نامه یک کارشناس به آیت‌الله مکارم/ تحمل هزینه «سانسورچی» و برچسبی که با شبکه‌های اجتماعی بلا استفاده شده است!
تاریخ انتشار : ۰۹ شهريور ۱۳۹۵
یک کارشناس فضای مجازی گفت: هر روز در فضای مجازی ایرانی ها در برابر انواع اخبار اغلب ناامیدکننده و یأس آلود و فشارهای روانی واقعی و ساختگی قرار می گیرند و آمار استفاده کاربران ایرانی از شبکه‌های اجتماعی هر روز هم بیشتر می‌شود.
به گزارش گرداب، یک کارشناس فضای مجازی در نامه‌ای خطاب به آیت الله مکارم شیرازی دغدغه‌ها و چالش‌های فضای مجازی برای کاربران ایرانی را مطرح کرد.
در این نامه آمده که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده شده است، آمده: چند روز قبل در دیداری که با آقای دکتر محمود واعظی؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات داشتید، فرموده بودید که با شنیدن گزارش‌های فضای مجازی نسبت به وضعیت جوانان کشور و تهاجم ضد فرهنگی دشمن گریه کردید.
1 - بر کسی پوشیده نیست که اکنون با وجود تلگرام، تقریبا اکثر دلایلی که به خاطر آن، چیزی به نام «فیلترینگ» به وجود آمده بود، سالبه به انتفاء موضوع شده است. امروز بیشتر خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری فیلتر شده، در تلگرام کانال دارند و مطالب آنها بدون فیلتر در اختیار مخاطب ایرانی قرار دارد. همچنین محتوای غیراخلاقی به وفور در تلگرام وجود دارد و رقیب همیشه بیدار و هوشمند خارجی، دیگر بدون هیچ مانعی، برنامه‌های تدارک دیده خود را برای دانش‌آموز نوجوان و جوان و عامه کاربران فضای مجازی در ایران پیاده می‌کند. صحت این ادعا در گزارش عملکرد جناب آقای دکتر واعظی به مجلس در تیرماه امسال که گفته بودند «استفاده از فیلترشکن در کشور کاهش یافته و از 15 درصد در سال 92 به 5 درصد کاهش پیدا کرده است؛ درهمین حال بازدید از صفحات مستهجن از 5 درصد به یک درصد کاهش یافته است» نیز پیداست. اگرچه ایشان این کاهش استفاده از فیلترشکن را ناشی از اجرای فیلترینگ هوشمند قلمداد کردند اما واقعیت این است که محتوای داخلی پیام‌رسان تلگرام قابل فیلتر شدن هوشمند نیست و متقاضیان استفاده از فیلترشکن، از صفحات وب به کانال‌های تلگرام کوچ کرده‌اند و دیگر نیازی به استفاده از فیلترشکن نمی‌بینند. اشغال 60 درصدی پهنای باند کشور توسط تلگرام (به گفته مهندس محمدحسن انتظاری؛ عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و دبیر سابق این شورا)، شاهد مثالی خوبی برای این ادعاست. بنابراین تلگرام بستر امنی است برای دور زدن فیلترینگ. به عبارت دقیق‌تر، جمهوری اسلامی همزمان، هم هزینه خوردن برچسب «سانسورچی» به خود را می‌پردازد و هم اینکه با وجود تلگرام، «نمی‌تواند» محتوای مجرمانه و غیراخلاقی را سانسور کند.
