار عمومی دنیا دست یابند.
گروه فرهنگ و جامعه گرداب؛ ابتدا چکیده ای از گزارش ارائه و در ادامه متن کامل آن تقدیم می شود.
· اینترنت به‌ظاهر رایگان اوترنت آن‌طور که در تبلیغات این پروژه آمده است هم رایگان تمام نمی‌شود؛ پیش‌فروش قيمت دريافت‌كننده لنترن 149 دلار است.
· مؤسس و مدیر اجرایی پروژه اوترنت، قبلاً در بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه مشغول فعالیت بوده؛ این بنیاد توسط بنیادی دیگر به نام جامعه آزاد (Open Society Foundation)، حمایت مادی و معنوی می‌شود؛ بنیاد جامعه آزاد نیز نتیجه همکاری مشترک میان بنیاد سوروس و آکادمی علوم مجارستان است.
· به اعتقاد برخی از پژوهشگران، این پروژه در راستای جنگ سایبری در دنیا پیش می‌رود و کشورهایی با فناوری برتر در این زمینه، قصد دارند به کنترل افکار عمومی دنیا دست یابند.
مفهوم جنگ اطلاعات
جنگ اطلاعات یکی از پرکاربردترین ابزارهای «جنگهای میدانی» است؛ آمریکا، انگلیس و اروپا از طریق شبکه‌های رسانه‌ای، تبلیغات خود را در سراسر کره زمین پخش می‌کنند، اما به‌تازگی موانعی جلوی جنگ اطلاعاتی غرب را گرفته است؛ در کشورهایی چون روسیه، چین و ایران، دولت‌ها و بخش‌های داخلی شروع به ایجاد شبکه اینترنت داخلی (اینترانت) کرده‌اند تا جایگزینی برای رسانه‌های اجتماعی و موتورهای جستجوی تحت کنترل آمریکا داشته باشند.
دولت آمریکا تاکنون تلاش‌های بسیاری برای رسیدن به هژمونی آمریکایی داشته است؛ برای مثال، دولت آمریکا میلیون‌ها دلار هزینه صرف توسعه «اینترنت چمدانی» کرده است تا با ارائه اینترنت میان فعالان سیاسی، پروژه تغییر نظام در کشورهای هدف را پیاده سازد.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز از پروژه جدید دولت اوباما به نام «پروژه سایه» پرده‌برداری کرده و هدف از این پروژه را راه‌اندازی سیستم‌های تلفنی و اینترنتی مستقل و بدون سانسور در کشورهایی که حکومت‌های به اصطلاح سرکوب‌کننده دارند، معرفی می‌کند. نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشته است که دولت آمریکا در ساخت شبکه‌های بی‌سیم مخفی سرمایه‌گذاری کرده است تا فعالان سیاسی کشورهایی چون ایران، سوریه و لیبی را با کشورهای دیگر در تماس قرار دهد. بالون گوگل، پهبادهای فیس‌بوک و اکنون پروژه اوترنت (Outernet) از ابزارهای عوام‌فریبانه آمریکا برای رسیدن به منافع غرب در دیگر کشورها است. اوترنت، از پروژه‌های جدید آمریکا در راه‌اندازی شبکه ارتباطی ماهواره‌ای بدون ردیابی و سانسور است.
اوترنت (Outernet)
اوترنت در ژانویه سال 2014 اجرا شد و اولین سیگنال‌های ماهواره‌ای در 11 آگوست همان سال ارسال شد. به گفته مؤسسان این پروژه، هم‌اکنون اوترنت توسط 6 ماهواره، 99% از مردم کره زمین را می‌تواند تحت پوشش قرار دهد.
