چگونه یک خرید مطمئن اینترنتی داشته باشیم؟

بازارهای اینترنتی نیز حکایتی همچون بازارهای واقعی دارند. تعدادی از سایت ها دارای اعتبار بیشتر و تعدادی نیز همچون دستفروشان فاقد اعتبارند و هر روز در یک دامنه جدید فعالیت می کنند.

با گستره غیرقابل مهار فضای مجازی، تبلیغات پرزرق و برق فروش اینترنتی و...، ایجاد سازوکاری برای خرید مطمئن، امری حیاتی به نظر می رسد. ازین رو از چهار سال پیش اعطای نماد اعتبار الکترونیکی به سایت های فروش کالا آغاز شد. مرکز توسعه تجارت الکترونیک، در حالیکه تا پایان سال 92 فقط 1000 مجوز صادر کرده بود، هم اکنون تا زمان نگارش این مقاله 17894 مجوز نماد الکترونیک(enamad) صادر کرده است.

همانگونه که صاحبان مغازه و واحدهای کسبی موظفند مجوزهای خود را در دید عموم نصب کنند، فروشگاه های اینترنتی نیز موظفند نماد اعتماد خود را در سایت به نمایش بگذارند.

محمد گرگانی نژاد، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک می گوید، نماد اعتماد الکترونیک برای جلوگیری از کلاهبرداری های اینترنتی طراحی شده است. وی در توضیح بیشتری می گوید که هر سایت یا فروشگاهی که تراکنش آنلاین دارد باید به صورت مستقیم از بانک ها درگاه در اختیار بگیرد و ارائه این درگاه نیز منوط به داشتن enamad است.

سرگرد کیانی نیز با ارائه آماری معتقد است که شکایات ثبت شده در سایت پلیس فتا، بیشتر متعلق به کسب و کارهای بدون نماد اعتماد الکترونیکی است. سرپرست ناجا چندی پیش در گفتگو با رسانه ها گفته بود که حدود 80 درصد شکايت‌هاي ثبت شده در سايت پليس فتا، از کسب و کارهاي بدون نماد اعتماد الکترونيک است . این حجم بالا از شکایت نشان دهنده آن است که فروشگاه های دارای نماد اعتماد، کمتر دچار تخلف شده اند.

اما سوال اصلی پیش روی خریداران اینترنتی این است که آیا صرف وجود این نماد در سایت می توان به آن اعتماد کرد؟ آیا کالای خریداری شده به طور قطع به دست خریدار خواهد رسید؟ آیا کالا با همان مشخصات و کیفیت تبلیغ شده، درب منزل تحویل خواهد شد یا خیر؟

در پاسخ به سوال اول، به طور قطع نمی توان به تصویر نماد اعتماد بر روی صفحه اصلی اعتماد کرد. کسانی که قصد خرید اینترنتی دارند همانند خریداران عادی از مغازه ها، نیاز است که مهارت های حداقلی در این زمینه را داشته باشند. پس از کلیک کردن روی نماد اعتماد، صفحه ی جدیدی باز می شود که نشان دهنده اطلاعات فروشگاه است. درصورتی که پس از کلیک بر روی نماد اعتماد با یک عکس و یا یک لوگو خالی مواجه شدیم، نشان دهنده جعلی بودن این نماد است. پس از کلیک بروی enamad، صفحه شبیه به این صفحه باز می شود که اطلاعات کامل واحد صنفی اعم از نام، آدرس، شماره و تاریخ اعتبار را نشان می دهد.

با وجود این صفحه بازهم امکان جعل آن وجود دارد، مرحله بعدی برای کسب اعتماد از معتبر بودن سایت رجوع به سایت enamad.ir است. در این سایت در لینک (http://reg.enamad.ir/ApprovedList.aspx) اسامی تمامی شرکتهای معتبر وجود دارد که با یک جستجوی ساده می توان اطمینان خاطر حاصل نمود که نماد درج شده بر روی سایت، اصلی است.

البته نماد الکترونیکی صرفا اطمینانی است برای اینکه پول کالای خریداری شده به حساب شرکت معتبر واریز می شود و جنس به دست شما خواهد رسید. اما مرحله بعدی بررسی کیفی جنس، امکان بازگرداندن در صورت غش در معامله، رعایت حقوق مصرف کننده و .... هرچند که توسط پلیس فتا قابل پیگیری است اما هنوز تا مرحله اطمینان صد درصدی خود فاصله دارد و لازم است اقدامات محکم تری برای این بخش در نظر گرفته شود.