2 - تأثر و ندبه حضرتعالی برای وضعیت فعلی نوجوانان و جوانان، اگرچه از روی غیرت دینی و به عنوان مرجع تقلید جای تعجبی ندارد و عمق فاجعه زیاد است. کمی از نمای دورتر به قضیه نگاه کنیم. در طول کل تاریخ اسلام، پس از 13 سال حکومت پیامبر (ص) و حدود 5 سال حکومت حضرت امیر (ع) و یک دوره کوتاه 6 ماهه حکومت امام حسن(ع)، اسلام به معنای ناب آن، نتوانست حکومتی تشکیل بدهد تا سال 1357 شمسی و انقلاب اسلامی ایران. هزاران هزار عالم و فقیه و مجتهد و اسلام شناس و... در طول قرن‌های متمادی، نتوانسته بودند رنگ و بوی حکومت بر اساس شرع اسلام را ببینند. اینک اما جنابعالی در بازه‌ای از تاریخ به عنوان مرجع تقلید شیعیان هستید که ارزش ثانیه به ثانیه این بازه زمانی به اندازه روزها و هفته‌ها و ماه‌ها و سال‌های زیادی در گذشته است. اگر قرن‌های متمادی اسلام در حاشیه بود و ما به همه می‌گفتیم اگر حکومت در دست اسلام بود، همه چیز درست می‌شد، امروز دیگر آن بهانه از بین رفته است. اسلام اکنون در قالب «نظام جمهوری اسلامی»، در بوته آزمایش است و اگر نتواند کارآمدی خودش را در همه عرصه‌ها نشان دهد یا نتواند به نیازهای جامعه در حین حفظ اصول خود، پاسخ بدهد، کارش سخت خواهد شد. امام خمینی (ره) می‌فرمایند «و من به شما عرض کنم که اگر خدای نخواسته، خدای نخواسته اسلام در ایران سیلی بخورد، بدانید که در همه دنیا سیلی خواهد خورد؛ و بدانید که به این زودی دیگر نمی‌تواند سرش را بلند کند». اگر بخواهیم مصداقاً قضاوت کنیم باید ببینیم مثلا از وقتی که شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان به صورت قارچ گونه رشد کردند و فیلم و سریال‌های فارسی را با محتوای مخرب و با هدف فروپاشی خانواده برای جامعه ایران سوغاتی آوردند، اصلی‌ترین متولی و نماد تبلیغ اسلام که حوزه‌های علمیه و سازمان تبلیغات اسلامی هستند، چه واکنش سریعی از خود نشان داده‌اند؟ اکنون که شیوه‌های تبلیغی و ترویجی لیبرالیسم نسبت به نیم قرن گذشته بارها و بارها به روزرسانی و تغییر و تحول اساسی پیدا کرده و بسیار پیچیده و چندلایه شده است، مکانیسم آموزش، پژوهش، پرورش و راهنمایی مبلغان دینی چقدر توانسته نسبت به نیم قرن قبل خود را ارتقاء دهد؟ اصولا در وضعیتی که ما چندین قرن عقب نگاه داشته شده‌ایم و رقبای ما از ما جلو هستند و امروز همه مناسبات دنیا را تعیین می‌کنند، امور دینی و ترویج و دیندار نگاه داشتن جوانان یک جامعه مسلمان، با کار و تلاش متعارف پیش نخواهد رفت. بنابراین اگر گزارش‌های مربوط به حال جوانان خوب نیست، گله‌ای به دشمن نیست چون او بر اساس نقشه خودش عمل می‌کند. این خود ما هستیم که کوتاهی کرده‌ایم و خود را به اندازه سطح مورد نیاز، مجهز به ابزار تبلیغ دین و اخلاق و معنویت و عقلانیت نکردیم. اینجا متولیان دین و شریعت باید به خود آیند که دیگر نمی‌شود با روش‌های سنتی و آزموده شده پیشین، دین را تبلیغ و ترویج کرد و جامعه را در برابر حملات شبانه‌روزی معنویت‌های مصنوعی، اندیشه‌های خدازدایانه، تحریکات جنسی، سبک زندگی آمریکایی، دشمنان خانواده و... مصون نگاه داشت. تغییر و تحولات اساسی لازم است.