تاكنون شركت‌هاي بزرگي نظير فیس‌بوک و گوگل سعي در فراهم آوردن اينترنت به اصطلاح آزاد به طرق مختلف براي نواحي خاصي از جهان داشته‌اند كه براي مثال مي‌توان به پروژه بالون گوگل و پهباد فیس‌بوک اشاره كرد، ولي هزينه بالا و انرژي زيادي كه اين پروژه‌ها تاكنون به خود اختصاص داده‌‌اند، آن‌ها را از تبديل به طرحي همگاني و فراگير بازداشته است.
پروژه بالون گوگل پروژه‌ای شبیه به اوترنت است که هدف آن فراهم آوردن دسترسی به اینترنت در مناطق روستایی و دورافتاده است؛ این پروژه از بالون‌های مرتفع در استراتوسفر و در ارتفاعی نزدیک به بیست کیلومتر از سطح زمین استفاده می‌کند که به‌وسیله آن‌ها یک شبکه‌ی بی‌سیم با سرعتی معادل نسل سوم شبکه‌ی تلفن‌های همراه فراهم می‌آورد.
شکل
1. پروژه بالن گوگل
شرکت فیس‌بوک نیز قصد دارد با ساخت ۱۱ هزار هواپیمای بدون سرنشین، دسترسی برای انتقال داده‌ها در مناطقی که دسترسی به اینترنت وجود ندارد را فراهم کند، به همین منظور در حال مذاکره برای خرید شرکت هواپیمایی تایتان است؛ این پهبادها با انرژی خورشید کار کرده و هر کدام تا ۵ سال می‌توانند در جو زمین پرواز کنند.
شکل 2. پروژه پهبادهای فیس‌بوک
پروژه‌ی مشابهی دیگری هم توسط شرکت Space X در حال پیاده‌‌سازی است؛ ایلان ماسک مدیرعامل اجرایی این شرکت برای ارسال بیش از ۷۰۰ ماهواره‌ی اینترنتی به فضا برنامه‌ریزی کرده است.
پروژه اوترنت در تلاش است تا با کمک ارتباطات ماهواره‌ای مدار نزدیک به زمین (LEO)، استفاده از ماهواره‌های مینیاتوری، استفاده از پروتکل‌های UDP و همچنین انتقال داده‌ها به‌صورت امواج رادیویی (Datacasting) برای دورافتاده‌ترین مکان‌های موجود بر روی کرهی زمین، دسترسی به تمام دانستههای بشر را فراهم سازد.
همان‌طور که گفته شد، اوترنت نيز از امواج راديويي استفاده مي‌كند ولي در فركانسي متفاوت و به‌جای آن‌که آن امواج را تنها به صوت تبديل كند، آن‌ها را به هرگونه فرمتی كه شما نياز داريد تبديل خواهد كرد. اکنون، حجم انتقال داده‌ها در اوترنت 200 مگابايت در روز است.
مرحله آزمایشی طرح اوترنت شروع شده است؛ در این مرحله با گذاشتن یک هات‌اسپات در روستایی کوچک در آفریقای مرکزی، مسئولان پروژه توانستند ده‌ها جلد کتاب و اطلاعات را در اختیار حداقل 300 نفر قرار بدهد. روستایی در جمهوری دومینیکن، غرب کنیا و دیترویت آمریکا نیز از مناطق دیگری هستند که اوترنت در آن مورد آزمایش قرار گرفته است و توانسته اینترنت رایگان باکیفیت را در اختیار مردم قرار دهد.
شکل 3. ماهواره‌های مکعبی پروژه اوترنت در مدار زمین
طرز كار اوترنت كه به‌نوعی اينترنت آفلاين است و خود را مكمل اينترنت مي‌داند اين است كه اول، محتواي موردنظر را روي سرورهاي خود بارگذاري مي‌كند و آن را با ماهواره‌هاي قرار داده شده در مدار زمين در ارتباط قرار مي‌دهد. سپس کاربر با استفاده از ديش خانگي و دریافت‌کننده لایت هویس (Light House) يا تهیه دريافت‌كننده (لنترن) كه خود اين موسسه معرفی کرده است، تمام اطلاعات يا هر بخشي كه نياز دارد را بر روي دستگاه‌هاي خويش مانند كامپيوتر، لپ‌تاپ و موبايل دانلود مي‌كند و ازاین‌پس، به‌صورت آفلاين مي‌تواند از آن اطلاعات استفاده كنيد.
