تلاش‌های دیپلماتیک برای رسانه انگلیسی

تاریخ انتشار : ۲۵ مرداد ۱۳۹۵

دفتر بی‌بی‌سی جهانی از دی‌ماه ۱۳۸۷ در تهران تعطیل شد. در ماه‌های اخیر اما تحرکاتی صورت گرفته است که احتمال فعالیت مجدد دفتر این رسانه انگلیسی در تهران را قوت می‌بخشد.

به گزارش گرداب، دفتر بی‌بی‌سی جهانی از دی‌ماه 1387 در تهران تعطیل شد. در ماه‌های اخیر اما تحرکاتی صورت گرفته است که احتمال فعالیت مجدد دفتر این رسانه انگلیسی در تهران را قوت می‌بخشد. وزیر ارشاد هم از درخواست مسوولان این رسانه برای راه‌اندازی مجدد دفترشان در تهران خبر داده است.

خرداد 1393 بود که بیش از 200 خبرنگار و عکاس از رسانه‌های گوناگون داخلی و خارجی به ساختمان شهید بهشتی نهاد ریاست‌جمهوری آمده بودند تا در نخستین سالگرد پیروزی حجت‌الاسلام حسن روحانی در انتخابات، شنوای دیدگاه‌ها و نظرات وی باشند. با این حال اولویت دادن خبرنگاران رسانه‌های خارجی ازجمله بی‌بی‌سی و بی‌توجهی به رسانه‌های داخلی موجب اعتراض خبرنگاران ایرانی شد. شاید اگر خبرنگاران ایرانی از رایزنی‌های مخفیانه‌ای که قرار بود با مسوولان BBC World انجام شود، خبر داشتند هیچ‌وقت این رفتار دفتر اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری برایشان عجیب نمی‌نمود.

فعالیت خبری در ایران ممنوع


دی‌ماه 1387 بود که آقای محمدحسین صفار هرندی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با رسانه‌ها از تعطیلی دفتر بی‌بی‌سی در تهران خبر داد. صفار هرندی دلیل این تصمیم را تخلفات و خطاهای تعمدی این بنگاه رسانه‌ای در پوشش اخبار مربوط به ایران عنوان کرده بود. این‌گونه بود که کرکره فعالیت‌های رسمی بی‌بی‌سی در ایران پایین آمد. بالا رفتن تعدادی از دانشجویان از دیوار سفارت انگلیس در غروب یکی از روزهای آذرماه 1390 هم کافی بود تا تنش در روابط سیاسی ایران و انگلیس بعد از چند سال به اوج و به قطع کامل برسد. این‌گونه بود که هر تلاشی برای فعالیت رسانه‌ای رسمی انگلیسی‌ها در ایران به در بسته خورد. دری که البته ظاهراً در دولت یازدهم قرار نیست بسته بماند. دفتر بی‌بی‌سی در الهیه از آن زمان تا امروز توسط چند کارمند محلی اداره می‌شود. فعالیت‌هایش هم محدود به گزارش‌های ورزشی و مسائل مربوط به آب و هوا خلاصه شده است.


سیاست درهای بازِ دولت یازدهم


چند ماه بعد از روی کار آمدن آقای حسن روحانی، طلسم قطع ارتباط دیپلماتیک در اول مهرماه سال 1392 و در حاشیه شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل شکسته شد. جایی که آقای محمدجواد ظریف و ویلیام هیگ وزیر امور خارجه وقت انگلیس با یکدیگر توافق کردند تا سفارتخانه‌های 2 کشور مجدداً بازگشایی شود. هیگ در تماس تلفنی 2 هفته بعد خود به ظریف پیشنهاد داد مقدمات این بازگشایی با تعیین کارداران غیرمقیم شکل بگیرد. سطح خاصی از فعالیت دیپلماتیک که فرد دیپلمات در محل مأموریت خود اقامت نداشته و صرفاً هر از چندی برای پیگیری وظایف محوله، به‌طور مأموریتی به محل مأموریت رفته و مجدداً به کشورش بازمی‌گردد. این‌گونه بود که آقای محمدحسن حبیب‌الله زاده، با سمت کاردار غیرمقیم ایران در لندن برای نخستین مأموریت خود در بیستم آذرماه 1392 راهی لندن شد.