3 - فرموده بودید امسال بیش از 80 درصد دانش‌آموزان با معدل 12 یا کمتر از این قبول شده‌اند و علت اصلی این موضوع را اتلاف وقت نوجوانان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی عنوان کرده بودید. در ادامه فرموده بودید «بخش قابل توجهی از مردم 5 تا 9 ساعت در روز با تلگرام ارتباط دارند در حالی که کشورهای غربی در ماه 16 ساعت از این شبکه استفاده می‌کنند». اگر قبول کنیم این آمار دقیق است، نکته‌ای که اینجا مغفول به نظر می‌رسد این سوال است که چرا با اینکه خواستگاه این فناوری، خود غرب است و مردم آنجا نیز به دلیل حاکم بودن سیاست‌های لیبرالی، بیشتر به تفریح و سرگرمی اهمیت می‌دهند، خودشان کمتر در شبکه‌های اجتماعی به تفریح و سرگرمی می‌پردازند؟ پاسخی که به نظر می‌رسد این است که کارکرد شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در آنجا و اینجا متفاوت است. در آنجا چون فرد ابزار و لوازم تفریح و شادی و سرگرمی (نه لزوما از نظر ما درست) را در فضای حقیقی تجربه می‌کند و فقط برای امور ضروری ارتباطی خود، از شبکه اجتماعی استفاده می‌کند. اما در ایران، یک فرد به صورت مستقیم در معرض خبرهای بد و ناراحت کننده و ناامید کننده قرار دارد. فلانی اختلاس کرد، فلانی فساد کرد، حقوق فلانی 100 برابر حقوق من است، کارخانهها در رکود هستند، تولید داخل با قاچاق کالا در حال نابود شدن هست، دکل نفتی گم شده، جیبوتی هم به ما بی احترامی می‌کند، حجاج ما را در منا قتل عام کردند، به نوجوانان ایرانی در عربستان تجاوز شده و... . اینها خبرهایی هستند به صورت مداوم به درست یا غلط توسط رسانه‌ها در داخل پمپاژ می‌شود و لابلای این اخبار باید بگردید تا یک خبر امیدوار کننده پیدا کنید. از طرفی، مشکلات ناامید کننده فقط ساخته رسانه‌ها هم نیستند و بخشی از آنها به صورت واقعی جلوی چشم مردم است. مشکلات معیشتی، بیکاری، گرانی، فقر، اعتیاد، طلاق، تضاد طبقاتی و... که عمدتا ناشی از سوء مدیریت‌ها و بی تدبیری‌های کلان کشور است، عمیقا توسط مردم لمس می‌شود و موجبات رنجش آنان می‌گردد و فشار روحی و روانی تولید می‌کند. بنابراین طبیعی است فردی که در چنین جامعه‌ای زندگی می‌کند، برای رهایی از این فضای یأس آلود و ناامید کننده، خود را در شبکه‌های اجتماعی غرق کند تا فشار روانی حاصل از این وضع فلاکت زده را که بخشی ساخته رسانه‌هاست و بخشی واقعی است، از خود برهاند. پس اگر از این زاویه به موضوع نگاه کنیم، فضای مجازی برای جامعه امروز ما با این ویژگی‌ها، با همه تهدیداتش، به ناچار یک فرصت خوب محسوب می‌شود و بستر زمانی چندساعته (همان 5 تا 9 ساعت) در طول شبانه‌روز فراهم می‌کند که فرد خود را از زیر با این فشارهای روحی و روانی خلاص کند.
4 – با مشاهده حساسیت‌ها و پیگیری‌های مستمر امور مرتبط با فضای مجازی از سوی حضرتعالی در طول چند سال اخیر که تنها مرجع دینی بعد از رهبر انقلاب هستید که به فضای مجازی و لوازم آن اهمیت می‌دهید و همین امر نیز این انگیزه را برای نگارش این نوشته فراهم ساخت، می‌توان امیدوار بود یک حرکت عمومی در جهت نیل به فضای مجازی سالم و امن برای خانواده‌ها و آحاد جامعه ایران فراهم گردد که با کاربری صحیح و استفاده به موقع از فرصت‌های آن در همه سطوح اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی، و دفع تهدیدهای مترتب بر آن، کم‌کم اثرات مثبت آن را مشاهده کنیم؛ ان‌شاءالله.
یکی از مراجع عظام تقلید با بیان اینکه فضای مجازی منجلاب‌های بسیار متعفن و خطرناکی برای جوانان است، گفت: باید روحیه مذهبی را در جوانان تقویت کرد، تا مجذوب فضاهای مجازی نشوند.
محمد حسن انتظاری: این شبکه هنوز به صورت کامل پیاده و اجرا نشده یعنی فعلا هنوز در اول راه است. امید داریم که زودتر طراحی شبکه ملی اطلاعات ارائه شده و با یک زمان بندی روشنی، پیاده شود.