تفاوت اصلی اوترنت با اینترنت، آفلاین بودن آن است و در این حالت کاربر فقط می‌تواند به اطلاعاتی که توسط مدیران این پروژه انتخاب شده و بر روی سیستم قرار داده شده است، دسترسی داشته باشد، در نتیجه این ارتباط کاملاً یک‌طرفه است و کاربر امکان جستجو در مورد موضوعی خارج از این موارد را ندارد؛ حال این سؤال مطرح است که کتاب‌ها، فایل‌ها و درمجموع اطلاعاتی که توسط این پروژه در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد، به چه شکلی انتخاب می‌شود. در جواب این سؤال، سازندگان می‌گویند که اوترنت دارای سیستم رأی‌گیری است که توسط آن کاربران می‌توانند در انتخاب داده‌های ارائه‌شده سهیم باشند، اما این رأی‌گیری به دلیل یک‌طرفه بودن سیستم اوترنت باید از طریق اینترنت انجام شود! پس کسانی که دسترسی به اینترنت ندارند نمی‌توانند در این حرکت به‌ظاهر دموکراتیک شرکت کنند و باید تنها داده‌ها و اطلاعاتی را دریافت کنند که برایشان انتخاب شده، چه توسط تهیه‌کنندگان این پروژه و چه توسط کاربران دیگر که به اینترنت دسترسی دارند.
شکل 4. پروتکل اوترنت
دريافت‌كننده انحصاري و جديد اوترنت دستگاهي منحصربه‌فرد است؛ اين دستگاه كه لنترن (Lantern) نام دارد استوانه‌اي كوچك است و قابليت دريافت مستقيم اطلاعات را از ماهواره دارد و هر چند ساعت يك‌بار خود را آپديت مي‌كند. علاوه بر اين‌ها، لنترن با استفاده از سلول‌هاي خورشيدي كه درون آن تعبيه شده است، قابليت شارژ مجدد دارد. اين دستگاه كه لقب «كتابخانه جيبي» به خود گرفته است، به‌راحتی قابل‌حمل بوده و در هر محيط و هرگونه شرايطي قابل‌استفاده است. در اینجا باید ذکر شود که اینترنت به‌ظاهر رایگان اوترنت آن‌طور که در تبلیغات این پروژه آمده است هم رایگان تمام نمی‌شود؛ پیش‌فروش قيمت دريافت‌كننده لنترن 149 دلار است.
آمار میزان پیش‌فروش لنترن مبلغی بالغ بر 680 هزار دلار بوده و دستگاه اولیه این پروژه یعنی لایت هویس، هم‌اکنون در آمازون به فروش می‌رسد.
شکل 5. دریافت‌کننده لنترن
شركت‌ها و موسسه‌های زيادي با اوترنت همكاري مي‌كنند، بخش عمده‌اي از توسعه جهاني اوترنت مديون همكاري بانك جهاني و موسسه آيركس با آن است كه حاصل اين همكاري در دسترس قرار گرفتن اوترنت در بسياري از نقاط دنيا ازجمله امريكاي شمالي، غرب آسیا (خاورميانه) كه طبیعتاً ايران را نيز در برمي‌گيرد، شمال آفريقا و بخش‌هايي از آسيا است و اين روند توسعه جغرافيايي به‌شدت و سرعت در حال رشد است، به‌طوری‌که به عقيده مديران اين پروژه به‌زودی در جای‌جای كره زمين ديگر نقطه‌اي نخواهد بود كه از دسترسي به اوترنت بازبماند، چه وسط صحرا و چه در ميان اقيانوس. سايت‌هاي ديگري نيز كه عمدتاً محتواي خبري، آموزشي و آگاهي بخشي دارند از همكارهاي اوترنت به شمار مي‌روند و آن را در جمع‌آوري محتواي موردنیاز ياري مي‌دهند، براي مثال مي‌توان به ویکی‌پدیا، سي ان ان، بی‌بی‌سی و ده‌ها شركت ديگر اشاره كرد. اين پروژه زبان‌هاي متعددي را به‌طور كامل پشتيباني مي‌كند كه از اين ميان مي‌توان به انگليسي، فرانسوي، اسپانيايي، آلماني، چيني و عربي اشاره كرد. زبان فارسي هنوز دراین‌بین قرار ندارد ولي هدف بنيان‌گذاران اوترنت اين است كه به‌زودی آن را به تمام زبان‌ها در دسترس قرار دهند.