تماس کاردار ایران در لندن با مسوولان بی‌بی‌سی


حبیب‌الله زاده از آذرماه 92 تا شهریورماه 94 که سفارت‌خانه‌های 2 کشور به‌طور رسمی بازگشایی شدند، نقش کاردار غیرمقیم را برای سفارت ایران در لندن ایفا می‌کرد. او هر از چندی با سفر به لندن، مسائل و موضوعات کنسولی و دیپلماتیک سفارتخانه را پیگیری می‌کرد. در یکی از همین سفرها هم بود که برای دیدار با تعدادی از مسوولان BBC راهی ساختمان مدیریت این بنگاه خبری در خانه رسانه لندن شد و با مسوولانش به گفت‌وگو نشست. دیداری که در سال 1393 و بعد از کنفرانس خبری رییس‌جمهور صورت گرفته است.

شروط مسوولان بی‌بی‌سی برای سفر مدیرعاملشان به تهران


معاون وقت مدیر خبر بی‌بی‌سی جهانی در این دیدار در پاسخ به حبیب‌الله زاده که از تمایل مدیرعامل BBC برای سفر به ایران سخن گفته است، این سفر را بدون یک دستور کار قابل توجه، سفری بدون نتیجه معرفی می‌کند. وی البته «بازگشایی دفتر بی‌بی‌سی» در تهران را یک دستور کار مناسب معرفی می‌کند که می‌تواند بهانه خوبی برای سفر تونی هال، مدیرعامل BBC به تهران باشد. البته مسوولان این رسانه انگلیسی، حبیب‌الله‌زاده را توجیه می‌کنند که برای این کار، مسوولان ایرانی هم باید چراغ سبز نشان دهند.
ملاقات مدیرعامل با مقامات دولتی و صدور روادید برای رفت‌وآمد خبرنگاران و حضور یک خبرنگار ثابت در تهران از دیگر درخواست‌های بی‌بی‌سی از آقای کاردار است. البته معاونان آقای هال این را هم به حبیب‌الله‌زاده گوشزد می‌کنند که درنهایت برای امکان‌سنجی این سفر باید سفری غیررسانه‌ای توسط مسوولان لایه دوم این رسانه به تهران صورت گیرد.
تلاش ما برای تماس با محمدحسن حبیب‌الله زاده به‌عنوان مطلع اصلی این واقعه بی‌نتیجه ماند. آقای کاردار که به پاسخگویی ایمیلی هم میان خبرنگاران شهره است، ترجیح داد تا از دو هفته قبل تا لحظه انتشار این گزارش، درخواست گفت‌وگو را بی‌پاسخ بگذارد.

بازگشایی دفتر بی‌بی‌سی در تهران در آینده نزدیک


زمزمه‌های بازگشایی و فعالیت مجدد بی‌بی‌سی در 2 ماه اخیر دوباره بالا گرفته است. هرچند در تماس‌های متعدد با مدیرکل رسانه‌های خارجی وزارت ارشاد، پاسخ درخوری حاصل نشد با این حال پیگیری‌ها حاکی از آن است که وزارت ارشاد طی توافقاتی که از قبل با BBC داشته است، این بنگاه رسانه‌ای ساختمانی را در اختیار دارد و یک کارمند محلی در آن فعالیت می‌کنند. از سوی دیگر آقای حسین نوش‌آبادی سخنگوی وزارت ارشاد نیز درباره این موضوع گفت: «اگر بی‌بی‌سی جهانی درخواست بازگشایی دفترش را ارائه دهد بررسی می‌شود، ولی تا الان درخواست رسمی برای راه‌اندازی دفترشان در ایران ارائه نشده است. اگر درخواستی داده شود توسط شورای سه نفره متشکل از وزارت اطلاعات، وزارت کشور و وزارت ارشاد مورد بررسی قرار می‌گیرد.»

بررسی ورود بی‌بی‌سی


اخیراً وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز درباره این موضوع سخن گفته و جملاتی به زبان رانده است که معنادار جلوه می‌کند. آقای علی جنتی در گفت‌و‌گو با مهر ضمن منتفی دانستن صدور مجوز برای تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی اما از قابل مطالعه بودن درخواست مسوولان بی‌بی‌سی جهانی برای راه‌اندازی دفترشان در تهران سخن گفته است: «امکان چنین چیزی وجود دارد، چراکه نوع برخوردشان اصولاً با ایران متفاوت است و نوع کارشان با بی‌بی‌سی فارسی کاملاً فرق می‌کند.» اینکه دفتر این رسانه انگلیسی بعد از سال‌ها کش‌وقوس آیا در تهران مجدداً بازگشایی می‌شود یا نه سؤالی است که احتمالاً در آینده نزدیک بتوان برای آن پاسخ مناسب و قطعی یافت.