وقتی صفحات بانکی هم جعل می شوند

در بررسی شکایات ثبت شده از فروشگاه های اینترنتی، بعضا شاهد هستیم که شرکت هایی بدون داشتن نماد الکترونیکی، کالای خود را عرضه می کنند. کاربر پس از انتخاب کالا در هنگام واریز وجه به صفحه بانک هدایت می شود اما پس از واریز، اطلاعات حساب او سرقت شده و طی چند مرحله، حساب شخص مورد دستبرد قرار می گیرد. این نوع کلاهبرداری اینترنتی با استفاده از صفحات فیشینگ و طراحی صفحات تقلبی بانک ها انجام می شود. در حقیقت این صفحات به سایت بانک متصل نیستند و فقط اطلاعات شماره کارت، رمز دوم، CVV2 و تاریخ انقضای مشترکان ثبت و ضبط می شود. دارنده این اطلاعات نیز می تواند با استفاده از آنها، به حساب شخص دستبرد بزند.

متاسفانه این صفحات در سایت هایی یافت می شود که دارای نماد اعتماد الکترونیکی نیستند، اما کاربران ناآگاه با توجه به طراحی حرفه ای صفحات دچار ضرر و زیان می شوند. به عنوان مثال در سال 94 در یک ماه فقط 7000 شکایت از این نوع کلاهبرداری به ثبت رسیده است. راهکار اصلی نیفتادن به دام این کلاهبرداران، در ابتدا خرید از سایت های دارای Enamad است. راه بعدی نیز توجه به آدرس صفحه بانک است.

صفحه کلید مجازی، راه فرار از دست هکرها

برخی از کاربران نیز به دام نرم افزارهای حرفه ای می افتند. بدین ترتیب که برای وارد کردن اطلاعات بانکی، از یک سیستم غیرشخصی استفاده می کنند. نرم افزارهایی وجود دارد که هر ضربه شما در صفحه کی برد را ذخیره می کند و آن را به صورت آنلاین در اختیار شخص کلاهبردار قرار می دهد. راهکار مقابله با این مسئله نیز استفاده از کیبوردهای مجازی در صفحات بانکی است.

اگر در صفحه پرداخت اینترنتی امکان استفاده از کیبورد مجازی برای پرداخت ایمن شما در نظر گرفته نشده است، شما می توانید از کیبور مجازی ویندوز استفاده کنید. برای فعال کردن این قسمت، بعد از باز کردن start، کلمه "on-Screen keyboard" را تایپ کنید.

راهکار بعدی نیز استفاده از صفحه های ایمن مرورگرها است. در مرورگر فایر فاکس این صفحه با نام "New Private Window" (با گرفتن هم زمان ctrl+shift+P) و در مرورگر کروم با نام "new incognito window" (با گرفتن هم زمان ctrl+shift+N)در دسترس کاربران قرار گرفته است.

استفاده هم زمان از دو روش بالا، تا حدود بسیار زیادی امنیت شما را تامین می کند.

برخی از کلاهبرداران اینترنتی نیز از شیوه های بسیار پیش پا افتاده تر استفاده می کنند. فروش محصولات ممنوعه، ابزاری برای این نوع کلاهبرداری است. کلاهبردار با استفاده از سایت های رابط که اخیرا تعداد آنها افزایش یافته است، یک صفحه خرید اینترنتی و واریز وجه واقعی در سایت خود قرار می دهد. خریدار کالا پس از اتمام خرید، متوجه می شود که این سایت هیچ نشانی، شماره تماس و پشتیبانی ندارد. باتوجه به ممنوعه بودن کالا، خریدار از شکایت خود صرفنظر می کند. در حالیکه که امکان شکایت از این سایتها نیز وجود دارد.

به هر حال نماد اعتماد الکترونیک، اعتباری است برای یک فروشگاه اینترنتی و ضریب اعتماد خرید را به شدت افزایش می دهد. در عین حال همانگونه که در هر خریدی با افراد مطلع مشورت می کنیم، لازم است در خریدهای اینترنتی نیز علاوه بر بالابردن مهارت های خود، از افراد خبره در این عرصه مشورت بگیریم. مراجعه به سایتهای دارای نماد اعتماد، کسب مهارت، افزایش اطلاعات و مشورت از افراد آشنا با فضای مجازی، چهار پایه یک خرید مطمئن را شکل می دهند.