پشت پرده پروژه اوترنت:
در نگاه اول، اوترنت یک پروژه اجتماعی شگرف به نظر می‌رسد که توسط چند نابغه و بالاخص یک بنیان‌گذار غیر آمریکایی، با هدف رساندن اطلاعات رایگان موجود در اینترنت به تمام مردم جهان به وجود آمده است.
در تبلیغات وسیع اوترنت، این پروژه با عنوان «کتابخانه جیبی» خوانده می‌شود. از دیگر کلیدواژه‌های تبلیغاتی پروژه آمریکایی اوترنت، «ناتوان بودن دولت‌ها در سانسور» آن است، اما این سؤال پیش می‌آید که چرا دولت‌ها یک کتابخانه را باید سانسور کنند؟
در نگاه دقیق‌تر متوجه می‌شویم، مؤسس اوترنت که فردی به نام «سید کریم» است، قبلاً در بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه (MDIF) مشغول به فعالیت بوده و اکنون با همکاری افرادی مانند برانکو ووکلیک (مدیر فناوری اطلاعات پروژه)، تاین ریچارد (مدیر بخش محتوا پروژه)، راشل فاینبرگ (مدیر عملیاتی پروژه)، بن انیس (مهندس نرم‌افزار)، آندران فرانک (مدیر معماری نرم‌افزار)، منیش ماتای (مهندس نرم‌افزار)، آبش دی (مدیر توسعه اقتصادی) به توسعه اوترنت می‌پردازند.
بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه (MDIF) که در نيويورك آمريكا است، توسط ساسا ووچينيج و استوارت اوئرباك بنيان‌گذاري شد و از سال 1995 شروع به كار كرد و هدف آن از ابتدا، فراهم آوردن دسترسي آزادانه و رايگان اطلاعات براي همه مردم كره زمين بود. اين شركت از همان ابتداي تأسیس شروع به جمع‌آوري و قرار دادن محتواي موجود بر روي اينترنت در ماهواره‌هاي خويش كرد و اكنون پايگاه اطلاعاتي عظيمي را در اختيار دارد كه آن را به رايگان براي همه عرضه مي‌كند.
در تبلیغات این پروژه، بانک جهانی و شرکت آیرکس به‌عنوان حامیان اوترنت معرفی میشوند، اما حقیقت چیز دیگری است؛ همان‌طور که گفته شد، «سید کریم» به‌عنوان مؤسس و مدیر اجرایی پروژه اوترنت، پیش‌ازاین، در بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه مشغول فعالیت بوده که وظیفه آن حمایت از رسانه‌های تازه تأسیس و نوظهور است. با بررسی و واکاوی بیشتر درمی‌یابیم که این بنیاد توسط بنیادی دیگر به نام جامعه آزاد (Open Society Foundation)، حمایت مادی و معنوی می‌شود؛ بنیاد جامعه آزاد نیز نتیجه همکاری مشترک میان بنیاد سوروس و آکادمی علوم مجارستان است.
سوروس همان کسی است که با فعالیت‌هایی که در جهت تغییر حکومت‌ها در کشورهای مختلف جهان انجام میدهد، شناخته می‌شود. وی که در بوداپست متولد شد پس از به قدرت رسیدن کمونیست‌ها فوراً خود را به انگلستان رساند و در همان‌جا به تحصیل مشغول شد. او به‌شدت تحت تأثیر افکار پوپر، فیلسوف انگلیسی است و از دارایی‌ها و نفوذ رسانه‌ای خود در بحث انقلاب‌های مخملین با محوریت به اصطلاح دموکراسی در کشورهای بلوک شرق بسیار بهره گرفت. فعالیت‌های سوروس با هدف ایجاد زیربنای اجتماعی و سیاسی (جامعه باز) صورت می‌گیرد؛ بیشتر کارشناسان سیاسی معتقدند هدف از طرح‌های خیریه سوروس نه حمایت از علم و آموزش بلکه ایجاد تغییرات تمدنی به نفع غرب در کشورها است.
شکل 6. جورج سوروس، پدر انقلاب‌های رنگی
سوروس در ایران نیز شخصیتی نام آشنا است؛ در طول فتنه 88 تا به امروز، بارها و بارها اين موضوع تكرار شده که جورج سوروس، تاجر سرمايه‌دار صهيونيستي كه ملقب به پدر انقلاب‌های رنگي است با یکی از سران فتنه ملاقات داشته است. جورج سوروس در طول فعاليت خود همواره براندازي نظام سياسي ايران را به‌عنوان يك اصل تعریف‌شده در سياست خارجي ایالات‌متحده، در نظر داشته و تلاش‌های فراواني براي ارتباط‌گیری با محافل اصلاح‌طلب به خرج داده است.
جورج سوروس، اول اسفند ۱۳۸۹، در مصاحبه‌ای با بنگاه خبرپراکنی سی‌ان‌ان انگلیس گفت: «نظام جمهوری اسلامی تا یک سال دیگر بیشتر دوام نخواهد آورد.»
در پایان، می‌توان به ابعاد پروژه اوترنت پرداخت و اهداف این پروژه را از دید منتقدان بررسی کرد:
1. پروژه اوترنت، محتوای افسار‌گسیخته‌ای را راهی بازار خواهد کرد که هیچ کنترلی بر آن حاکم نیست و برای اشاعه اهداف خود هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد و به‌راحتی امکان کنترل افکار عمومی جهان را برای صاحبان این پروژه فراهم خواهد کرد.
2. با راه‌اندازی پروژه اوترنت، تمامی اطلاعات موجود در اینترنت با سرعت بسیار بالا در دسترس خواهند بود.
3. فعلاً اوترنت به‌صورت اینترنت آفلاین در اختیار همگان قرار خواهد گرفت و تبادل داده‌ها به‌صورت مرسوم دوطرفه نخواهد بود؛ در نتیجه کاربران پروژه اوترنت، عملاً به مصرف‌کنندگانی منفعل در برابر سیل متن، عکس، موسیقی و فیلم ارسالی تبدیل خواهند شد.
4. و مهم‌ترین هدف آن، در دست‌گرفتن افکار عمومی جهان است؛ به اعتقاد برخی از پژوهشگران، این پروژه در راستای جنگ سایبری در دنیا پیش می‌رود و کشورهایی با فناوری برتر در این زمینه، قصد دارند به کنترل افکار عمومی دنیا دست یابند.
منابع:
1. https://outernet.is
2. http://discuss.outernet.is/
3. http://www.nytimes.com/2011/06/12/world/12internet.html?_r=3&pagewanted=all
4. http://journal-neo.org/2015/04/14/outernet-the-information-war-on-a-whole-new-level/
7. http://itanalyze.com/post/%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C
8. http://hizbullahcyber.com/content/26566
9. http://www.dolatebahar.com/telex-130806.html
10. http://khabaronline.ir/detail/452216/root/ict
11. http://farachart.com/385/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3/
12. http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1777940
13. www.bultannews.com/fa/news/108716/
14. http://farachart.com/385/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3/
